Iσχυρούς προβληματισμούς δημιουργεί ολοένα και περισσότερο στη Γερμανία - πέρα από την πτωτική πορεία της Κίνας, η αντίθετη, δηλαδή ανοδική - πορεία της αμερικανικής οικονομίας.
Οι ΗΠΑ προσελκύουν πολλά υποσχόμενες εταιρείες επενδύοντας δισεκατομμύρια και, μάλιστα, αυτό φαίνεται να αποδίδει, αναφέρει δημοσίευμα της Welt. Ο πληθωρισμός είναι πολύ χαμηλότερος από ό,τι στην Ευρώπη και πάνω απ' όλα, υπάρχει ένα σαφές σχέδιο. Η Γερμανία, από την άλλη πλευρά, μένει πίσω - και δεν αντιστέκεται καν.
Ενώ οι αμερικανικές εταιρείες αναβιώνουν σήμερα τα απομακρυσμένα εργοστάσια της χώρας, η κατάσταση στη Γερμανία είναι εντελώς διαφορετική. Στη χώρα αυτή, στην καλύτερη περίπτωση, τα πράγματα βρίσκονται σε αδιέξοδο.
Ο Μπάιντεν έχει υποκινήσει μια παγκόσμια μάχη για το μέλλον της βιομηχανίας. Και προκάλεσε έτσι ένα είδος παράλυσης - σοκ στη Γερμανία. Αν και υπάρχουν μερικά έργα μεγάλης κλίμακας, όπως τα σχεδιαζόμενα εργοστάσια τσιπ της Intel και της TSMC, τα οποία δελεάζονται με δισεκατομμύρια επιδοτήσεων, η πλειονότητα της βιομηχανίας και των μικρομεσαίων επιχειρήσεων περιμένει - ή αποφασίζει κατά της εγκατάστασης.
Οι γερμανικές εταιρείες έχουν επίσης εδώ και καιρό ανακοινώσει σχέδια για επενδύσεις δισεκατομμυρίων στις ΗΠΑ: Η Volkswagen θέλει να κατασκευάσει ένα νέο εργοστάσιο στη Νότια Καρολίνα για την παραγωγή ηλεκτρικών SUV της αναγεννημένης μάρκας Scout και λαμβάνει οικονομικά κίνητρα ύψους 1,3 δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Η ελβετική εταιρεία Meyer Burger, με τη σειρά της, σχεδιάζει ένα νέο εργοστάσιο ηλιακών κυψελών στο Κολοράντο - αν και οι πόροι για αυτό υποτίθεται ότι θα κατέληγαν αρχικά στο γερμανικό εργοστάσιο κοντά στο Bitterfeld-Wolfen. Στις ΗΠΑ, η εταιρεία λαμβάνει συνολικά περισσότερα από 1,4 δισεκατομμύρια δολάρια σε φορολογικές πιστώσεις και άλλες επιδοτήσεις.
Και νέες επιχειρήσεις όπως η εταιρεία πυρηνικής σύντηξης Marvel Fusion έλκονται επίσης όλο και περισσότερο από την Αμερική: για 150 εκατομμύρια δολάρια, η Marvel Fusion κατασκευάζει στις ΗΠΑ μαζί με το Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Κολοράντο μια εγκατάσταση λέιζερ που υποτίθεται ότι θα ανοίξει το δρόμο για ένα πρώτο εργοστάσιο παραγωγής ενέργειας από σύντηξη.
Η εταιρεία αξιολογεί επί του παρόντος πού θα βρίσκεται το πρωτότυπο του πιθανού σταθμού παραγωγής ενέργειας, αλλά μάλλον πολλά θα μπορούσαν να ειπωθούν για την Αμερική. Τουλάχιστον η έδρα της εταιρείας θα παραμείνει στο Μόναχο.
Οι ΗΠΑ διαθέτουν 370 δισ. ευρώ για πράσινες επενδύσεις
«Μπορώ ειλικρινά να πω ότι ποτέ δεν ήμουν πιο αισιόδοξος για το μέλλον της Αμερικής», δήλωσε πρόσφατος ο Αμερικανός πρόεδρος. Η αμερικανική κυβέρνηση παρέχει περίπου 370 δισεκατομμύρια δολάρια για τα επόμενα δέκα χρόνια για πράσινες επενδύσεις στο πλαίσιο του λεγόμενου «νόμου για τη μείωση του πληθωρισμού» (IRA). Επιπλέον, υπάρχουν άλλα δισεκατομμύρια ειδικά για την παραγωγή τσιπ και έργα υποδομής.
Όσοι παράγουν μελλοντικές τεχνολογίες στις ΗΠΑ μπορούν να υπολογίζουν σε υψηλές φορολογικές ελαφρύνσεις και επιδοτήσεις. Είναι οι κατασκευαστές μπαταριών και ηλεκτρικών αυτοκινήτων ή οι εταιρείες ηλιακής και αιολικής ενέργειας που η αμερικανική κυβέρνηση θέλει να μεταφέρουν τα εργοστάσιά τους στις ΗΠΑ.
Με αυτόν τον τρόπο, ο Μπάιντεν θέλει όχι μόνο να καταστήσει την εγχώρια οικονομία κατάλληλη για το μέλλον, αλλά και να μειώσει την εξάρτηση από τον χειρότερο εχθρό: την Κίνα. Ακόμη και η κυβέρνηση των ΗΠΑ μπορεί να εκπλαγεί από την επιτυχία που έχει σημειώσει μέχρι στιγμής. Από τον Αύγουστο του 2022 που τέθηκε σε ισχύ ο «νόμος κατά του πληθωρισμού» (IRA), εκατοντάδες εταιρείες έχουν ανταποκριθεί στο κάλεσμα των αμερικανικών χρημάτων. Λέγεται ότι ανακοίνωσαν ιδιωτικές επενδύσεις ύψους 278 δισεκατομμυρίων δολαρίων μόνο μέσα στον πρώτο χρόνο - δηλαδή περίπου όσα και σε ολόκληρη την προηγούμενη οκταετία.
Και ήδη, σχεδιάζονται σχεδόν 270 νέες παραγωγικές εγκαταστάσεις πράσινης τεχνολογίας σε ολόκληρη τη χώρα. Αυτό προκύπτει από πρόσφατη μελέτη της αμερικανικής περιβαλλοντικής οργάνωσης Climate Power. Τα έργα αυτά αναμένεται επίσης να δημιουργήσουν περισσότερες από 170.000 νέες θέσεις εργασίας, εκτιμούν οι συντάκτες.
Τα οικονομικά μεγέθη δείχνουν: Το αμερικανικό πρόγραμμα λειτουργεί - και εξασφαλίζει ότι η Γερμανία μένει πίσω. Ενώ στην Αμερική αναμένεται οικονομική ανάπτυξη 1,8% το 2023, η γερμανική οικονομία θα συρρικνωθεί πιθανότατα κατά 0,3%.
Ο πληθωρισμός έχει επίσης μειωθεί πολύ ταχύτερα στις ΗΠΑ: Ενώ στη Γερμανία ο πληθωρισμός εξακολουθεί να είναι 6,2%, οι Αμερικανοί πρέπει να ζήσουν με τιμές που αυξάνονται μόνο κατά 3,2%. Όλα αυτά πλήττουν τη διάθεση στη χώρα αυτή- πολλοί Γερμανοί έχουν την αίσθηση ότι οι καλύτερες εποχές ανήκουν στο παρελθόν. Το παράδειγμα της αυτοκινητοβιομηχανίας είναι μια καλή απεικόνιση της έρπουσας παρακμής.
Μέχρι πρόσφατα, το 2010, κατασκευάζονταν σχεδόν έξι εκατομμύρια αυτοκίνητα στη Γερμανία, στις ΗΠΑ ήταν λίγο λιγότερα από οκτώ εκατομμύρια και στην Κίνα περίπου 18 εκατομμύρια οχήματα. Τα αυτοκίνητα που κατασκευάζονταν στη Γερμανία κυκλοφορούσαν στους δρόμους όλου του κόσμου. Αυτό δεν ισχύει πλέον σήμερα.
Διότι ακόμη και τότε, η βιομηχανία ακολουθούσε τη στρατηγική της κατασκευής αυτοκινήτων όσο το δυνατόν πιο μακριά από εκεί που θα οδηγούνταν. Εν τω μεταξύ, οι γερμανικές αυτοκινητοβιομηχανίες εξακολουθούν να πωλούν εκατομμύρια οχήματα, αλλά αυτά δεν κατασκευάζονται πλέον στη Γερμανία, αλλά στην Κίνα, στις ΗΠΑ ή στη Νότια Αμερική.
Ενώ η παραγωγή οχημάτων στην Κίνα και τις ΗΠΑ δεν έπεσε ποτέ κάτω από το αρχικό επίπεδο από το 2010 και αυξήθηκε έντονα συνολικά, στη Γερμανία αρχικά έμεινε στάσιμη και μετά το σκάνδαλο ντίζελ το 2015 μειώνεται σχεδόν συνεχώς. Σύμφωνα με στοιχεία της Παγκόσμιας Ένωσης Αυτοκινήτων (OICA), η Κίνα θα παράγει 27 εκατομμύρια οχήματα το 2022, οι ΗΠΑ 10 εκατομμύρια και η Γερμανία μόλις 3,7 εκατομμύρια - μια πτώση 37,7% σε σύγκριση με το 2021.
PwC: Η Ευρώπη θα γίνει αγορά εισαγωγής αυτοκινήτων το 2024
Τώρα η κατάσταση απειλεί να αντιστραφεί. «Η Γερμανία εξακολουθεί να είναι εξαγωγική αγορά, αλλά αναμένουμε ότι η Ευρώπη στο σύνολό της θα γίνει αγορά εισαγωγής αυτοκινήτων για πρώτη φορά το 2024» λέει ο Φέλιξ Κούνερτ της εταιρείας συμβούλων PwC. Δεδομένου ότι η παραγωγή είναι προσανατολισμένη στην περιφερειακή ζήτηση, η περαιτέρω μείωση φαίνεται προδιαγεγραμμένη.
Εντωμεταξύ, η Γερμανία, όπως όλες οι παλιές βιομηχανικές χώρες, κάθεται πάνω σε ένα τεράστιο απόθεμα κεφαλαίου - εργοστάσια και μηχανήματα - που δεν θα αξίζει τίποτα σε έναν νέο κλιματικά ουδέτερο κόσμο το αργότερο μέχρι το 2050.«Ο μετασχηματισμός αυτών των περιουσιακών στοιχείων απαιτεί σημαντικές επενδύσεις», λέει ο Κούνερτ,
«Πιστεύουμε ότι η κεφαλαιαγορά μπορεί να το χρηματοδοτήσει αυτό». Ο στόχος θα πρέπει να είναι η προσέλκυση όσο το δυνατόν περισσότερων επενδύσεων για τη δημιουργία της ανανέωσης του κεφαλαιακού αποθέματος στη Γερμανία και στην Ευρώπη.
Μόνο που αυτή τη στιγμή δεν φαίνεται έτσι. Ιδιαίτερα στον ανταγωνισμό με τις ΗΠΑ, η κυβέρνηση Μπάιντεν φαίνεται να κερδίζει τη διελκυστίνδα των επενδύσεων - και μαζί με αυτήν τον αγώνα εξουσίας για μελλοντική κυριαρχία.
Αντί να διαμορφώσει μια απάντηση στις αμερικανικές επιδοτήσεις, η Γερμανία έχει εμπλακεί στην επίρριψη ευθυνών και στη διαμαρτυρία για την πτώση. Οι παλιοί επιχειρηματίες, που βρίσκονται στην εξουσία εδώ και δεκαετίες, θρηνούν για τις ξεπερασμένες δομές που οι ίδιοι συνέβαλαν στη δημιουργία τους.
Η διχασμένη τρικομματική κυβέρνηση της Γερμανίας αμφιταλαντεύεται μεταξύ δισεκατομμυρίων σε επιδοτήσεις για εργοστάσια τσιπ στο Μαγδεμβούργο και τη Δρέσδη, «φρένων χρέους» και βιομηχανικών τιμών ηλεκτρικής ενέργειας. Και πολλοί πολίτες βυθίζονται κάπου ανάμεσα στην κατάθλιψη και την παραίτηση, επειδή δεν μπορούν πλέον να παρακολουθήσουν το μπρος-πίσω, σημειώνει το ίδιο δημοσίευμα.
Η Ευρώπη δίνει επίσης πολλά χρήματα σε επιδοτήσεις
Δεν θέλουν όλοι να συμμετάσχουν στο κύκνειο άσμα. «Η θέση δεν είναι τόσο κακή όσο πολλοί ισχυρίζονται τώρα», λέει ο Χάινερ Χέρκενχοφ, διευθύνων σύμβουλος της Ένωσης Γερμανικών Τραπεζών (BdB). «Υπάρχουν όμως θεμελιώδη προβλήματα. Έχουμε υπερβολικά μεγάλη γραφειοκρατία, όχι μόνο στη Γερμανία αλλά και σε ολόκληρη την ΕΕ» πρόσθεσε.
Οι Ευρωπαίοι βάζουν επίσης πολλά χρήματα σε επιδοτήσεις, είπε, αλλά η υποβολή αίτησης για αυτές είναι πολύ πιο περίπλοκη από ό,τι στις ΗΠΑ. «Στις ΗΠΑ, οι εταιρείες γνωρίζουν πολύ γρήγορα αν παίρνουν φορολογική ελάφρυνση. Εδώ, πρέπει πρώτα να βρουν το σωστό έντυπο για την αίτηση και μετά αρχίζει η αναμονή», λέει ο Χέρκενχοφ.
«Τα μεγαλύτερα προβλήματα χωροθέτησης είναι η υπερβολική γραφειοκρατία, το υψηλό ενεργειακό κόστος και η κραυγαλέα έλλειψη εργατικού δυναμικού, με την οποία δεν εννοώ μόνο τους ειδικευμένους εργαζόμενους» συμπλήρωσε. Παρ' όλα αυτά, δεν πιστεύει ότι «η Γερμανία αποτυγχάνει ως επιχειρηματικός τόπος ή ότι είμαστε ο άρρωστος της Ευρώπης». Ωστόσο, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση πρέπει επειγόντως να αντιμετωπίσει τα υπάρχοντα προβλήματα, ώστε οι επιχειρήσεις να επενδύσουν και πάλι.
Η έκκληση προς το κράτος από μόνη της δεν θα σώσει την τοποθεσία. Οι εταιρείες αγωνίζονται επίσης να συμβαδίσουν με τις νέες τεχνολογίες. Πάρτε για παράδειγμα τις μπαταρίες: Πριν από ένα χρόνο, η Bosch και η Vοlkswagen ανακοίνωσαν μια συνεργασία για να εργαστούν σε δικά τους μηχανήματα για την παραγωγή των κυψελών.
Μέχρι στιγμής, μόνο ασιατικές εταιρείες κατασκευάζουν τέτοιες μηχανές. Εν τω μεταξύ, τα σχέδια έχουν συρρικνωθεί στην παράδοση μερικών αισθητήρων με λογισμικό. Οι ίδιες οι μηχανές παρέχονται από μια εταιρεία που ονομάζεται Gotion High-Tech από το Hefei της Κίνας.
Αυτό δύσκολα θα ήταν εφικτό στις ΗΠΑ. Η κυβέρνηση μόλις περιόρισε τη συνεργασία των εγχώριων εταιρειών με την κινεζική βιομηχανία τεχνολογίας. Αυτό που μπορεί να λειτουργήσει ως φρένο στην αρχή θα σημαίνει, μακροπρόθεσμα, ότι η αμερικανική οικονομία θα είναι σε θέση να αναπτύξει βασικές τεχνολογίες μόνη της.
«Δεν είμαι εδώ για να κηρύξω την οικονομική νίκη, έχουμε ακόμη πολλή δουλειά να κάνουμε», δήλωσε ο Μπάιντεν κατά την επίσκεψή του στο εργοστάσιο του Νέου Μεξικού. «Αλλά έχουμε ένα σχέδιο» κατέληξε.
