Την σημασία της απαγόρευσης εξαγωγών ελαιολάδου που επέβαλλε η Τουρκία σχολιάζει σε άρθρο του το Olivenews.gr, παρά μάλιστα την πολύ καλή σεζόν παραγωγής για την γείτονα χώρα, με πάνω από επιπλέον 300.000 τόνους να την ανυψώνουν σε θέση ανταγωνισμού με την Ελλάδα για τη 2η ή την 3η θέση στον κόσμο πίσω από την, ούτως ή άλλως, «πληγωμένη» Ισπανία των 680.000 τόνων.
«Η Ελλάδα και η Τουρκία είναι οι μόνες δύο χώρες που έχουν εξαιρετικές προσδοκίες φέτος, λόγω ενός ευνοϊκού χειμώνα με άφθονο κρύο και βροχερό καιρό και την είσοδο στην παραγωγή νέων φυτειών στην Τουρκία. Ως αποτέλεσμα των παραπάνω, αυτές οι δύο χώρες ανταγωνίζονται για πρώτη φορά σκληρά μεταξύ τους για τις θέσεις 2/3, πίσω από την Ισπανία, με +300 χιλιάδες τόνους η καθεμία», έγραφε η ιστοσελίδα το Σεπτέμβριο του 2022.
Και ο λόγος που οι δύο χώρες, Ελλάδα και Τουρκία, είχαν αυτή την εξαιρετικά καλή παραγωγή φέτος δεν είναι άλλος από το γεγονός ότι η κλιματική κρίση σταμάτησε στην Αδριατική θάλασσα, εξηγεί περαιτέρω.
Από τους επιπλέον 300.000 τόνους της φετινής παραγωγής στην Τουρκία, υπάρχουν ακόμη περισσότεροι από 100.000 τόνοι σε απόθεμα για εξαγωγή. Σε μια διεθνή αγορά ελλειμματική, «διψασμένη» για ελαιόλαδο, η ξαφνική απόσυρση μιας τόσο μεγάλης ποσότητας θα έφερνε τα πάνω κάτω στην αγορά, αυξάνοντας τη γενική ανασφάλεια. Να σημειωθεί ότι η απαγόρευση ήταν τόσο αιφνίδια που περιλαμβάνει συμβάσεις που είχαν υπογραφεί ακόμη και για φορτία που είχαν ξεκινήσει τον δρόμο τους.
Ήδη οι εξαγωγές ελαιολάδου έχουν αυξηθεί κατά 240% σε σχέση με πέρυσι, φτάνοντας τους 135 χιλιάδες τόνους.
Φυσικά, επισημαίνεται στο δημοσίευμα, μια τέτοια αιφνιδιαστική κίνηση εκθέτει την τουρκική κυβέρνηση στα μάτια της διεθνούς εμπορικής κοινότητας, αλλά δεν είναι η πρώτη φορά που η Τουρκία καταφεύγει σε τέτοια ριζοσπαστικά μέτρα.
Κρίσιμης σημασίας είναι το πόσο θα διαρκέσει η απαγόρευση. Σε παρόμοιες περιπτώσεις στο παρελθόν η Τουρκία έχει άρει την απαγόρευση εξαγωγών χύμα ελαιολάδου μετά από λίγους μήνες. Τώρα, έχει ήδη ανακοινώσει ότι θα διαρκέσει μέχρι την 1/11/2023, αλλά κανείς δεν γνωρίζει αν θα τηρηθεί αυτή η προθεσμία ή αν η απαγόρευση θα αρθεί νωρίτερα.
Όπως υπογραμμίζεται, το μεγάλο ερώτημα είναι πόσο θα επηρεαστούν οι τιμές στη διεθνή αγορά, την στιγμή που την 1η Αυγούστου, π.χ., όταν λίγοι γνώριζαν για την απαγόρευση, οι τιμές είχαν πτωτική έως ελάχιστα σταθεροποιητική τάση, και κυμαίνονταν:
- Ισπανία , extra = 7,38 έως 8,40 (με επικρατούσα τιμή 7,80)
- Ισπανία, lampante 1° = 6,55 έως 6,95 (με επικρατούσα τιμή 6,80)
- Ιταλία, extra = 8,50 έως 9,00
- Ιταλία, lampante 3° = 6,00
- Ιταλία, lampante 5° = 5,70
- Ιταλία, ραφιναρισμένο = 6,70
- Τουρκία, ραφιναρισμένο = 6,20 έως 6,30
Τις επόμενες μέρες θα φανεί αν θα επηρεαστούν ανοδικά οι διεθνείς τιμές χονδρικής, ή τιμές παραγωγού, όπως αναμένεται, και σε ποιο βαθμό.
Όσον αφορά τα σενάρια για το γιατί το υπουργείο Εμπορίου της Τουρκίας, πιθανότατα με τη συμφωνία της τουρκικής κυβέρνησης, πήρε αυτή την απόφαση με το Olivenews.gr να υπoστηρίζει πως είναι ένας συνδυασμός παραγόντων:
Πρώτον: Να προωθήσει το τουρκικό τυποποιημένο επώνυμο ελαιόλαδο στις διεθνείς αγορές. Η αύξηση των εξαγωγών κατά 240% ωφελήθηκε κυρίως από χύμα (αυξήθηκαν κατά 5,5 φορές), σε βαρέλια (αυξήθηκαν κατά 4 φορές), ενώ οι τυποποιημένες περιορίστηκαν σε μικρή αύξηση 3%.
Να προστεθεί ότι λόγω των υψηλών δασμών που επιβάλλει η ΕΕ στις εισαγωγές τυποποιημένου ελαιολάδου από τρίτες χώρες εκτός ΕΕ (συμπεριλαμβανομένης της Τουρκίας), ο συνηθέστερος τρόπος παράκαμψής τους είναι το καθεστώς επεξεργασίας προς επανεξαγωγή (TPA), δηλαδή η προσωρινή εισαγωγή για επεξεργασία (ραφινάρισμα του lampante) ή ακόμη και απλώς συσκευασία (το παρθένο εδώδιμο) για επανεξαγωγή σε άλλες τρίτες χώρες εκτός ΕΕ (ΗΠΑ κ.λπ.). Το καθεστώς αυτό δεν εφαρμόζεται από την Ελλάδα αλλά από την Ιταλία και την Ισπανία, που φέτος αύξησαν αυτές τις ειδικές εισαγωγές από την Τουρκία κατά 44 και 21 φορές αντίστοιχα.
Γενικά, πάντως, σε κρίσιμες αγορές όπως οι ΗΠΑ, η Τουρκία αυξάνει συνεχώς τις εξαγωγές της. Θα πρέπει επίσης να σημειωθεί πώς η υποτίμηση της τουρκικής λίρας βοηθά τις εξαγωγές της.
Δεύτερον: Προστασία της εγχώριας κατανάλωσης ελαιολάδου με την εξασφάλιση επαρκών ποσοτήτων σε χαμηλές τιμές. Οι τιμές καταναλωτή σημείωσαν άνοδο στην εγχώρια αγορά πολύ υψηλότερη από τον γενικό δείκτη τροφίμων. Πρόκειται επομένως για ένα μέτρο ενίσχυσης, αν και προσωρινό. Εξάλλου, μετά τη φετινή (περσινή) υπερπαραγωγή αναμένεται μια νέα μέτρια έως φτωχή χρονιά.
Τρίτον: Αναμένεται περαιτέρω άνοδος στις διεθνείς τιμές, άρα σε 3-4 μήνες θα επιστρέψει στις διεθνείς αγορές για να πουλάει πιο ακριβά. Αυτό μοιάζει επίσης με μια περίπτωση αυτοεκπληρούμενης προφητείας.
