Ροή
Το παγκόσμιο δημόσιο χρέος εκτινάχθηκε στο ποσό ρεκόρ των 92 τρισ. δολαρίων το 2022, καθώς οι κυβερνήσεις δανείστηκαν για να αντιμετωπίσουν κρίσεις, όπως η πανδημία του κορονοϊού, με το φορτίο να γίνεται πιο αισθητό κυρίως στις αναπτυσσόμενες χώρες, σύμφωνα με έκθεση των Ηνωμένων Εθνών.
Το εγχώριο και εξωτερικό χρέος παγκοσμίως έχει αυξηθεί περισσότερο από πέντε φορές τις τελευταίες δύο δεκαετίες, ξεπερνώντας τον ρυθμό οικονομικής ανάπτυξης, με το ΑΕΠ να έχει μόνο τριπλασιαστεί από το 2002, σύμφωνα με έκθεση που δημοσιεύθηκε ενόψει της συνόδου των υπουργών Οικονομικών και των διοικητών των κεντρικών τραπεζών της G20 στις 14-18 Ιουλίου.
«Οι αγορές μπορεί να φαίνεται ότι δεν υποφέρουν - ακόμα. Αλλά οι άνθρωποι υποφέρουν», δήλωσε ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες σε δημοσιογράφους. «Ορισμένες από τις φτωχότερες χώρες του κόσμου αναγκάζονται να επιλέξουν μεταξύ της εξυπηρέτησης του χρέους τους ή της εξυπηρέτησης του λαού τους».
Τι συμβαίνει με τις αναπτυσσόμενες
Οι αναπτυσσόμενες χώρες οφείλουν σχεδόν το 30% του παγκόσμιου δημόσιου χρέους, εκ των οποίων το 70% προέρχεται από την Κίνα, την Ινδία και τη Βραζιλία. Πενήντα εννέα αναπτυσσόμενες χώρες αντιμετωπίζουν λόγο χρέους προς ΑΕΠ άνω του 60% - ένα όριο που υποδηλώνει υψηλά επίπεδα χρέους.
«Το χρέος έχει μετατραπεί σε σημαντικό βάρος για τις αναπτυσσόμενες χώρες λόγω της περιορισμένης πρόσβασης σε χρηματοδότηση, του αυξανόμενου κόστους δανεισμού, των υποτιμήσεων των νομισμάτων και της υποτονικής ανάπτυξης», σημειώνεται στην έκθεση του ΟΗΕ.
Επιπλέον, η διεθνής χρηματοπιστωτική αρχιτεκτονική κατέστησε την πρόσβαση στη χρηματοδότηση για τις αναπτυσσόμενες χώρες τόσο ανεπαρκή όσο και δαπανηρή, ανέφερε ο ΟΗΕ, επισημαίνοντας ότι οι καθαρές πληρωμές χρέους για τόκους ξεπερνούν το 10% των εσόδων για 50 αναδυόμενες οικονομίες παγκοσμίως.
Περισσότερα για τόκους από ό,τι για εκπαίδευση ή υγεία
«Στην Αφρική, το ποσό που δαπανάται για την πληρωμή τόκων είναι υψηλότερο από τις δαπάνες για την εκπαίδευση ή την υγεία», διαπιστώνει η έκθεση, επισημαίνοντας ότι 3,3 δισεκατομμύρια άνθρωποι ζουν σε χώρες που ξοδεύουν περισσότερα για την πληρωμή τόκων χρέους από ό,τι για υγεία ή εκπαίδευση.
«Οι χώρες βρίσκονται αντιμέτωπες με την απίθανη επιλογή να εξυπηρετήσουν το χρέος τους ή να εξυπηρετήσουν τους ανθρώπους τους».
Οι ιδιώτες πιστωτές, όπως οι ομολογιούχοι και οι τράπεζες, αντιπροσωπεύουν το 62% του συνολικού εξωτερικού δημόσιου χρέους των αναπτυσσόμενων χωρών. Στην Αφρική, η συμμετοχή των πιστωτών αυξήθηκε από 30% το 2010 σε 44% το 2021, ενώ η Λατινική Αμερική έχει την υψηλότερη αναλογία ιδιωτών πιστωτών που κατέχουν εξωτερικό δημόσιο χρέος, με 74%.
Προτεινόμενα μέτρα
Τα Ηνωμένα Έθνη εκτιμούν ότι οι πιστωτές θα πρέπει να επεκτείνουν τη χρηματοδότησή τους, με μέτρα όπως η προσωρινή αναστολή των προσαυξήσεων του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) - προμήθειες που χρεώνονται στους δανειολήπτες που χρησιμοποιούν εκτενώς τις πιστωτικές γραμμές του - και η αυξημένη πρόσβαση στη χρηματοδότηση για τις χώρες που αντιμετωπίζουν πρόβλημα χρέους.
Χρειάζεται επίσης ένας μηχανισμός διευθέτησης του χρέους «για να αντιμετωπιστεί η αργή πρόοδος που σημειώνει το Κοινό Πλαίσιο της G20», ανέφεραν οι συντάκτες της έκθεσης, χωρίς να παρέχουν περαιτέρω λεπτομέρειες για το πώς θα πρέπει να λειτουργεί ο μηχανισμός αυτός.
Το πλαίσιο αντιμετώπισης του χρέους εγκρίθηκε από την Ομάδα των 20 μεγάλων οικονομιών και των επίσημων πιστωτών τον Οκτώβριο του 2020 και έχει ως στόχο να συμπεριλάβει στην ελάφρυνση του χρέους και τα μη μέλη του κλαμπ των Παρισίων, όπως η Κίνα.
