Τέσσερις μήνες έχουν απομείνει για να πιαστεί το στοίχημα της απορρόφησης του 100% των πόρων του ΕΣΠΑ 2014-2020. Μέχρι τέλος του έτους θα πρέπει να έχουν δεσμευθεί περί τα 2,4 δισ. ευρώ κοινοτικών πόρων που απομένουν, ενώ σε επίπεδο συνολικής δημόσιας δαπάνης υπολείπονται ακόμη περίπου 4,17 δισ. ευρώ για να καλυφθεί το συνολικό ποσό των 23,5 δισ. ευρώ.
Τις επόμενες εβδομάδες στο υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών θα πρέπει να ληφθούν δύσκολες αποφάσεις για το «τελευταίο μίλι» της προγραμματικής περιόδου που λόγω του κανόνα Ν+3 ολοκληρώνεται στις 31 Δεκεμβρίου 2023. Θα πρέπει δηλαδή να καθοριστούν οι αναγκαίες διαχειριστικές ενέργειες όπως απεντάξεις, μεταφορές και τμηματοποίηση έργων. Δηλαδή κάποιες δράσεις θα πρέπει να βγουν εκτός του προγράμματος, ενώ κάποιες άλλες που έχουν συμβατότητα να περάσουν στο νέο ΕΣΠΑ με νέο όνομα.
- Διαβάστε ακόμα: Οι κρίσιμες διαπραγματεύσεις για Ταμείο Ανάκαμψης και ΕΣΠΑ – Τι διεκδικεί η Αθήνα για τις επιδοτήσεις και τα δάνεια
Γεγονός είναι πως μετά από ένα σπριντ που πραγματοποιήθηκε τα τελευταία χρόνια η Ελλάδα βρίσκεται στις πρώτες χώρες της ΕΕ σε ό,τι αφορά την απορρόφηση κοινοτικών κονδυλίων του ΕΣΠΑ 2014-2020, η οποία στα τέλη Ιουνίου ήταν στο 87,17%, όταν ο ευρωπαϊκός μέσος όρος στα μέσα Ιουλίου ήταν στο 82%. Όμως, το επόμενο διάστημα θα πρέπει να γίνουν οι απαραίτητες αλλαγές στα σχεδιαζόμενα έργα για να πιάσουμε το 100%. Στην πράξη θα πρέπει να βγουν εκτός του σχεδιασμού τα πιο σύνθετα έργα που δεν ολοκληρώθηκαν και να μπουν στη θέση τους άλλες πιο εύκολες παρεμβάσεις που θα επιτρέψουν την ενίσχυση της απορροφητικότητας.
Ένα ακόμη βασικό ζήτημα που πρέπει να αντιμετωπιστεί είναι η υπερδέσμευση πόρων στο πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα, Καινοτομία 2014 -2020» (ΕΠΑΝΕΚ), η οποία σε σημαντικό βαθμό οφείλεται στα προγράμματα στήριξης των επιχειρήσεων κατά την περίοδο της πανδημίας. Μέχρι τις 4 Αυγούστου 2023 στο πλαίσιο του ΕΠΑΝΕΚ είχαν εκδοθεί 181 ενεργές Προσκλήσεις συνολικού προϋπολογισμού (δημόσια δαπάνη) 11,97 δισ. ευρώ που αντιστοιχεί σε ποσοστό 144% επί του συνολικού προϋπολογισμού του Προγράμματος (8,298 δισ. ευρώ μετά την ενσωμάτωση τον Δεκέμβριο πόρων του REACT-EU για το 2022). Συνολικά είχαν ενταχθεί αθροιστικά 37.670 έργα συνολικού προϋπολογισμού (δημόσια δαπάνη) 11,94 δισ. ευρώ που αντιστοιχεί σε ποσοστό 144% επί του συνολικού προϋπολογισμού του Προγράμματος.
Τα επόμενα βήματα της Πολιτικής Συνοχής
Οι απεντάξεις δύσκολων έργων και σύνθετων έργων και η αντικατάστασή τους με άλλα πιο «εύκολα» αλλά εντέλει και λιγότερο ουσιαστικά δεν είναι νέο φαινόμενο. Αντίθετα αποτελεί δοκιμασμένη συνταγή και των παλαιότερων προγραμματικών περιόδων για την κάλυψη των διαφόρων κενών. Τα πράγματα πάντως θα είναι πιο δύσκολα για την τρέχουσα προγραμματική περίοδο (ΕΣΠΑ 2021-2027) καθώς το βάρος (και τα κονδύλια) πλέον μετατοπίζεται σε δράσεις ψηφιακής και πράσινης μετάβασης και αύξησης της παραγωγικότητας της ελληνικής οικονομίας, αφήνοντας μικρότερο χώρο για τα εύκολα έργα .
Πάντως στην ΕΕ έχει ανοίξει η κουβέντα για την Πολιτική Συνοχής από το 2027 και έπειτα, με την αρμόδια γενική γραμματεία να έχει προχωρήσει στην σύσταση μιας δεκαπενταμελούς ομάδας εμπειρογνωμόνων που θα συμβάλλει στην δημιουργία των ελληνικών θέσεων. Σύμφωνα με τον γενικό γραμματέα Δημοσίων Επενδύσεων και ΕΣΠΑ, Δημήτρη Σκάλκο, το επόμενο βήμα της Πολιτικής Συνοχής πρέπει να ακολουθήσει την κατεύθυνση της απλούστευσης των διαδικασιών.
«Οι χαμηλές επιδόσεις στην απορρόφηση των κοινοτικών πόρων σε ευρωπαϊκό επίπεδο συγκριτικά με το παρελθόν σχετίζονται με την ολοένα αυξανόμενη πολυπλοκότητα του κανονιστικού πλαισίου που προκαλεί διοικητικό βάρος και χρονικές καθυστερήσεις», έγραψε ο κ. Σκάλκος σε άρθρο του στην εφημερίδα Καθημερινή. Σύμφωνα με τον ίδιο η «έμφαση πρέπει να δίνεται περισσότερο στα αποτελέσματα και λιγότερο στις διαδικασίες. Η κοινή διαχείριση των προγραμμάτων και η εταιρική σχέση πρέπει να διαφυλαχτεί και ταυτόχρονα πρέπει να ενισχυθεί η “ιδιοκτησία” των Προγραμμάτων από τα κράτη-μέλη».
