Τα ορόσημα και οι στόχοι που πρέπει να γίνουν είναι εκατοντάδες (331 έως και το 2026), αλλά κάποιοι από αυτούς έχουν ειδική σημασία σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για να διατηρηθεί η -επιτυχής μέχρι σήμερα- πορεία της Ελλάδας στο πεδίο του Ταμείου Ανάκαμψης. Σύμφωνα με ειδικό κεφάλαιο στα πορίσματα για το Ευρωπαϊκό Εξάμηνο, υπάρχουν 11 παρεμβάσεις στο πεδίο των Επενδύσεων και των μεταρρυθμίσεων που συνδέονται με την έλευση 4 δόσεων επιδοτήσεων αξίας άνω των 6,8 δισ. ευρώ και ένας κρίσιμος στόχος συμβασιοποίησης δανείων που μπορεί να φέρει επιπλέον 2 δόσεις αξίας άνω των 3,6 δισ. ευρώ τα επόμενα 2 χρόνια (δηλαδή συνολικά περί τα 10,5 δισ. ευρώ στη διετία).
Περιλαμβάνουν από κρίσιμες παρεμβάσεις στους ελληνικούς σιδηροδρόμους, στο στελεχιακό δυναμικό του δημόσιου και στις συμβάσεις, έως συγκεκριμένο στόχο για καταρτίσεις και για ενεργειακές εξοικονομήσεις, αλλά και για επενδύσεις ενεργειακής και περιβαλλοντικής αναβάθμισης.
Να σημειωθεί ότι ήδη η Ελλάδα έχει λάβει 11 δισ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης (προκαταβολή, δύο δόσεις επιδοτήσεων και μία δανείων) ενώ έχει υποβάλλει και ένα επιπλέον αίτημα για μία δόση επιδοτήσεων (για τα ορόσημα του 2ου εξαμήνου του 2022), που θα προχωρήσει τους επόμενους μήνες.
Από το συγκεκριμένο αίτημα θα εισρεύσει στα κρατικά ταμεία 1,72 δισ. ευρώ, που αφορά στο σκέλος των επιδοτήσεων του «Ελλάδα 2.0». Με την προσθήκη αυτού του ποσού, η ρευστότητα από πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης θα διαμορφωθεί στα 12,8 δισ. ευρώ. ( κάθε δόση επιδοτήσεων είναι 1,72 δισ. ευρώ και δανείου 1,84 δισ. ευρώ).
Αξίζει να επισημανθεί πως η χώρα μας είναι μεταξύ των τριών πρώτων κρατών-μελών της ΕΕ-27 που κατέθεσε το τρίτο αίτημα πληρωμής επιδοτήσεων μαζί με την Ιταλία και την Ισπανία. Κάθε χρόνο η Ελλάδα έχει δικαίωμα υποβολής 2 αιτημάτων για επιδοτήσεις και ενός αιτήματος για δάνεια.
Τα νέα προαπαιτούμενα
Πλέον, στο επίκεντρο είναι τα ορόσημα της περιόδου 2023-2024. Συνολικά η Ελλάδα δικαιούται 12,7 δισ. ευρώ δάνεια και 17,8 δισ. ευρώ επιδοτήσεων έως τα μέσα του 2026.
Δεν υπάρχει περίπτωση παράτασης που συμβαίνει στο ΕΣΠΑ. Για αυτό και στο πόρισμα της Επιτροπής στο οποίο καταγράφεται αναλυτικά η έως τώρα, πορεία και αποδίδονται εύσημα στην Ελλάδα για την ταχύτητα υλοποίησης του προγράμματος, επισημαίνεται επίσης πως είναι αναγκαίο να διατηρηθεί η ίδια ταχύτητα υλοποίησης και τώρα που μεγάλο μέρος του βάρους μεταφέρεται από το «κέντρο» στις περιφερειακές αρχές και στους αρμόδιους φορείς υλοποίησης.
Επισημαίνεται επίσης και η ανάγκη να γίνει εγκαίρως το αίτημα ενσωμάτωσης του νέου άξονα REPowerEU . Ήδη έχει υποβληθεί αίτημα ενδιαφέροντος για δάνεια 5 δισεκατομμυρίων ευρώ, ενώ οι αρμόδιες υπηρεσίες ετοιμάζουν το σχέδιο για να καταστεί εφικτό το τελικό αίτημα (με τη προθεσμία να λήγει στο τέλος Αυγούστου) από την κυβέρνηση που θα προκύψει από την κάλπη. Ο νέος αυτός άξονας περιλαμβάνει και 800 εκατ. ευρώ περίπου επιδοτήσεων. Επίσης, μέχρι το τέλος του 2023 θα πρέπει να γίνει και η αναθεώρηση του αρχικού Σχεδίου με την Κομισιόν να επιθυμεί μια ενιαία κίνηση μαζί με το αίτημα για το REPowerEU.
Τα βασικά νέα ορόσημα
Τα «βασικά παραδοτέα» όπως ορίζει η Επιτροπή γα πιο σημαντικά ορόσημα και στόχους για την περίοδο 2023-24 είναι τα εξής:
- Ολοκλήρωση ανακαινίσεων σε τουλάχιστον 8.000 κατοικίες για τη βελτίωση της ενεργειακής τους απόδοσης και έγκριση ανάλογων έργων τουλάχιστον 9.700 εταιρειών για ανακαινίσεις με σκοπό τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης.
- Έναρξη των έργων για την προώθηση της ανθεκτικότητας και της περιβαλλοντικής προστασίας του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας, των εναέριων δικτύων σε δασικές περιοχές, καθώς και της αύξησης της δυναμικότητας των υποσταθμών υψηλής και μέσης τάσης.
- Εφαρμογή οργανωτικής μεταρρύθμισης στον σιδηροδρομικό τομέα και πλήρης επιχειρησιακή λειτουργία του νέου Οργανισμού Σιδηροδρόμων Ελλάδος (ΟΣΕ) και της εταιρείας διαχείρισης κατασκευών του (ΕΡΓΟΣΕ), καθώς και πλήρης εφαρμογή του Ευρωπαϊκού Συστήματος Διαχείρισης της Σιδηροδρομικής Κυκλοφορίας (ERTMS) στο κεντρικό σιδηροδρομικό δίκτυο.
- Ολοκλήρωση της ψηφιοποίησης τουλάχιστον του 30 % του συνόλου των αρχείων και στα 9 υποέργα στη δημόσια διοίκηση.
- Έγκριση πρωτογενούς νομοθεσίας για τη θέσπιση συστήματος ανταμοιβών στη δημόσια διοίκηση.
- Έγκριση νομοθεσίας που προβλέπει άξονες εργασίας του προσωπικού που ασχολείται με τις δημόσιες συμβάσεις.
- Απλούστευση και κωδικοποίηση της φορολογικής νομοθεσίας και δημιουργία πλατφόρμας ΤΠ για την πλήρη αυτοματοποίηση των επιστροφών ΦΠΑ.
- Εκσυγχρονισμός της δικαιοσύνης, μέσω της αναβάθμισης των δεξιοτήτων των δικαστών, της αναβάθμισης των συστημάτων τήρησης αρχείων και των συστημάτων ΤΠ στα δικαστήρια, της θέσπισης νομοθεσίας για την παρακολούθηση και τη βελτίωση των επιδόσεων των δικαστικών υπαλλήλων και της έναρξης της κατασκευής και ανακαίνισης ενεργειακά αποδοτικών δικαστικών μεγάρων. Αναθεώρηση του δικαστικού χάρτη για όλους τους κλάδους του δικαστικού σώματος, για την αναδιοργάνωση των δικαστικών περιφερειών σε όλη την Ελλάδα και την ορθολογική διανομή δικαστικών δομών στις εν λόγω περιφέρειες, με πλήρως επιχειρησιακά και λειτουργικά δικαστήρια σε ποσοστό τουλάχιστον 70 % των διοικητικών δικαστηρίων και τουλάχιστον 40 % των αστικών και ποινικών δικαστηρίων.
- Εκσυγχρονισμός και ψηφιοποίηση του τομέα της δημόσιας υγείας, μεταξύ άλλων με την έναρξη του έργου για την ανακαίνιση τουλάχιστον 156 κέντρων υγείας με γνώμονα την ενεργειακή απόδοση, την πλήρη λειτουργία επιπλέον 56 μονάδων ψυχικής υγείας και την ολοκλήρωση των εθνικών ηλεκτρονικών φακέλων υγείας και των προγραμμάτων ψηφιακής υγείας κατά του καρκίνου.
·Ολοκλήρωση προγραμμάτων αναβάθμισης δεξιοτήτων με έμφαση στις ψηφιακές και «πράσινες» δεξιότητες για σχεδόν 150 000 άτομα.
- Προώθηση της αποϊδρυματοποίησης των παιδιών, ιδίως μέσω της τοποθέτησης ανηλίκων με σοβαρή αναπηρία και/ή ψυχικές διαταραχές υπό τη φροντίδα επαγγελματιών ανάδοχων φροντιστών και της τοποθέτησης εφήβων σε διαμερίσματα ημιανεξάρτητης διαβίωσης.
- Υπογραφή δανειακών συμβάσεων συνολικού ύψους 5,9 δισ. ευρώ στο πλαίσιο της δανειακής διευκόλυνσης (δανειακό σκέλος).
Το πόρισμα
Η Επιτροπή επισημαίνει στο πόρισμα πως το σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας (ΣΑΑ) της Ελλάδας αποσκοπεί στην αντιμετώπιση των βασικών προκλήσεων που σχετίζονται με την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση, την απασχόληση, τις δεξιότητες και την κοινωνική συνοχή, τις ιδιωτικές επενδύσεις και τον οικονομικό και θεσμικό μετασχηματισμό. Αποτελείται από 68 μεταρρυθμίσεις και 106 επενδύσεις που υποστηρίζονται από 17,4 δισ. ευρώ σε επιχορηγήσεις και 12,7 δισ. ευρώ σε δάνεια (σε σταθερές τιμές 2018), ποσό που αντιστοιχεί στο 14,5 % του ΑΕΠ για το 2022.
«Μέχρι στιγμής, η εφαρμογή του σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας της Ελλάδας έχει προχωρήσει ικανοποιητικά, ωστόσο η Ελλάδα αντιμετωπίζει ορισμένες προκλήσεις στο μέλλον. Μολονότι η Ελλάδα έχει κάνει εξαιρετική αρχή, υπάρχουν σημαντικοί κίνδυνοι στο μέλλον, οι οποίοι απαιτούν συνεχείς προσπάθειες για τη διατήρηση και την ενίσχυση του ρυθμού εφαρμογής. Το σχέδιο περιλαμβάνει σημαντικό αριθμό μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων οι οποίες, λόγω του μεγέθους τους, αντιπροσωπεύουν μεγάλο διοικητικό φόρτο» αναφέρεται. Εξηγεί πως «στο παρόν στάδιο, η υλοποίηση του σχεδίου φθάνει σε μια φάση που θα βασίζεται στις περιφερειακές και τοπικές διοικήσεις, των οποίων η διοικητική ικανότητα και η ικανότητα υλοποίησης είναι γενικά ελλιπείς. Η ολοκλήρωση ορισμένων μέτρων του σχεδίου απαιτεί σειρά προπαρασκευαστικών σταδίων, συμπεριλαμβανομένων των διαδικασιών σύναψης δημόσιων συμβάσεων. Η εξασφάλιση έγκαιρης προόδου προς αυτές θα απαιτήσει συνεχή και ισχυρό συντονισμό και βοήθεια προς τους τοπικούς και περιφερειακούς φορείς υλοποίησης».
