Μεγαλώνει μέρα με την μέρα η «απόσταση» μεταξύ της γερμανικής κυβέρνησης και της επιχειρηματικής κοινότητας. Στις αρχές της περασμένης εβδομάδας, πραγματοποιήθηκε ένας εμπιστευτικός γύρος συνομιλιών στην Ομοσπονδιακή Καγκελαρία, σύμφωνα με την Handelsblatt.
Ο επικεφαλής της κυβέρνησης Όλαφ Σολτς (SPD) διαβουλεύτηκε με περίπου δώδεκα ηγέτες της γερμανικής οικονομίας σχετικά με το μέλλον της Γερμανίας ως επιχειρηματικού τόπου. Στο τραπέζι βρέθηκαν, για παράδειγμα, ο ιδρυτής της United Internet, Ραλφ Ντόμερμουτ και ένας εκπρόσωπος της οικογένειας Fiege, η οποία είναι μία από τις μεγαλύτερες εταιρείες logistics στη χώρα. Τα θέματα που συζητήθηκαν ήταν:
- Η βιομηχανική τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος
- Η κατάσταση στην αγορά κατοικίας
- Η άνοδος του ακροδεξιού κόμματος, AfD στις δημοσκοπήσεις, η οποία πλήττει τη διεθνή φήμη της Γερμανίας.
Οι οικονομικοί διευθυντές λέγεται ότι βρήκαν σαφείς λέξεις για τoν καγκελάριο: Το Βερολίνο δεν βρίσκεται απλώς σε οικονομική ύφεση, αλλά το ζήτημα είναι πως τίθεται σε αμφισβήτηση η ίδια η Γερμανία ως επιχειρηματικός χώρος, όπως προειδοποίησαν. Τουλάχιστον, έτσι το θέτουν οι συμμετέχοντες από τον επιχειρηματικό κόσμο. Σύμφωνα με αυτούς, υπήρξε μια πραγματική σύγκρουση μεταξύ της κυβέρνησης και των ηγετών των επιχειρήσεων. Κυβερνητικοί κύκλοι, ωστόσο, το αρνούνται αυτό. Λένε ότι οι συνομιλίες ήταν φιλικές και ακίνδυνες.
Αυτό είναι προς το παρόν ένα τυπικό μοτίβο όταν συναντώνται καγκελάριοι και επιχειρηματίες. Είτε μετά τον εμπιστευτικό γύρο στην Καγκελαρία, είτε σε μια συνάντηση μεταξύ του Σολτς και των αφεντικών των αυτοκινητοβιομηχανιών στο περιθώριο της εμπορικής έκθεσης ΙΑΑ είτε πριν από τη σύνοδο κορυφής με τον κατασκευαστικό κλάδο τη Δευτέρα αυτής της εβδομάδας: οι συναντήσεις των δύο πλευρών είναι χρονικά στενά συνδεδεμένες, αλλά οι αντιλήψεις απέχουν περισσότερο από ποτέ άλλοτε κατά τη διάρκεια της θητείας του Σολτς. Αυτό είναι πιθανό να φανεί και πάλι την ερχόμενη Τετάρτη. Τότε ο Σολτς θα συναντηθεί με τους επικεφαλής της χημικής βιομηχανίας.
Οι διευθυντές έχουν την εντύπωση ότι η ομοσπονδιακή κυβέρνηση «ζει σε διαφορετικό πλανήτη», σύμφωνα με κύκλους μεγάλων επιχειρηματικών ενώσεων. Το κλίμα μεταξύ των εταιρειών-μελών δεν είναι πλέον απλώς κακό, αλλά «επιθετικό». Στην πραγματικότητα, η οξύτητα των επιθέσεων στην πολιτική έχει φτάσει πρόσφατα σε μια νέα ποιότητα. Για παράδειγμα, οι κατά τα άλλα μάλλον συγκρατημένοι προϊστάμενοι εταιρειών εκφράζουν τώρα τις ανησυχίες τους με μεγάλη σαφήνεια.
«Μόλις πριν από δύο χρόνια, ήμασταν ομόφωνοι στην πανδημία για το πόσο σημαντικό είναι να επαναβιομηχανοποιήσουμε τη Γερμανία, ότι πρέπει να επαναφέρουμε σημαντικές αλυσίδες αξίας ή να τις κρατήσουμε στη χώρα», λέει ο διευθύνων σύμβουλος της Evonik, Κρίστιαν Κούλμαν στη Handelsblatt. «Αδυνατώ εντελώς να καταλάβω γιατί η ομοσπονδιακή κυβέρνηση δεν κάνει ό,τι μπορεί για να το πετύχει αυτό. Τώρα μας απειλεί η αποβιομηχάνιση και πολλοί συμπεριφέρονται σαν να μην έχει σημασία ή να μην έχει σημασία» πρόσθεσε.
Ανοιχτή κριτική στον Καγκελάριο
Ο Στέφαν Βολφ, πρόεδρος της ένωσης εργοδοτών Gesamtmetall, είχε ήδη επιτεθεί κατά μέτωπο στον Σολτς. «Έχουμε έναν καγκελάριο που ηγείται απαλά, ήρεμα και ήσυχα, αντί να στέκεται μπροστά και να λέει: εκεί θέλουμε να πάμε και έτσι θα το κάνουμε μαζί», επέκρινε στην Handelsblatt.
Οι πολιτικοί και ο καγκελάριος μιλούν πολύ μεταξύ τους, αλλά προφανώς δεν καταλαβαίνουν πλέον ο ένας τον άλλον. Οι επιχειρήσεις πιστεύουν ότι η κυβέρνηση υποτιμά την κρίση. Οι πολιτικοί πιστεύουν ότι η οικονομία κακολογεί την Γερμανία ως οικονομική τοποθεσία. Οι επιχειρήσεις προειδοποιούν ότι οι πολιτικοί δεν κάνουν αρκετά για να καταπολεμήσουν την αδύναμη ανάπτυξη.
Οι πολιτικοί πιστεύουν ότι η οικονομία ενδιαφέρεται κυρίως να αρπάξει επιδοτήσεις. Η επιχειρηματική κοινότητα απαιτεί μια μεταρρυθμιστική ατζέντα για μεγαλύτερη ανταγωνιστικότητα. Η κυβέρνηση συνασπισμού φοβάται ότι η οικονομία εργαλειοποιεί την κρίση για να επιβάλει κοινωνική λιτότητα.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, η σχέση έχει διαρραγεί τόσο πολύ που δεν θέλουν πλέον ούτε καν να μιλούν μεταξύ τους. Η Ομοσπονδιακή Ένωση Γερμανικών Εταιρειών Στέγασης και Ακίνητης Περιουσίας (GdW) και η ένωση ιδιοκτητών Haus & Grund ακύρωσαν τη συμμετοχή τους στη σύνοδο κορυφής για την οικοδομή τη Δευτέρα, χωρίς άλλη καθυστέρηση. Δεδομένου ότι η κυβέρνηση απλώς δεν αναγνωρίζει τη «μοιραία κατάσταση», δεν υπάρχει λόγος συμμετοχής, εξήγησε ο πρόεδρος της GdW Άξελ Γκεντάσκο. Δεν υπάρχει λόγος να έρθει κανείς μόνο για φανταχτερές φωτογραφίες.
Δεν είναι ασυνήθιστο οι διευθύνοντες σύμβουλοι και ο καγκελάριος του SPD να διαφωνούν μεταξύ τους. Το CDU και το FDP είναι παραδοσιακά πιο κοντά στις επιχειρήσεις από ό,τι το SPD, το οποίο ανέκαθεν ήταν περισσότερο προσηλωμένο στα συμφέροντα των εργαζομένων παρά των εργοδοτών. Τα αιτήματα των επιχειρήσεων απορρίπτονται στο SPD - όχι πάντα λανθασμένα - ως συμφέροντα λόμπι ή ως επίθεση στο κράτος πρόνοιας.
Παραδοχή λαθών
Ακόμη και τώρα, αρκετοί στο SPD και τους Πράσινους υποψιάζονται ότι η οικονομία ενδιαφέρεται πρωτίστως να χρησιμοποιήσει σενάρια τρόμου για να κερδίσει όσο το δυνατόν περισσότερα για τον εαυτό της. Οι πολιτικοί δεν έχουν ξεχάσει τα καταστροφολογικά σενάρια που πρόβαλε η χημική βιομηχανία, ιδίως στην ενεργειακή κρίση.
Επιπλέον, από τη σκοπιά των πολιτικών, η οικονομία έχει προκαλέσει πολλά προβλήματα στον εαυτό της. Οι εταιρείες αντιμετώπισαν τον πράσινο μετασχηματισμό πολύ αργά, έγιναν πολύ εξαρτημένες από το ρωσικό φυσικό αέριο και την κινεζική αγορά. Αυτή είναι η άποψη πολλών πολιτικών στις τάξεις του SPD και των Πρασίνων, αλλά και ορισμένων στην καγκελαρία.
Υποστηρίζονται στην άποψή τους από οικονομολόγους όπως ο επικεφαλής του Γερμανικού Ινστιτούτου Οικονομικής Έρευνας (DIW) Μάρσελ Φράτσερ. Η αυτοκινητοβιομηχανία, για παράδειγμα, πρέπει «να παραδεχτεί τα λάθη της και να τα διορθώσει αμέσως αντί να μεταθέτει απλώς την ευθύνη στην πολιτική» υποστήριξε.
Για τον Ζίγκφριντ Ρούσβουρμ αυτή η στάση αντιμετωπίζεται με απορία. Ο Ρούσβουρμ είναι επικεφαλής της Ομοσπονδίας Γερμανικών Βιομηχανιών (BDI) από τις αρχές του 2021. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου υπήρξε πάντα διαλλακτικός απέναντι στην ομοσπονδιακή κυβέρνηση. Αλλά το βράδυ της Δευτέρας άλλαξε σαφώς τον τόνο του.
«Τα φώτα κυριολεκτικά σβήνουν σε όλο και περισσότερες γερμανικές εγκαταστάσεις», δήλωσε ο Ρούσβουρμ στην εναρκτήρια ομιλία του στο συνέδριο της BDI για το κλίμα. Βασικά τμήματα της βιομηχανικής παραγωγής διακυβεύονται, είπε. «Υπάρχει ένα πράγμα που δεν θέλουμε: να πέσουμε στο περιθώριο ή, για να το θέσω πιο ωμά, να βουλιάξουμε επειδή χάνουμε την ανταγωνιστικότητά μας και δεν έχουμε καμία αξιόπιστη βάση για σχεδιασμό», δήλωσε ο Ρούσβουρμ.
Ακόμη και οι πιο διακριτικοί διευθύνοντες σύμβουλοι καθιστούν πλέον σαφείς τις απόψεις τους. Για παράδειγμα, ο διευθύνων σύμβουλος της Deutsche Bank Κρίστιιαν Σέβινγκ δήλωσε στην τραπεζική σύνοδο κορυφής της Handelsblatt την περασμένη εβδομάδα ότι υπάρχουν ορισμένες διαρθρωτικές ελλείψεις στη χώρα. «Θα γίνουμε ο άρρωστος της Ευρώπης αν δεν αντιμετωπίσουμε τώρα αυτές τις διαρθρωτικές ελλείψεις», επισήμανε.
Κριτική ασκείται και από τον κλάδο των logistics. Τη Δευτέρα, ο Σολτς είχε μιλήσει με εκπροσώπους της αεροπορικής βιομηχανίας στο Αμβούργο. Τόνισε τη σημασία της προστασίας του περιβάλλοντος. Ο καγκελάριος θεωρεί ότι η γερμανική αεροπορική βιομηχανία είναι ήδη πρωτοπόρος παγκοσμίως σε τεχνολογίες φιλικές προς το κλίμα.
Μια φράση που ο διευθύνων σύμβουλος της Lufthansa, Κάρστεν Σπορ δήλωσε πως όταν πρόκειται για την προστασία του κλίματος, δεν πρέπει να υπάρξει μονομερής δράση στην Ευρώπη- απαιτούνται παγκόσμιες λύσεις. Διαφορετικά, η Γερμανία θα μείνει πίσω ως βιομηχανικός τόπος.
Η χημική βιομηχανία μία από τις πιο απογοητευμένες
Την περασμένη εβδομάδα, η οργή ξέσπασε επίσης σε κοινή συνεδρίαση της εκτελεστικής επιτροπής της Συνομοσπονδίας Γερμανικών Ενώσεων Εργοδοτών (BDA) και της Ομοσπονδίας Γερμανικών Βιομηχανιών (BDI). Αναφέρεται ότι τα πράγματα οξύνθηκαν στη συνεδρίαση. Ο εκπρόσωπος μιας εταιρείας του DAX φέρεται να σκέφτηκε φωναχτά ακόμη και να αποχωρήσει από τη Γερμανία.
Σε εμπιστευτικές συναντήσεις, οι διευθύνοντες σύμβουλοι μεγάλων εταιρειών φέρονται να προσπάθησαν πρόσφατα να μεταφέρουν στον Σολτς τη σοβαρότητα της κατάστασης. Για παράδειγμα, ο διευθύνων σύμβουλος της Siemens, Ρόλαντ Μπους ή ο διευθύνων σύμβουλος της Deutsche Bank, Σέβινγκ, σύμφωνα με πηγές προσκείμενες σε αυτούς.
Είναι απίθανο κάποιοι από τους διευθύνοντες συμβούλους να διάβασαν στην καγκελάριο το παραμύθι στις συναντήσεις, όπως έχει αναφερθεί. Στους CEOs αρέσει να παραπονιούνται για την πολιτική, αλλά μόλις κάθονται απέναντι από την καγκελάριο, ο τόνος τείνει να είναι διαλλακτικός. Διακινδυνεύονται πάρα πολλά γι' αυτούς, ιδίως σε περιόδους κρίσης. Αλλά προφανώς υπάρχει μια διαφορετική αντίληψη για τις συνομιλίες.
Για παράδειγμα, κατά τη συνάντηση στο γραφείο του καγκελάριου στα μέσα Σεπτεμβρίου, οι εκπρόσωποι των επιχειρήσεων φέρονται να πρότειναν στον Σολτς μια μεγάλη στεγαστική εκστρατεία όπως εκείνη μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου. Διαφορετικά, η αύξηση των ενοικίων θα οδηγούσε όλο και περισσότερους ψηφοφόρους στην αγκαλιά του AfD. Ο Σολτς φέρεται να απάντησε ότι κάτι τέτοιο υπήρχε ήδη.
Σύμφωνα με τους συμμετέχοντες, τα στελέχη δεν το θεώρησαν σωστό και θεώρησαν ότι ο Σολτς τους κορόιδεψε. Από την άλλη πλευρά, κυβερνητικοί κύκλοι δήλωσαν στην Handelsblatt ότι οι μάνατζερ εξεπλάγησαν θετικά από τις παρατηρήσεις του καγκελαρίου, σύμφωνα με τις οποίες ο κυβερνητικός συνασπισμός είχε μόλις αποφασίσει σχετικές δράσεις.
Ο Σολτς αντιμετώπισε επίσης επικριτικούς τόνους κατά την επίσκεψή του στην έκθεση αυτοκινήτου IAA στο Μόναχο στις 5 Σεπτεμβρίου. Μετά την περιοδεία, ο καγκελάριος συναντήθηκε με κορυφαίους εκπροσώπους κατασκευαστών και προμηθευτών. Και εδώ τα αφεντικά των αυτοκινητοβιομηχανιών κατέστησαν σαφές στον Σολτς πόσο μεγάλη είναι η απογοήτευση από τον κυβερνητικό συνασπισμό, σύμφωνα με τους συμμετέχοντες. Ειδικότερα, όπως είπαν, προβληματίζουν τα φορολογικά μειονεκτήματα για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και η παρατεταμένη εισαγωγή μιας βιομηχανικής τιμής ηλεκτρικής ενέργειας.
Ένας από τους πιο απογοητευμένους είναι ο ενεργοβόρος χημικός τομέας. Αρχικά, η ελπίδα τους ήταν ότι ένα νέο «Σχέδιο για τη Χημική Γερμανία» θα μπορούσε να αποφασιστεί στη σύνοδο κορυφής στο γραφείο της καγκελαρίου την ερχόμενηΤετάρτη. Εν τω μεταξύ, ωστόσο, οι προσδοκίες για τη συνάντηση τείνουν προς το μηδέν. "Φοβάμαι ότι η καγκελάριος δεν θέλει να δει τον επείγοντα χαρακτήρα και ότι η σύνοδος κορυφής για τα χημικά θα είναι απλώς μια φωτογραφική ευκαιρία με ελάχιστο περιεχόμενο", δήλωσε ο διευθύνων σύμβουλος της Lanxess, Ματίας Τζάχερτ στην εφημερίδα "Rheinische Post".
Ενοχλημένος από τη μόνιμη διαμάχη
Στο συνέδριο του BDI για το κλίμα την Τρίτη, ο υπουργός Οικονομίας, Ρόμπερτ Χάμπεκ (Πράσινοι) προσπάθησε να στείλει μηνύματα χαλάρωσης στους εκπροσώπους των επιχειρήσεων. Ο αγώνας για μια βιομηχανική τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος δεν έχει χαθεί, είπε, οι πιθανότητες είναι ακόμη «50-50». «Το μεγαλύτερο ενδιαφέρον μου είναι να μειωθούν οι τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος», δήλωσε ο Xάμπεκ. Δήλωσε πεπεισμένος ότι ο μετασχηματισμός της βιομηχανίας μπορεί να πετύχει μόνο αν συνοδεύεται από οικονομική ευημερία. «Πρέπει να βεβαιωθούμε ότι η οικονομία θα ανακάμψει και πάλι, ώστε να μπορέσουμε να απαλλαγούμε από τον άνθρακα» εκτίμησε.
Το μόνο ερώτημα είναι το πώς. Υπάρχει έλλειψη κατανόησης στην επιχειρηματική κοινότητα ότι η ομοσπονδιακή κυβέρνηση επιδοτεί τη χωροθέτηση δύο εργοστασίων τσιπ στη Γερμανία με συνολικά 15 δισεκατομμύρια ευρώ, αλλά κινητοποιεί μόνο 7 δισεκατομμύρια ευρώ για τη γερμανική οικονομία μέσω του νόμου για τις αναπτυξιακές ευκαιρίες και ότι ο Σολτς αντιτίθεται ταυτόχρονα στην καθιέρωση βιομηχανικής τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος.
«Το γεγονός ότι η χημική βιομηχανία παρουσιάζεται ως η προβληματική βιομηχανία του χθες που τώρα θέλει και επιδοτήσεις είναι μια παράξενη άποψη» λέει ο διευθύνων σύμβουλος της Evonik, Κούλμαν. «Η χημική βιομηχανία δεν θέλει ελεημοσύνες». Η τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας-γέφυρα, λέει, είναι μια επένδυση στον μετασχηματισμό ολόκληρης της οικονομίας. «Αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να αποτρέψουμε τη μετανάστευση σημαντικών χημικών και ενεργοβόρων αλυσίδων αξίας».
Ο Κούλμαν υπερασπίζεται επίσης τον εαυτό του απέναντι στην κατηγορία ότι η επιχειρηματική κοινότητα τραγουδά έναν υπερδραματικό θρήνο. «Δεν πρόκειται για κακή φήμη της Γερμανίας ως επιχειρηματικού τόπου". Λέει ότι είναι δίκαιο να στηρίξουμε τις ενεργοβόρες επιχειρήσεις στον πράσινο μετασχηματισμό. "Αυτές και οι εργαζόμενοι δεν πρέπει να πληρώνουν το λογαριασμό για μια ενεργειακή πολιτική που είναι λανθασμένη εδώ και χρόνια», λέει ο Κούλμαν.
Άλλα μέλη του διοικητικού συμβουλίου, τα οποία δεν επιθυμούν να αναφερθούν, τονίζουν επίσης ότι υπάρχει έλλειψη δέσμευσης. «Δεν είναι σαφές τι θα αποφασιστεί τελικά και τι θα εφαρμοστεί αργότερα», δήλωσε ο επικεφαλής μιας εταιρείας μηχανολογικών κατασκευών. «Η συναίνεση στον εταιρικό κόσμο είναι: καμία ηγεσία, καμία δομή, μόνο διχόνοια».
Οι συνδικαλιστές είναι επίσης ενοχλημένοι από τις συνεχείς διαμάχες στο εσωτερικό της ομοσπονδιακής κυβέρνησης. «Γίνεται πόλεμος μεταξύ δύο υπουργείων και η καγκελάριος δεν μπορεί να τον κατευνάσει», δήλωσε κορυφαίος εκπρόσωπος της συνδικαλιστικής συνοσπονδίας Verdi, αναφερόμενος στις συνεχείς διαμάχες μεταξύ του πράσινου υπουργού Οικονομίας Χάμπεκ και του φιλελεύθερου υπουργού Οικονομικών Κρίστιαν Λίντνερ. «Η εντύπωσή μας είναι ότι η προεκλογική εκστρατεία συνεχίζεται αδιάκοπα», επισήμανε ο ίδιος.
