Ακούσια κερδισμένη φαίνεται πως είναι η ακροδεξιά στη Γερμανία από την πολιτική μετασχηματισμού της εγχώριας βιομηχανίας σε μία κατεύθυνση πιο φιλική προς το περιβάλλον.
Το γερμανικό ακροδεξιό κόμμα AfD (Εναλλακτική για τη Γερμανία- Alternative fuer Deutshchland), το οποίο σταθερά πλέον βρίσκεται στη 2η θέση στις εθνικές δημοσκοπήσεις (και 1ο στις δημοσκοπήσεις στην ανατολική Γερμανία) επιτυγχάνει καλά εκλογικά αποτελέσματα, ιδίως σε περιοχές όπου η βιομηχανία αντιμετωπίζει αναταραχή λόγω της πολιτικής μετασχηματισμού για λόγους κλιματικής αλλαγής.
Αυτό προκύπτει από μελέτη του Ινστιτούτου Γερμανικής Οικονομίας (IW). Για τη μελέτη τους, οι ερευνητές του IW ανέλυσαν τα αποτελέσματα του AfD σε 400 περιφέρειες και ανεξάρτητες πόλεις στις ομοσπονδιακές εκλογές του 2021.
Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι σε 117 περιφέρειες «κλιματικού» μετασχηματισμού το ποσοστό του κόμματος στη δεύτερη ψήφο ήταν κατά μέσο όρο 2,2 ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερο από ό,τι σε όλες τις άλλες περιφέρειες. Οι περιφέρειες μετασχηματισμού επηρεάζονται ιδιαίτερα από τον μετασχηματισμό της βιομηχανίας σε μια οικονομία φιλική προς το κλίμα. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τις βασικές βιομηχανίες που βρίσκονται εκεί στους τομείς της μηχανολογίας, της κατασκευής αυτοκινήτων και των χημικών προϊόντων. Ωστόσο, υπάρχουν επίσης διαφορές μεταξύ των περιφερειών μετάβασης.
Έτσι, το AfD επωφελείται σημαντικά περισσότερο στην Ανατολή από ό,τι στη Δύση.
Κατά συνέπεια, τα εκλογικά αποτελέσματα του AfD διαφέρουν σημαντικά μεταξύ του Γκέρλιτς (Σαξονία- 32,5%) και του Σβάριν (Μεκλεμβούργο-Δυτική Πομερανία- 13,7%), καθώς και του Πφορτσχάιμ (Βάδη-Βυρτεμβέργη- 15,9%). Επιπλέον, μια αλλαγή στην οικονομική δομή δεν οδηγεί απαραίτητα σε ενίσχυση του AfD. Αυτό συμβαίνει, για παράδειγμα, στο Μάιντς (Ρηνανία-Παλατινάτο- 4,4%). Σύμφωνα με τη μελέτη, υπάρχουν επίσης προπύργια του AfD με μικρό μόνο μερίδιο της βιομηχανίας, όπως η Γκέρα στη Θουριγγία.
Παρ' όλα αυτά, το IW βλέπει μια σύνδεση και εκτιμά ότι οι εκλογικές διαφορές μεταξύ των περιφερειών μετασχηματισμού και των μη μετασχηματισμένων περιφερειών θα μπορούσαν να αυξηθούν. Αυτό δείχνει μια έρευνα που διεξήγαγαν οι ερευνητές την άνοιξη του 2023. Σύμφωνα με την έρευνα, το ποσοστό των ερωτηθέντων που θα ψήφιζαν το AfD είναι κατά 16,7 ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερο στις περιφέρειες μετάβασης από ό,τι στις λιγότερο επηρεασμένες περιοχές.
«Το αποδίδουμε επίσης στο γεγονός ότι η εργασιακή ανασφάλεια είναι μεγαλύτερη στις αντίστοιχες περιοχές λόγω του μετασχηματισμού», δήλωσε στην Handelsblatt, ο, επικεφαλής του Capital Office του IW και ένας από τους συγγραφείς της μελέτης. «Μετά από μια χρυσή δεκαετία, η οποία αντανακλάται ιδίως σε μια ασυνήθιστα σταθερή αγορά εργασίας, οι προκλήσεις που απειλούν τις θέσεις εργασίας για μεγαλύτερα μερίδια της απασχόλησης εμφανίζονται και πάλι για πρώτη φορά στις περιφέρειες μετάβασης», δήλωσε.
Πολλοί υποστηρικτές του AfD ανησυχούν πολύ για τη δική τους οικονομική κατάσταση.
Αυτό είναι πολιτικά εκρηκτικό, ιδίως δεδομένου ότι οι περιφέρειες μετασχηματισμού χαρακτηρίζονται από υψηλό ποσοστό απασχόλησης σε ενεργοβόρες βιομηχανίες. Σε αυτές περιλαμβάνονται, για παράδειγμα, οι κατασκευαστές βασικών υλικών χάλυβα, χαρτιού ή χημικών, οι οποίες πρέπει να γίνουν κλιματικά ουδέτερες. Η αυτοκινητοβιομηχανία, η οποία εξακολουθεί να είναι η μεγαλύτερη βιομηχανία στη Γερμανία, είναι επίσης μία από αυτές. Βρίσκεται εν μέσω της μετάβασης στην ηλεκτροκίνηση.
Η φιλική προς το κλίμα μετατροπή της βιομηχανίας θεωρείται πολιτικά αμετάκλητη. Οι στόχοι καθορίζονται στο νέο νόμο για την προστασία του κλίματος. Η Γερμανία θέλει να γίνει κλιματικά ουδέτερη έως το 2045. Για την επίτευξη αυτού του στόχου, οι διαδικασίες παραγωγής στη βιομηχανία χάλυβα, για παράδειγμα, πρέπει να αλλάξουν ριζικά.
Αυτή η διαρθρωτική αλλαγή λαμβάνει χώρα «ιδιαίτερα αισθητά» στις περιφέρειες μετάβασης, λέει ο εμπειρογνώμονας της IW, Μπέργκαν. Ως εκ τούτου, τα οικονομικά ζητήματα απασχολούν ιδιαίτερα τους ανθρώπους εκεί. Κατά συνέπεια, η πιο ανήσυχη ομάδα βρίσκεται μεταξύ των υποστηρικτών του AfD. Αυτό έχει να κάνει και με το γεγονός ότι οι ψηφοφόροι αυτοί έχουν «θεμελιωδώς ελάχιστα να κερδίσουν» από τη στροφή στις μεταφορές ή τους στόχους της απεξάρτησης από τον άνθρακα, δηλαδή την υποχρέωση ταχείας μείωσης των εκπομπών CO2. «Κατά συνέπεια, οι οικονομικές ανακατατάξεις θεωρούνται περιττές», λέει ο Μπέργκμαν.
Αυτές οι συνθήκες παίζουν στα χέρια του AfD και, εκτός από την απόρριψη της τρέχουσας μεταναστευτικής πολιτικής, αποτελούν μια περαιτέρω εξήγηση για την ενίσχυση του κόμματος. Σε κάθε περίπτωση, στην έρευνα του IW από την άνοιξη του 2023, πολλοί υποστηρικτές του AfD δηλώνουν ότι ανησυχούν πολύ όχι μόνο για τη δική τους οικονομική κατάσταση (42,5% έναντι 25,7% όλων των άλλων ερωτηθέντων), αλλά και για τη γενική οικονομική κατάσταση (58,8% έναντι 31,4%).
Σε αυτή τη μεικτή κατάσταση, το AfD, με τον αγώνα του ενάντια σε αυτό που θεωρεί υπερβολική προστασία του κλίματος, προσφέρει μια στέγη σε όλους εκείνους που φοβούνται τη μεταμόρφωση. Ένα παράδειγμα είναι η περιοχή εξόρυξης λιγνίτη στη Ρηνανία μεταξύ Κολωνίας, Άαχεν και Μένχενγκλαντμπαχ. Το AfD αντιτίθεται στο κλείσιμο των εκεί σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας.
Στις ομοσπονδιακές εκλογές του 2021, χτύπησε νεύρο στους πολίτες. Στις εκλογικές περιφέρειες όπου βρίσκονται οι λιγνιτικές μονάδες ηλεκτροπαραγωγής της RWE, το AfD πέτυχε ποσοστά άνω του μέσου όρου, από 10,4 έως 17,4%. Στις κρατικές εκλογές του 2022, το AfD κέρδισε επίσης το 7,2 έως 15,6 % των δεύτερων ψήφων στις περιοχές των σταθμών ηλεκτροπαραγωγής.
Τέτοια εκλογικά αποτελέσματα ενθαρρύνουν το κόμμα να συνεχίσει να επικεντρώνεται στο ζήτημα του κλίματος. Στο ευρωπαϊκό προεκλογικό του πρόγραμμα κάνει λόγο για «παράλογη υστερία CO2». Το AfD απορρίπτει τα μέτρα για την καταπολέμηση της υπερθέρμανσης του πλανήτη.
Ο ερευνητής του IW, Μπέργκμαν πιστεύει ότι η ομοσπονδιακή κυβέρνηση έχει καθήκον να λάβει αντίμετρα. «Το AfD τρέφεται από την αφήγηση ότι η κυβέρνηση των φωτεινών σηματοδοτών ενεργεί ενάντια στα συμφέροντα του πληθυσμού και είναι εχθρική προς την οικονομία"» δήλωσε. Για τον μετασχηματισμό, επομένως, απαιτείται «ένα θετικό αφήγημα», καθώς και μια πολιτική που εμπνέει εμπιστοσύνη και μεταφέρει στον πληθυσμό ότι ο μετασχηματισμός της βιομηχανίας μπορεί πραγματικά να επιτευχθεί.
Για τις απαραίτητες διαδικασίες μετασχηματισμού, ωστόσο, ο Μπέργκμαν συνιστά «ρεαλιστικούς στόχους» κατά τον σχεδιασμό, καθώς και καλή επικοινωνία και διάλογο με τους ανθρώπους που επηρεάζονται. Κατά την άποψή του, θα ήταν επίσης χρήσιμο να σταλεί ένα "σαφές" μήνυμα ότι η βιομηχανία αποτελεί θεμελιώδες συστατικό του επιχειρηματικού μοντέλου της Γερμανίας και ότι οι βιομηχανικές ικανότητες που οικοδομήθηκαν εδώ επί δεκαετίες είναι επίσης κεντρικές για τον κλιματικά ουδέτερο μετασχηματισμό.
Από την άλλη πλευρά, ακόμη και η πιο ενεργητική πολιτική δεν θα φτάσει σε όλους τους ανθρώπους, πρόσθεσε ο οικονομολόγος. Η Γερμανία βρίσκεται αντιμέτωπη με έναν από τους μεγαλύτερους μετασχηματισμούς στην ιστορία της. «Δεν θα διατηρηθούν όλες οι θέσεις εργασίας και δεν θα μπορέσει κάθε περιοχή να διατηρήσει την ευημερία της».
