Οι ζημιές στο σιδηροδρομικό δίκτυο της χώρας από την πρόσφατη θεομηνία Daniel είναι εκτεταμένες και η διοίκηση του ΟΣΕ καλείται όχι μόνο να ολοκληρώσει μια πρώτη καταγραφή των καταστροφών αλλά και να ξεκινήσει «αγώνα δρόμου» με βασικό μέλημα την επαναλειτουργία του μέσου, έστω και προσωρινά σε μια γραμμή, σε λίγες εβδομάδες από τώρα, καθώς η πλήρης αποκατάσταση ενδέχεται να χρειαστεί χρονικό διάστημα μηνών, ίσως και ενός έτους.
Το μεγάλο πρόβλημα βρίσκεται στο τμήμα Δομοκός - Λάρισα, περίπου 60 χλμ., όπου κυριολεκτικά οι ζημιές είναι τεράστιες. Γενικότερα, και πέραν του «κομματιού» αυτού (καθώς υπάρχουν προβλήματα ευρύτερα σε Βόλο – Λάρισα, προς Πήλιο, σε Παλαιοφάρσαλο – Καλαμπάκα, σε σταθμούς, εγκαταστάσεις, γέφυρες και θεμελιώσεις, εργοστάσια κ.α.), το ύψος των ζημιών εκτιμάται σε τουλάχιστον 160 εκατ. ευρώ, με το ποσό να ενδέχεται να κινηθεί και υψηλότερα κατά 20 - 30 εκατ., αναλόγως των καταστροφών που θα ανακαλύπτουν σταδιακά οι άνθρωποι του σιδηρόδρομου. Ενώ στον «αέρα» είναι πλέον τα χρονοδιαγράμματα για παράδοση της κρίσιμης εργολαβίας 717 για τη σηματοδότηση και την ηλεκτροκίνηση. Στελέχη του σιδηροδρόμου υποστηρίζουν πως οι ζημιές στο δίκτυο, στο τμήμα από το Δομοκό μέχρι Λάρισα (κατά άλλους ως το Πλατύ Ημαθίας) είναι πολύ μεγάλες σε τεχνολογικά συστήματα και υποδομή, καθώς οι πλημμύρες παρέσυραν σκύρα, στηθαία κ.λπ.
Κίνηση σε μία γραμμή σε Δομοκό – Λάρισα, πότε εκτιμάται η πλήρης αποκατάσταση
Όπως αναφέρει στο insider.gr ο διευθύνων σύμβουλος του ΟΣΕ, Παναγιώτης Τερεζάκης, «εκκινούν αυτές τις ημέρες οι πρώτες εργασίες ώστε να απομακρυνθούν τα φερτά υλικά από τις γραμμές και να γίνουν, στη συνέχεια, οι πρώτες ενέργειες αποκατάστασης. Σε πρώτη φάση, ως αρχικό χρονοδιάγραμμα και στόχο, αυτό που επιχειρούμε στον ΟΣΕ είναι η λειτουργία, σε βάθος χρόνου 3-4 εβδομάδων, του τμήματος Δομοκός – Λάρισα μέσω της χρήσης μόνο της μίας εκ των δύο γραμμών, δίχως ηλεκτροκίνηση, αλλά με πετρελαιοκίνηση, ώστε να μη μείνει το δίκτυο κομμένο στα δύο. Μέχρι τότε, το δίκτυο δεν θα λειτουργεί στο τμήμα αυτό, αν και μέχρι Λιανοκλάδι δεν υπάρχουν προβλήματα, ενώ ελεγχόμενα είναι από Λάρισα προς Θεσσαλονίκη». Σε κάθε περίπτωση βέβαια, στον ΟΣΕ ακόμα καταγράφουν δεδομένα και ζημιές και η εικόνα που είδαν στις πληγείσες περιοχές ήταν αποκαρδιωτική.
Η πλήρης αποκατάσταση του δικτύου στον βασικό άξονα Αθήνας – Θεσσαλονίκης (κατά βάση στο επίμαχο τμήμα Δομοκός – Λάρισα) και των κάθετων αξόνων υπολογίζεται σε βάθος πολλών μηνών, ίσως και ενός έτους ή περισσότερο, αναλόγως του μεγέθους των καταστροφών.
Μέχρι τότε, και υπό καλές συνθήκες από τον Οκτώβριο και μετά, τα τρένα θα κινούνται σε αυτά τα 60 χλμ. δικτύου σε μία από τις δύο γραμμές (προφανώς όταν φτιαχτεί η πρώτη, όποια επιλεγεί ανάμεσα σε άνοδο ή κάθοδο, θα χρησιμοποιείται αυτή και θα γίνει αποκατάσταση στην άλλη), χωρίς ηλεκτροκίνηση, με προσοχή και χαμηλότερες ταχύτητες, π.χ. στα 80 χλμ./ώρα, που θα επιφέρουν, κατά τον κ. Τερεζάκη, μια διαχειρίσημη χρονική καθυστέρηση 15 – 20 λεπτών. Σε αυτό το τμήμα, δεδομένου ότι υπάρχουν ζημιές σε σηματοδότηση/ηλεκτροκίνηση και η ολοκλήρωση αυτών των συμβάσεων πάει πίσω (σε άλλα τμήματα του δικτύου που δεν έχουν πληγή λειτουργεί), η κίνηση των τρένων θα γίνεται με προσωρινή σηματοδότηση, από σταθμό σε σταθμό (πάντα σε μία γραμμή), ενώ δεν φαίνεται να έχουν προκληθεί ζημιές στην επικοινωνία. Προφανώς η κυκλοφορία θα περιορίζεται σε λίγα τρένα ημερησίως.
Προβλήματα με τις εμπορευματικές μεταφορές
Να σημειωθεί ότι καταγράφονται τόσο η συσσώρευση containers και βαγονιών σε Θριάσιο, Ικόνιο, Θεσσαλονίκη ή Πειραιά, όσο και παράπονα – πιέσεις για να επανεκκινήσει, το συντομότερο δυνατό, μια προσωρινή, έστω, λειτουργία του δικτύου. Και προφανώς αυτό αφορά κατά βάση στις εμπορευματικές μεταφορές, αλλά και τις επιβατικές. Να σημειωθεί ότι κάποια προβλήματα υπάρχουν στο τμήμα μετά τη Λάρισα, αλλά εκτιμάται, όταν τραβηχτούν τα νερά, ότι είναι θέμα ημερών να ξεπεραστούν, οπότε, δεν θα δημιουργηθεί καθυστέρηση μεγάλη στην κυκλοφορία των τρένων. Για να γίνει αντιληπτός ο όγκος των εμπορευματικών φορτίων, κάθε βαγόνι μπορεί να μεταφέρει περίπου 200 containers, άρα, ήδη παρατηρείται συσσώρευση και καθυστέρηση στη διακίνηση. Η εναλλακτική μεταφοράς με άλλα μέσα (π.χ. νταλίκες) προφανώς δεν θα είναι το ίδιο αποτελεσματική.
Fast track διαδικασίες με το... βλέμμα στο μέλλον
Η κίνηση θα γίνεται, λοιπόν, βάσει αρχικού σχεδίου, στη μία γραμμή και στην άλλη θα γίνονται εργασίες αποκατάστασης, με τη διοίκηση του ΟΣΕ να προσδοκά σε διαδικασίες fast track (πάντα βάσει του σχετικού νόμου και όπου χρειάζεται να επιβληθούν τέτοιες διεργασίες), για να μην υπάρξουν πρόσθετες καθυστερήσεις με τις κλασσικές δημόσιες διαγωνιστικές διαδικασίες που παίρνουν πολύ χρόνο και κολλάνε στη γραφειοκρατία. Αν πάμε σε μοντέλο απευθείας αναθέσεων ή σε απευθείας πρόσκληση προς 3-4 ομίλους (αλά «Ιανός»), θα φανεί προσεχώς.
Όπως αναφέρει ο κ. Τερεζάκης, θα χρειαστούν τουλάχιστον 3-4 σχετικοί διαγωνισμοί αποκατάστασης (για επιδομή, γέφυρες, ηλεκτροκίνηση κ.α.), ως εκ τούτου με τις κλασσικές διαδικασίες θα προκύπτανε καθυστερήσεις. Προφανώς, όπως ορθώς επισημαίνει ο επικεφαλής του ΟΣΕ, πρέπει όλοι οι εμπλεκόμενοι να φροντίσουν ώστε στις ενέργειες αποκατάστασης των ζημιών να ληφθούν υπόψη τα νέα δεδομένα και η εμπειρία της θεομηνίας αυτής ώστε στο μέλλον, εφόσον προκύψουν ανάλογες καταστάσεις (που φαίνεται ότι θα προκύπτουν), η διαδικασία αποκατάστασης να είναι μικρότερη και θέμα ημερών (ή εβδομάδων) και όχι μηνών.
Η επιβατική λειτουργία
Όσον αφορά την επιβατική λειτουργία, λογικά αυτές τις ημέρες, και αναλόγως της έκτασης των καταστροφών και του χρόνου αποκατάστασης, θα ξεκαθαρίσει και το τοπίο με τα τρένα της Hellenic Train (ΗΤ), σε συνεννόηση πάντα με τους φορείς και το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών. Θεωρητικά, και πάντα για τη ραχοκοκαλιά του δικτύου Αθήνα – Θεσσαλονίκη, η HT θα μπορούσε να χρησιμοποιεί τα τμήματα από Αθήνα έως Λιανοκλάδι και Δομοκό και έξω από Λάρισα μέχρι Θεσσαλονίκη, και στο ενδιάμεσο τμήμα Δομοκός – Λάρισα (μέχρι να γίνουν εργασίες για χρήση, προσωρινά, μίας γραμμής) να εξυπηρετούνται οι επιβάτες με λεωφορεία. Βέβαια, αυτό δεν αποτελεί απόφαση του ΟΣΕ και προφανώς τις επόμενες μέρες θα φανεί τι θα συμβεί, άλλωστε, για τις επόμενες εβδομάδες η χώρα σιδηροδρομικά «είναι κομμένη στα δύο». Σε κάθε περίπτωση, μιλάμε για εκτιμήσεις και σενάρια και λογικά θα έχουμε επίσημες ανακοινώσεις από το υπουργείο.
Το ζήτημα της χρηματοδότησης
Αμφίβολα, σημαντικό είναι και το ζήτημα της χρηματοδότησης των ενεργειών αποκατάστασης των ζημιών, καθώς μιλάμε για εκατοντάδες εκατ. ευρώ μόνο για τον σιδηρόδρομο. Στον ΟΣΕ ευελπιστούν να έχει θετική κατάληξη η προσεχής συνάντηση του πρωθυπουργού με την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, όπου ο Κυριάκος Μητσοτάκης αναμένεται να ζητήσει την κινητοποίηση κοινοτικών πόρων για την ανακούφιση του πληθυσμού, αλλά και για έργα υποδομής, για την ανασυγκρότηση της Θεσσαλίας μετά τις πληγές που άφησε η κακοκαιρία Daniel. Γιατί γενικότερα τα κονδύλια που προβλέπονται για τον σιδηρόδρομο είναι συγκεκριμένα, και σίγουρα δεν φτάνουν. Σε κάθε περίπτωση, αναδεικνύεται και η ανάγκη προώθησης – επίσπευσης των διαγωνισμών για την ανάταξη του δικτύου (μέσω ΣΔΙΤ, στη Β. Ελλάδα).
