Δώδεκα σημαντικά για τον κατασκευαστικό κλάδο θέματα – αιτήματα θίγει ο ΣΑΤΕ σε επιστολή που απέστειλε προ δεκαημέρου προς τον υπουργό Υποδομών & Μεταφορών, Χρ. Σταϊκούρα, αλλά και τους δύο υφυπουργούς, Ν. Ταχιάο και Χρ. Αλεξοπούλου. Ο Σύνδεσμος κατασκευαστών, που απαριθμεί πάνω από 650 μέλη όλων των βαθμίδων (1η έως 7η τάξη) ζητάει επειγόντος συνάντηση με την πολιτική ηγεσία του υπουργείου «βάζοντας στο τραπέζι» θέματα που απασχολούν τον χώρο και πρέπει να επιλυθούν ώστε να συνεχιστεί, κατά τους ίδιους, η με υγιείς όρους άσκηση επιχειρηματικότητας.
Η έκδοση νέων συντελεστών αναθεώρησης τιμών, ο ορισμός Προέδρου και Διευθύνοντος Συμβούλου του Δ.Σ. της «Εταιρείας Προδιαγραφών και Τιμολόγησης Τεχνικών Έργων και Μελετών», θέματα διαφάνειας, η αδυναμία λειτουργίας των αναγκαίων Μητρώων Εργοληπτών, Μελετητών, Συμβούλων, η ομαλοποίηση της ροής πληρωμών λογαριασμών στα δημόσια έργα, τα κριτήρια ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων, οι εγγυητικές, οι προτάσεις Καινοτομίας, η έλλειψη εργατικών «χεριών» αποτελούν κάποια από τα ζητήματα που θίγουν οι άνθρωποι του ΣΑΤΕ.
1. Έκδοση νέων συντελεστών αναθεώρησης τιμών
Σύμφωνα με τον ΣΑΤΕ, η πιο πρόσφατη Υπουργική Απόφαση για αναθεώρηση τιμών αφορούσε στο πρώτο τρίμηνο 2022 (Ιανουάριος - Μάρτιος 2022), ως απόρροια των συνεχιζόμενων σοβαρών οικονομικών επιπτώσεων στον τομέα της εκτέλεσης των δημοσίων έργων λόγω της παρατεταμένης αύξησης των τιμών των υλικών. Έκτοτε, δεν υπήρξε απόφαση για νέα αναθεώρηση τιμών με τις τιμές των υλικών, των εργατικών και των μισθωμάτων μηχανημάτων έργων να συνεχίζουν να αυξάνονται καθιστώντας δύσκολη και ασύμφορη την υλοποίηση των έργων που, σε κάθε περίπτωση, έχουν προϋπολογιστεί με εντελώς διαφορετικές τιμές, σε ένα διαφορετικό οικονομικό περιβάλλον.
«Έχοντας διανύσει 15 μήνες από την τελευταία έκδοση συντελεστών αναθεώρησης – οι οποίοι αφορούν μόνο σε μεταβολές τιμών υλικών - παρακαλούμε να κατοχυρωθεί νομοθετικά και για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα - μέχρι την πλήρη λειτουργία της «Εταιρίας Προδιαγραφών και Τιμολόγησης Τεχνικών Έργων & Μελετών» - μηχανισμός παραγωγής συντελεστών αναθεώρησης, τιμών υλικών, εργατικών και μισθωμάτων μηχανημάτων έργων από επικαιροποιημένο σύστημα αναλύσεων κόστους εργασιών περίπου 400 άρθρων τιμολογίων, με έμφαση σε εργασίες που επηρεάζονται από τις αυξήσεις καθώς και σε αναλύσεις τιμών εργασιών που δεν συμπεριελήφθησαν στις προηγούμενες υπουργικές αποφάσεις. Παρακαλούμε να θεωρήσετε ως εξαιρετικά επείγον το ζήτημα της έκδοσης νέων συντελεστών αναθεώρησης τιμών συμβάσεων δημοσίων έργων», αναφέρεται.
2. Εταιρεία Προδιαγραφών και Τιμολόγησης Τεχνικών Έργων & Μελετών
Κατά τον σύνδεσμο, «διαπιστώνεται αδικαιολόγητη κωλυσιεργία, πέραν των 14 μηνών, στον ορισμό Προέδρου και Διευθύνοντος Συμβούλου του ΔΣ της “Εταιρείας Προδιαγραφών και Τιμολόγησης Τεχνικών Έργων και Μελετών”. Σημειώνουμε ότι όλοι οι παραγωγικοί φορείς που προβλέπονται στην σχετική ΚΥΑ έχουν ήδη ορίσει τους εκπροσώπους τους. Σημειώνεται επίσης ότι ο ΣΑΤΕ από κοινού με ΣΤΕΑΤ και ΠΕΔΜΗΕΔΕ, με δική τους χρηματοδότηση, έχουν ήδη ετοιμάσει και επιδείξει σε εκπροσώπους του υπουργείου, πιλοτική εφαρμογή στο διαδίκτυο, συστήματος ανάλυσης τιμών, τιμολόγησης και αναθεώρησής τους για 400 βασικά άρθρα οικοδομικών εργασιών και έργων οδοποιίας. Πρέπει άμεσα να προχωρήσει η συγκρότηση του ΔΣ της Εταιρίας».
3. Διαφάνεια
Όπως αναφέρεται στην επιστολή, «διαπιστώνεται συνεχιζόμενη αδιαφάνεια στις διαδικασίες ανάθεσης έργων τόσο στη φάση ανάθεσής τους όσο και στην υποχρέωση δημοσιότητας των στοιχείων των αναθέσεων. Συγκεκριμένα διαπιστώνεται:
- Κατάχρηση ενσωμάτωσης στις διακηρύξεις των έργων, ειδικών όρων (φωτογραφικών) και μάλιστα επί ποινή «αποκλεισμού» από το διαγωνισμό.
- Κατάχρηση της διαδικασίας επίκλησης του «κατεπείγοντος» (άρθρο 32 του Ν.4412/2016) στην ανάθεση των Έργων - στην ουσία, δηλαδή, εφαρμόζεται σύστημα απευθείας αναθέσεων.
- Αναγκαιότητα άμεσης και πλήρους κατάργησης του άρθρου 32Α του Ν. 4412/2016, το οποίο προστέθηκε με το άρθρο 43 παρ. 1 του ν. 4605/2019, το οποίο δεν προβλέπεται στις ενωσιακές Οδηγίες και καταστρατηγεί πλήρως την όποια διαφάνεια στις διαδικασίες απευθείας αναθέσεων, παρέχοντας ανεπίτρεπτα προνόμια στις εργοληπτικές επιχειρήσεις που αναλαμβάνουν έργα βάσει των συγκεκριμένων εξαιρετικών και αδιαφανών διαδικασιών (πλήρης παραμερισμός του ΕΣΗΔΗΣ, δυνατότητα πλήρους παράλειψης προσκομιδής εγγυητικών καλής εκτέλεσης κ.λπ.). Το συγκεκριμένο άρθρο δεν εξυπηρετεί κανένα θεμιτό σκοπό και δεν έχει κανένα λόγο ύπαρξης.
Επισημαίνεται η μεγάλη σημασία που έχει για την επιτυχή υλοποίηση των δημοσίων συμβάσεων και την εξασφάλιση συνθηκών διαφάνειας και υγιούς ανταγωνισμού, η ύπαρξη μηχανισμών στενής παρακολούθησης της ορθής εφαρμογής της νομοθεσίας καθώς και η δυνατότητα προληπτικού και κατασταλτικού ελέγχου της φαλκίδευσης προβλέψεών της (φωτογραφικοί όροι διαγωνισμών, ανεξέλεγκτες εκπτώσεις, μετατροπή έργων σε προμήθειες ή μελετών σε γενικές υπηρεσίες κ.λπ.)». Για το λόγο αυτό προτείνεται η δημιουργία Μητρώου Έργου με όλο το ιστορικό του έργου (Συμβατικός προϋπολογισμός, συμπληρωματικές συμβάσεις κ.λπ.), το οποίο να είναι προσβάσιμο σε όλους.
4. Μητρώα
Κατά τον ΣΑΤΕ διαπιστώνεται αδικαιολόγητη τετραετής εγκατάλειψη του ΠΔ 71/2019, το οποίο παραμένει ανενεργό, με συνεχείς αναβολές από το 2019, με αποτελέσματα:
Α) την αδυναμία λειτουργίας των αναγκαίων Μητρώων Εργοληπτών, Μελετητών, Συμβούλων κλπ. των οποίων προβλέπεται η λειτουργία από το ΠΔ 71/2019.
Β) την ενδυνάμωση της αβεβαιότητας για το μέλλον των επιχειρήσεων του κλάδου αλλά και
Γ) την δυσπιστία των αναθετουσών αρχών για την επάρκεια μελετητικών και εργοληπτικών επιχειρήσεων που δεν έχουν κριθεί και πιστοποιηθεί για περισσότερο από 8 έτη.
5. Ομαλοποίηση της ροής πληρωμών λογαριασμών στα δημόσια έργα
Όπως αναφέρει σύνδεσμος, «το πρόβλημα εξεύρεσης ρευστότητας παραμένει επίκαιρο σε οικονομίες όπως η ελληνική. Στον εγχώριο εργοληπτικό κλάδο το πρόβλημα γίνεται εντονότερο αφού διαχρονικά διαπιστώνεται μεγάλη ασυνέπεια από πλευράς δημοσίου στην αποπληρωμή λογαριασμών έργων και του ΠΔΕ αλλά και του ΕΣΠΑ. Με δεδομένα τα μεγάλα προβλήματα που δημιουργεί αυτή η επιλογή στην άσκηση της εργοληπτικής επιχειρηματικότητας παρακαλούμε να δρομολογηθεί μόνιμη και δίκαιη λύση στο ζήτημα έγκαιρης πληρωμής λογαριασμών εκτελεσμένων εργασιών».
6. Κριτήρια ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων (άρθρο 86 Ν.4412/2016)
Από τους κατασκευαστές «προτείνεται η ορθή εφαρμογή του άρθρου 86 του ν.4412/16 όπως αυτό τροποποιήθηκε, δεδομένου ότι στις περισσότερες διακηρύξεις παραμένει ως μοναδικό κριτήριο η χαμηλότερη οικονομική προσφορά ενώ εάν τυχόν προβλέπονται κριτήρια αξιολόγησης αυτά δεν είναι αντικειμενικά αλλά πολλές φορές φωτογραφικά. Θα πρέπει τάχιστα να εκδοθεί κανονιστικό κείμενο με ευθύνη του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών στο οποίο θα περιέχονται οδηγίες προς τις αναθέτουσες αρχές για την ορθή χρήση του άρθρου και την υιοθέτηση των κατάλληλων κριτηρίων αξιολόγησης».
7. Έλλειψη εργατοτεχνικού προσωπικού
Όπως αναφέρει ο σύνδεσμος, διαπιστώνεται οξύτατο πρόβλημα στην έλλειψη τεχνικού και εργατικού προσωπικού. Εκτιμάται ότι το κενό στην Ελλάδα τα επόμενα έτη κυμαίνεται μεταξύ 80.000 - 100.000 απασχολούμενοι. Με δεδομένο ότι οι χρηματοδοτήσεις του Ταμείου Ανάκαμψης και των λοιπών κοινοτικών ταμείων οδηγούν σε νέες προκηρύξεις έργων και συνεχείς συμβασιοποιήσεις, πέραν των έργων παραχωρήσεων και ΣΔΙΤ, οι ελλείψεις σε τεχνικό κι εργατικό προσωπικό είναι για περισσότερο από ένα χρόνο τώρα ορατές – και ακόμη τα εργοτάξια δεν έχουν φθάσει στο ανώτατο επίπεδο ανάπτυξής τους. Θα πρέπει να διαμορφωθεί ένα ευέλικτο πλαίσιο για την απασχόληση στον κλάδο που θα διασφαλίζει τα θέματα επάρκειας απασχολουμένων, επαρκούς εξειδίκευσής τους ενώ παράλληλα θα εξασφαλίζεται και η ικανοποιητική αμοιβή τους αλλά και η οικονομική ισορροπία των συμβάσεων των εργοληπτικών εταιρειών που σήμερα έχουν επιδοθεί σε έναν οξύ ανταγωνισμό ζήτησης υπηρεσιών τεχνικού προσωπικού.
«Άμεσα θα πρέπει να υπάρξει συνεργασία με το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης προκειμένου να γίνει ορθή καταγραφή του πλήθους και των ειδικοτήτων που απαιτούνται και δεν καλύπτονται από την εγχώρια προσφορά καθώς και τρόποι κάλυψης αυτών των θέσεων», καταλήγει ο ΣΑΤΕ.
8. Προτάσεις Καινοτομίας
Όπως αναφέρεται, «δεν έχει γίνει κανένα ουσιαστικό βήμα υλοποίησης της δυνατότητας υποβολής των προτάσεων καινοτομίας προς αξιοποίηση πολλών χιλιάδων ακινήτων περιουσιακών στοιχείων του στενού και ευρύτερου Δημόσιου Τομέα, που παραμένουν εντελώς αναξιοποίητα με μηδαμινές αποδόσεις στην ΕΤΑΔ και άλλους φορείς (κληροδοτήματα, ΑΕΙ, κλπ.). Το ποσό του προϋπολογισμού της Πρότυπης Πρότασης ύψους τουλάχιστον 200 εκατ. ευρώ, που έχει οριστεί με τον Ν.4903/2022 ως προϋπόθεση για την αποδοχή της, είναι αδικαιολόγητα υψηλό και οδηγεί σε αδυναμία υποβολής κρίσιμων προτάσεων, ιδιαίτερου ενδιαφέροντος, πλην όμως μικρού προϋπολογισμού. Κανένα έργο με εμβέλεια τα όρια μίας τυπικής Περιφερειακής Ενότητας στην Ελλάδα – με εξαίρεση αυτές της Αττικής και της Θεσσαλονίκης - δεν έχει προϋπολογισμό που να φθάνει σε αυτό το ποσό, κατά συνέπεια και αυτή η νομοθέτηση είναι εξαιρετικά περιοριστική καθώς στερεί από εκατοντάδες δήμους της χώρας, κληροδοτήματα, Πανεπιστήμια, Νοσοκομεία κ.α. τη δυνατότητα να αξιοποιήσουν περιουσιακά τους στοιχεία και να στηρίξουν την τοπική ανάπτυξη». Για να προτείνει ο σύνδεσμος: «θα πρέπει το ελάχιστο ποσό του προϋπολογισμού της Πρότυπης Πρότασης να μειωθεί σημαντικότατα π.χ. στο ύψος του κοινοτικού ορίου περί τα 5 εκατ. ευρώ».
9. Χρόνος ισχύος εγγυητικών επιστολών καλής εκτέλεσης
«Οι διατάξεις που σήμερα ισχύουν για τον χρόνο λήξης των εγγυητικών καλής εκτέλεσης δημιουργούν μία συνεχή σύγχυση και ανασφάλεια στους αναδόχους των έργων και έχουν ως αποτέλεσμα συσσώρευση εγγυητικών επιστολών χωρίς ουσιαστικό λόγο. Προτείνεται το πλέγμα των διατάξεων σχετικά με τις εγγυητικές επιστολές να ορθολογικοποιηθεί και όταν ένα έργο έχει περάσει και το στάδιο της οριστικής παραλαβής να επιστρέφεται αυτοδικαίως η εγγυητική επιστολή καλής εκτέλεσής του», σημειώνεται σχετικά.
10. Διαιτητική επίλυση διαφορών
Κατά τον ΣΑΤΕ, θα πρέπει να υιοθετηθεί ως υποχρέωση να περιλαμβάνεται στα τεύχη δημοπράτησης η εναλλακτική μέθοδος επίλυσης διαφορών μέσω διαιτησίας αντί μόνο μέσω προσφυγής στα τακτικά δικαστήρια και όχι μόνο ως δυνατότητα, όπως, δηλαδή, προβλέπεται σήμερα στον νόμο, δεδομένου ότι καμιά αναθέτουσα αρχή δεν έβαλε σε τεύχος δημοπράτησης ρήτρα περί διαιτητικής επίλυσης διαφορών από τη θέση σε ισχύ του νόμου και μέχρι σήμερα. Επιπλέον πρέπει να είναι υποχρεωτικό και όχι δυνητικό, όπως προβλέπεται σήμερα στο νόμο, το προβλεπόμενο από το νόμο στάδιο συμβιβαστικής επίλυσης διαφοράς πριν την προσφυγή στη διαιτησία. «Στόχος είναι να αρθεί η κατάσταση ανασφάλειας δικαίου που διέπει το σύνολο των δημοσίων έργων στη χώρα μας», σημειώνεται.
11. Κατάργηση καταβολής ασφαλιστικών εισφορών στα Δημόσια Έργα, με την αυθαίρετη διαδικασία του Ποσοστού Εργατικής Δαπάνης
«Ζητάμε την άρση όλων των σχετικών διατάξεων που αφορούν την καταβολή ασφαλιστικών εισφορών βάσει ποσοστού εργατικής δαπάνης στην κατασκευή των Δημοσίων Έργων και υπαγωγή των επιχειρήσεών μας στις κανονικές διατάξεις με την σύνταξη Αναλυτικών Περιοδικών Δηλώσεων (ΑΠΔ), όπως ισχύει για τις άλλες επιχειρήσεις και όπως συμβαίνει με τα έργα παραχώρησης», αναφέρει η επιστολή.
12. Διαδικασία εισαγωγής θεμάτων προς εξέταση στο Συμβούλιο Δημοσίων Έργων του Υπουργείου
Ο ΣΑΤΕ αναφέρεται στην εξής κατάσταση: αιτήσεις τεχνικών εταιρειών που θα γίνονταν δεκτές από το Τεχνικό Συμβούλιο – βάσει προηγούμενων εισηγήσεων, σε ανάλογες περιπτώσεις- για γραφειοκρατικούς και μόνο λόγους να μην εξετάζονται επί της ουσίας και να απορρίπτονται. «Προφανώς, αυτή η εξέλιξη οφείλεται σε αστοχία της διαδικασίας που έχει υιοθετηθεί και πρέπει τάχιστα να επιλυθεί με την κατάργηση της προβλεπόμενης από το νόμο εισαγωγής της εξέτασης της ένστασης με απόφαση του Γ.Γ.Υ.», επισημαίνεται.
