Δύο πηγές τροφοδότησης του πληθωρισμού που δεν συνδέονται με την ενεργειακή κρίση καταγράφει σε ειδικό κεφάλαιο το πακέτο πορισμάτων της Κομισιόν που ανακοινώθηκε χθες στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου. Σε ειδικό διάγραμμα, η Επιτροπή εξηγεί πως ενώ στην Ελλάδα το 2022 το υψηλό ενεργειακό κόστος τροφοδοτούσε την αύξηση τιμών, το 2023 αλλά και το 2024 οι βασικές πήγες των ανατιμήσεων αναμένεται να είναι δύο άλλες: Τα κέρδη των εγχώριων επιχειρήσεων, αλλά και τα αυξημένα κόστη που έρχονται στη χώρα μέσω εισαγωγών για μη ενεργειακά προϊόντα.
Μάλιστα, σε αυτό το σκέλος των εισαγωγών το πρόβλημα συνδέεται με ένα άλλο «αγκάθι»: Του ελλειμματικού ισοζυγίου για το οποίο ηχεί ξεχωριστό «καμπανάκι», καθώς ξεδιπλώνει στοιχεία που δείχνουν πως η εγχώρια αγορά και παραγωγή δεν αυξήθηκε παράλληλα με το ΑΕΠ και τις επενδύσεις και έτσι δημιουργείται δομικό πρόβλημα στο πεδίο της εξωτερικής θέσης της χώρας.
Το γράφημα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δείχνει πώς τροφοδοτείται ο πληθωρισμός στην Ελλάδα. Φέτος και ειδικά το 2024 οι τιμές της ενέργειας αναμένεται να αποκλιμακωθούν και άρα να βοηθήσουν στην επιβράδυνση του δείκτη.
Η «πτώση» αυτή ωστόσο αντισταθμίζεται κυρίως από τα κέρδη των εγχώριων επιχειρήσεων τα οποία καταγράφονται αυξημένα, εν αντιθέσει με τα προηγούμενα χρόνια και ειδικά τα έτη πριν το 2021 (λόγω προφανώς και των κρίσεων που προηγήθηκαν διατηρώντας αμετάβλητο τον πληθωρισμό). Αντίστοιχα υψηλή είναι η επίπτωση από τις τιμές των μη ενεργειακών προϊόντων που έχουν εισαχθεί στη χώρα.
Η Επιτροπή αναφέρει πως στόχος της ανάλυσης είναι να «ρίξει φως στις πηγές του πληθωρισμού στην Ελλάδα και στις επιδράσεις του με τους εταίρους της ΕΕ». Εξηγεί πως η περίοδος από το 2021 και μετά χαρακτηρίζεται από πανδημικούς μετασεισμούς και διαταραχές της παγκόσμιας αλυσίδας εφοδιασμού που επιδεινώνουν τις παγκόσμιες πληθωριστικές πιέσεις και την άνοδο των τιμών των εμπορευμάτων. Ως αποτέλεσμα, ο πληθωρισμός στην Ελλάδα εκτινάχθηκε. Η αύξηση των μισθών και των κερδών επιταχύνθηκε επίσης σε ολόκληρη την ΕΕ, γεγονός που ενίσχυσε περαιτέρω τις πιέσεις τιμών στην Ελλάδα.
Τα στοιχεία δείχνουν πως το εγχώριο κόστος εργασίας ανά μονάδα προϊόντος δεν προκάλεσε πιέσεις στις τιμές. Μάλιστα, το 2022 μεγάλο μέρος του πληθωρισμού στην Ελλάδα αντανακλούσε τις εισαγωγές ενέργειας αλλά και τα εγχώρια κέρδη ήταν επίσης ένας σημαντικός παράγοντας πίσω από τον αυξανόμενο πληθωρισμό. Επιπλέον, το κόστος που πέρασε από τους εταίρους της ΕΕ αύξησε περαιτέρω τις τιμές κατανάλωσης και επενδύσεων στην Ελλάδα.
Φέτος και το 2024 ωστόσο «οι εγχώριοι παράγοντες, ιδίως τα κέρδη, αναμένεται να διατηρήσουν τον πληθωρισμό και σε επίπεδο καταναλωτών και σε επίπεδο επενδύσεων σε υψηλά επίπεδα». Μάλιστα, «οι μη ενεργειακές εισαγωγές πρόκειται να γίνουν βασικός μοχλός ανόδου του πληθωρισμού».
Το εξωτερικό ισοζύγιο και οι επενδύσεις
Στο άλλο μεγάλο αγκάθι, στο έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών η Επιτροπή αναφέρει πως «η ισχυρή ανάκαμψη της εγχώριας ζήτησης δεν συνδυάστηκε με την αύξηση της παραγωγής από το 2020» και μετά. Έτσι, προκάλεσε ισχυρή αύξηση των εισαγωγών και ώθησε το εμπορικό ισοζύγιο σε διεύρυνση του ελλείμματος. «Αυτό δημιουργεί ανησυχίες για την Ελλάδα και για την ικανότητά της να επιστρέψει σε μια πορεία προς μια πιο βιώσιμη εξωτερική θέση μεσοπρόθεσμα έως μακροπρόθεσμα» αναφέρεται.
Εκφράζονται επίσης επιφυλάξεις και για τη δομή των επενδύσεων. Η μεγάλη αύξηση των επενδύσεων συνδέθηκε με σημαντική αύξηση των λεγόμενων αποθεμάτων το 2021 και το 2022, αναφέρεται και «αυτό είναι το αποτέλεσμα συγκεκριμένων λογιστικών μεθόδων που χρησιμοποιούνται για τις καταχωρίσεις έργων σε εξέλιξη και ημιτελών κατασκευών που εμπίπτουν σε αυτήν την κατηγορία».
Η αύξηση της εγχώριας ζήτησης οφείλεται στις επενδύσεις σε μηχανήματα και κατασκευές και στις δαπάνες των νοικοκυριών για την υγεία και τις επικοινωνίες, επισημαίνεται. Η επενδυτική δραστηριότητα επικεντρώνεται στον τομέα των κατασκευών και των μηχανημάτων, ενώ οι επενδύσεις σε άλλους δυνητικά πιο παραγωγικούς τομείς αυξάνεται με χαμηλότερο ρυθμό.
Οι επενδυτικές δαπάνες ξεπέρασαν τον μέσο όρο της ΕΕ σε όλες σχεδόν τις κατηγορίες. Οι κατηγορίες «μηχανήματα» και «άλλα μηχανήματα και εξοπλισμός, συμπεριλαμβανομένων των όπλων» ήταν οι κατηγορίες με τη μεγαλύτερη σχετική αύξηση σε σύγκριση με τον μέσο όρο της ΕΕ. Ωστόσο, η αύξηση των επενδύσεων σε κατοικίες μπορεί επίσης να αντανακλά την αύξηση του κόστους κατασκευής, επισημαίνει η Επιτροπή. Επιπλέον, αναφέρει πως οι δαπάνες των νοικοκυριών παραμένουν ισχυρές, αν και αναμένεται να μετριαστούν στον προβλεπόμενο ορίζοντα.
