Σταθερή διατήρησε την αξιολόγηση της ελληνικής οικονομίας η Fitch, με το αξιόχρεο να παραμένει «ΒΒ+», και τις προοπτικές επίσης σταθερές. Κατά συνέπεια, η Ελλάδα απέχει ένα «σκαλοπάτι» μακριά από το «investment grade» για τους οίκους Fitch και Standard & Poor's και μισό για τη DBRS. Τρεις βαθμίδες χαμηλότερα τοποθετεί την Ελλάδα η Moody's.
Ο οίκος αναθεώρησε την πρόβλεψή του για την ανάπτυξη στο 2,3% το 2023 (από 0,9%), χάρη στο θετικό «carry over» και στη μείωση των ενεργειακών κινδύνων. Οι αναλυτές του οίκου εξακολουθούν να αναμένουν ότι η κατανάλωση των νοικοκυριών θα επιβραδυνθεί σημαντικά φέτος, αντανακλώντας την επίδραση του πληθωρισμού και της μειωμένης πιστωτικής ζήτησης. Αντίθετα, η αύξηση των επενδύσεων θα παραμείνει σταθερή χάρη στην απορρόφηση κεφαλαίων στο πλαίσιο του μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF), ενώ κλάδοι όπως ο τουρισμός, θα συνεχίσουν να υποστηρίζουν τις εξαγωγές.
Κρίσιμες μεταρρυθμίσεις για τη μεσοπρόθεσμη ανάπτυξη
Η Fitch αναμένει ένα ρυθμό ανάπτυξης της τάξεως του 2 -2,5% το 2024 - 2026, λόγω των επενδύσεων και της ανάκαμψης της κατανάλωσης των νοικοκυριών. Οι προβλέψεις της στηρίζονται στην υπόθεση ότι οι ελληνικές αρχές θα συνεχίσουν να εκπληρώνουν ορόσημα και στόχους στο πλαίσιο του RRF, το οποίο είναι ο βασικός «μοχλός» για το ξεκλείδωμα των δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων βραχυπρόθεσμα έως μεσοπρόθεσμα. Η αντιμετώπιση των δημογραφικών προκλήσεων παραμένει μια σημαντική διαρθρωτική πρόκληση, με τις προγραμματισμένες μεταρρυθμίσεις στο σκέλος της απασχόλησης και της εργασίας είναι ζωτικής σημασίας για την άνοδο των ποσοστών συμμετοχής.
Για την εγχώρια πολιτική σκηνή, η Fitch αναφέρει πως η χώρα περάσει από δύο διαδοχικές εκλογικές αναμετρήσεις, δεδομένης της αποτυχίας των κομμάτων να σχηματίσουν κυβέρνηση μετά τον πρώτο γύρο της 21ης Μαΐου. Η κεντροδεξιά παράταξης της Νέας Δημοκρατίας απέδωσε πολύ πάνω από τις προβλέψεις των δημοσκοπήσεων, εξασφαλίζοντας σχεδόν το 40% των ψήφων και καθιστώντας πιθανό ότι θα κερδίσει την επερχόμενη εκλογική αναμέτρηση. Εάν η ΝΔ καταφέρει να εξασφαλίσει μια άνετη πλειοψηφία (κάτι που φαίνεται πιθανό, δεδομένου ότι οι δεύτερες εκλογές θα διεξαχθούν με το σύστημα της ενισχυμένης αναλογικής με ένα «μπόνους» έως και 50 έδρες στο πρώτο κόμμα), αυτό θα μπορούσε να μειώσει τους κινδύνους μιας πολιτικής αστάθειας και θα επιτρέψει τη συνέχεια της πολιτικής. Συνολικά, η Fitch διατηρεί την πρόβλεψή της ότι η επόμενη κυβέρνηση θα διατηρήσει καλές σχέσεις με την ΕΕ και άλλους εταίρους, διασφαλίζοντας τη μακροοικονομική σταθερότητα.
Η Fitch αναμένει τη συνέχιση της δημοσιονομικής προσαρμογής το 2023, αντανακλώντας εν μέρει μια καλύτερη αρχική θέση, δεδομένου ότι το έλλειμμα είναι χαμηλότερο από το αναμενόμενο το 2022. Οι αναλυτές προβλέπουν ότι το πρωτογενές πλεόνασμα θα αυξηθεί στο 1% του ΑΕΠ (και στο 2% το 2024), με τους βραχυπρόθεσμους καθοδικούς κινδύνους να συγκρατούνται σε μεγάλο βαθμό, δεδομένων της ισχυρής αύξησης των φορολογικών εσόδων τους πρώτους μήνες του έτους.
Πρόγραμμα Σταθερότητας και Χρέος
Το Πρόγραμμα Σταθερότητας προβλέπει συνεχή βελτίωση στα δημοσιονομικά μέχρι το 2026, με το πρωτογενές πλεόνασμα να αυξάνεται στο 2,5% και το δημόσιο χρέος/ΑΕΠ να μειώνεται κατά 38 ποσοστιαίες μονάδες το 2022-2026. Το πρόγραμμα υπογραμμίζει την ευρεία δέσμευση των αρχών στη δημοσιονομική σύνεση, με ορισμένες μεταρρυθμίσεις (συμπεριλαμβανομένης της ψηφιοποίησης της ΑΑΔΕ) που ενδέχεται να παρέχουν ορισμένες διαρθρωτικές βελτιώσεις. Ωστόσο, ο οίκος διαπιστώνει ορισμένους κινδύνους που περιλαμβάνουν μια ασθενέστερη ανάπτυξη και αυξανόμενες απαιτήσεις για δαπάνες. Η συνεχής συγκράτηση των δαπανών μπορεί να αποδειχθεί πιο δύσκολη μετά την πλήρη άρση των προσωρινών μέτρων για την αντιμετώπιση της πανδημίας ή εάν η αύξηση των εσόδων επιβραδυνθεί σημαντικά.
Σύμφωνα με το βασικό σενάριο της Fitch για μια βελτιωμένη δημοσιονομική στάση και μια σταθερή ονομαστική ανάπτυξη, ο δείκτης δημόσιου χρέους θα μειωθεί στο 162,2% το 2023 και στο 154,4% το 2024, μια προβλεπόμενη πτώση 50 ποσοσταιών μονάδων από το υψηλό του 206% που έφτασε το 2020 (αλλά και πάλι τρεις φορές υψηλότερα του μέσου επίπεδου των χωρών που αξιολογείται με «BB» στο 55,6%). Οι σταθερές συνθήκες χρηματοδότησης, οι περιορισμένες ανάγκες μετακύλισης του χρέους και τα σημαντικά ταμειακά διαθέσιμα (κοντά στα 35 δισ. ευρώ) θα συνεχίσουν να υποστηρίζουν τη διαχείριση του χρέους. Ο συνδυασμός των πιο μακροπρόθεσμων λήξεων και της ενεργής στρατηγικής αντιστάθμισης σημαίνει ότι το κόστος των επιτοκίων θα παραμείνει σε γενικές γραμμές αμετάβλητο, αν και θα μπορούσε να υπάρξει μια αύξηση της χρηματοδοτικής πίεσης εάν η Ελλάδα αποφασίσει να αξιοποιήσει πιο επιθετικά τις αγορές.
Η Fitch προβλέπει ότι ο ετήσιος πληθωρισμός θα υποχωρήσει στο 4% το 2023 και στο 1,9% το 2024, δεδομένων των επιπτώσεων βάσης και της συγκράτησης της οικονομικής δραστηριότητας. Ορισμένοι ανοδικοί κίνδυνοι είναι πιθανό να επιμείνουν, δεδομένων των πιέσεων από τον δομικό πληθωρισμό (ο οποίος είναι πλέον πάνω από το ονομαστικό επιτόκιο γύρω στο 6%). Η δυναμική της αγοράς εργασίας θα υποστηρίξει την ταχύτερη αύξηση των μισθών φέτος (πάνω από 6%), αλλά οι κίνδυνοι για ένα «σπιράλ» μισθών - τιμών είναι περιορισμένοι.
Τράπεζες
Η ραγδαία βελτίωση της ποιότητας των περιουσιακών στοιχείων συνεχίστηκε κατά το τέταρτο τρίμηνο του 2022, με τον δείκτη μη εξυπηρετούμενων δανείων να υποχωρεί στο 8,2% σύμφωνα με στοιχεία της ΤτΕ. «Αναμένουμε περαιτέρω βελτίωση της ποιότητας των περιουσιακών στοιχείων βραχυπρόθεσμα έως μεσοπρόθεσμα, αλλά με πιο ήπιο ρυθμό, καθώς οι συναλλαγές διάθεσης περιουσιακών στοιχείων είναι πιθανό να είναι μικρότερες και η συνολική οικονομική δραστηριότητα μειώνεται» όπως αναφέρει η Fitch. Σε επίπεδο ρευστότητας και κεφαλαίου καταγράφεται σταθερότητα, χωρίς δευτερογενείς επιπτώσεις μέχρι στιγμής από την τραπεζική κρίση που εκδηλώθηκε κυρίως στις ΗΠΑ το τελευταίο διάστημα. Η πιστωτική επέκταση έχει αποδυναμωθεί το 2023, εν μέρει γιατί επιβραδύνθηκε ο εταιρικός δανεισμός, αλλά η Fitch εκτιμά ότι θα επιταχυνθεί, καθώς η ανάπτυξη αρχίζει να ενισχύεται το δεύτερο εξάμηνο του 2023.
Έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών
Η προβλεπόμενη μείωση των εισαγωγών (λόγω της πτώσης των τιμών της ενέργειας και της ασθενέστερης εγχώριας ζήτησης) θα οδηγήσει σε σταδιακή μείωση του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών το 2023-2024 (αφού έφτασε το υψηλό 12ετίας του 9,7 % του ΑΕΠ το 2022). Το έλλειμμα (το οποίο αναμένει η Fitch ότι θα είναι κατά μέσο όρο στο 6,5% τα επόμενα δύο χρόνια) θα χρηματοδοτηθεί σε μεγάλο βαθμό από τις αυξανόμενες καθαρές εισροές άμεσων ξένων επενδύσεων και τους ευρωπαϊκούς πόρους, μειώνοντας έτσι τους εξωτερικούς «κραδασμούς». Ο οίκος προβλέπει ότι η καθαρή θέση του εξωτερικού χρέους θα παραμείνει υψηλή (παρά τη μέτρια πτώση στο 115,6% του ΑΕΠ το 2024).
Παράγοντες που θα μπορούσαν, μεμονωμένα ή στο σύνολο, να οδηγήσουν σε κίνηση αρνητικής αξιολόγησης - υποβάθμιση
- Δημοσιονομικά: Διατηρούμενη ανοδική τάση του δείκτη δημόσιου χρέους, για παράδειγμα λόγω διαρθρωτικής δημοσιονομικής χαλάρωσης, ασθενούς ανάπτυξης ή υλοποίησης ενδεχόμενων υποχρεώσεων που σχετίζονται με τον τραπεζικό κλαδο.
- Μάκροοικονομικά: Νέοι δυσμενείς κραδασμοί στην ελληνική οικονομία που επηρεάζουν την οικονομική ανάκαμψη ή τη μεσοπρόθεσμη αναπτυξιακή δυναμική της Ελλάδας.
Παράγοντες που θα μπορούσαν, μεμονωμένα ή στο σύνολο, να οδηγήσουν σε δράση - αναβάθμιση θετικής αξιολόγησης
- Δημοσιονομικά: Εμπιστοσύνη σε μια μετεκλογική δημοσιονομική πολιτική που οδηγεί σε μια σταθερή καθοδική πορεία για το δείκτη δημόσιου χρέους μεσοπρόθεσμα.
- Μακροοικονομικά: Βελτίωση της μεσοπρόθεσμης αναπτυξιακής δυναμικής και των επιδόσεων, για παράδειγμα, λόγω της υψηλότερης επενδυτικής δυναμικής ή/και της εφαρμογής διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων.
