Η αιφνιδιαστική επίθεση της Χαμάς από τη Λωρίδα της Γάζας στο Ισραήλ το Σάββατο έχει σημάνει συναγερμό στην παγκόσμια αγορά για την ασφάλεια του εφοδιασμού πετρελαίου και την πορεία των τιμών. Ήδη από τον Αύγουστο το Brent παρουσιάζει ανοδικές τάσεις και κινείται μεταξύ 80 και 95 δολαρίων πυροδοτώντας σενάρια για τριψήφιες τιμές μέχρι το τέλος της χρονιάς, και μόλις τις τελευταίες δύο εβδομάδες οι εκτιμήσεις των παγκόσμιων αναλυτών είχαν αρχίσει να αναδιπλώνονται σε συντηρητικότερα σχήματα.
Η JPMorgan έχει εκτιμήσει ότι η τιμή του πετρελαίου θα παραμείνει στα 86 δολάρια μέχρι το τέλος του έτους λόγω μιας αναμενόμενης πτώσης στη ζήτηση ενώ η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θεωρεί ότι η μέση τιμή του αργού θα μειωθεί στα 81,8 δολάρια το βαρέλι το 2023 (από 100,7 δολάρια το 2022) και ότι θα διαμορφωθεί στα 81,2 δολάρια το 2024. Πρόκειται για προβλέψεις που οδηγούνται από τις αβέβαιες προοπτικές της προσφοράς από τη Ρωσία (λόγω των κυρώσεων που έχουν επιβληθεί σε βάρος της χώρας), από τη Σαουδική Αραβία και τις χώρες OPEC+ καθώς από τον ρυθμό ανάκαμψης της κινεζικής οικονομίας. Τώρα, με το ξέσπασμα του πολέμου, οι προβλέψεις αυτές τείνουν να ανατραπούν καθώς τα πιο ακραία σενάρια κάνουν λόγω για επανάληψη της ενεργειακής κρίσης του 1973 όπου ο Δ’ Αραβοϊσραηλινός Πόλεμος (Πόλεμος του «Γιόμ Κιπούρ») οδήγησε σε τριπλασιασμό των τιμών του πετρελαίου αφού οι χώρες του Αραβικού Κόλπου προέβησαν σε εμπάργκο στις εξαγωγές και τα λιγότερο ακραία να προβλέπουν παρατεταμένο ράλι προς τα 100 δολάρια ή και παραπάνω.
- ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Γεωπολιτικό sell off και μεσανατολικοί τριγμοί στις ευρωαγορές
Οι υψηλότερες τιμές του πετρελαίου, είτε αυτές σταματήσουν κοντά στο όριο των 100 δολαρίων είτε το ξεπεράσουν, προμηνύουν αναζωπύρωση της ενεργειακής κρίσης ως αποτέλεσμα του περιορισμού των προμηθειών. Και ενώ το Ισραήλ και τα παλαιστινιακά εδάφη δεν αποτελούν πηγές προμήθειας της παγκόσμιας αγοράς, η εμπλοκή του Ιράν και της Σαουδικής Αραβίας και η ενδεχόμενη επέκταση της κρίσης στην Μέση Ανατολή και την Ανατολική Μεσόγειο μπορεί να φέρει στο προσκήνιο κυρώσεις είτε από την πλευρά των ΗΠΑ προς το Ιράν είτε από την πλευρά άλλων πετρελαιοπαραγωγών κρατών της περιοχής, τα οποία ούτως ή άλλως έχουν περιορίσει την παραγωγή ως μέρος της προσπάθειας του ΟΠΕΚ+ να τονώσει τις τιμές στην διεθνή αγορά.
Μιλώντας στο BBC ο ενεργειακός αναλυτής Σαούλ Κάβονιτς, σημείωσε ότι η τιμή του πετρελαίου ανεβαίνει εξαιτίας της προοπτικής μίας ευρύτερης ανάφλεξης, που θα μπορούσε να διαχυθεί στο Ιράν και τη Σαουδική Αραβία. Όπως εκτίμησε, περίπου το 1/5 των παγκόσμιων προμηθειών πετρελαίου θα μπορούσαν να «γίνουν όμηροι», εάν υπάρξουν προβλήματα στα Στενά του Ορμούζ, μία ζωτικής σημασίας αρτηρία του παγκόσμιου εμπορίου.
- ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Νέα προειδοποίηση Νετανιάχου: Η απάντηση του Ισραήλ στην επίθεση της Χαμάς θα «αλλάξει τη Μέση Ανατολή»
Ποιος κινεί τα νήματα
Τα νήματα αυτή τη φορά δείχνει να κινεί το Ιράν και η εμπλοκή του στην επίθεση της Χαμάς αλλά και η στάση του Ισραήλ και των ΗΠΑ απέναντι στο Ιράν. Και δεδομένου ότι αυτήν την φορά, μέχρι στιγμής, οι εμπλεκόμενοι είναι πολύ λιγότεροι από ό,τι στον πόλεμο του Γιόμ Κιπούρ, 50 χρόνια νωρίτερα, οι συνέπειες ίσως να μην είναι τόσο δραματικές όσο τότε.
Μέχρι στιγμής, παράγοντες της διεθνούς αγοράς θεωρούν ότι είναι μάλλον απίθανη μια εκτόξευση των τιμών όπως την είχε βιώσει η αγορά κατά το 1973 και αυτό γιατί τόσο οι συνθήκες προσφοράς και ζήτησης είναι διαφορετικές όσο και οι γεωπολιτικές ισορροπίες. Έτσι, θεωρούν ότι ναι μεν οι πιθανότητες για ένα αραβικό εμπάργκο πετρελαίου ίσως να είναι περιορισμένες αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι οι ΗΠΑ δεν θα απαντήσουν με υλοποίηση των κυρώσεων στις εξαγωγές πετρελαίου του Ιράν, κάτι που θα μείωνε εκ των πραγμάτων τις παγκόσμιες προμήθειες και θα ασκούσε ανοδικές πιέσεις στις τιμές.
- ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Η «κόκκινη κλωστή» που συνδέει ομόλογα, πετρέλαιο, δολάρια και την «φωτιά» στην Μ. Ανατολή
Από τα τέλη του 2022, η Ουάσιγκτον, επιδιώκοντας μια εξομάλυνση των σχέσεών της με την Τεχεράνη, έχει κάνει τα στραβά μάτια στην αύξηση των ιρανικών εξαγωγών πετρελαίου, παρακάμπτοντας τις αμερικανικές κυρώσεις. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα, η ιρανική παραγωγή πετρελαίου να έχει αυξηθεί σχεδόν κατά 700.000 βαρέλια ημερησίως φέτος αλλά εάν ο Λευκός Οίκος επιβάλει τις κυρώσεις, αυτό από μόνο του θα μπορούσε να είναι αρκετό για να ωθήσει τις τιμές του πετρελαίου στα 100 δολάρια το βαρέλι, και ενδεχομένως πέρα από αυτό.
Από την άλλη, οι ανοδικές πιέσεις στις τιμές εξακολουθούν εν μέρει να αντισταθμίζονται από τις προβλέψεις για επιβράδυνση της ζήτησης πετρελαίου τόσο λόγω της πράσινης μετάβασης όσο και λόγω της πορείας της παγκόσμιας οικονομίας. Και στο μέτωπο της προσφοράς, παρά τους περιορισμούς από την πλευρά του ΟΠΕΚ+, υπάρχουν οι ΗΠΑ, οι οποίες μπορούν να αξιοποιήσουν τα στρατηγικά τους αποθέματα δημιουργώντας μια «αίσθηση πλεονάσματος», ενώ η αύξηση της παραγωγικής ικανότητας από την πλευρά της Σαουδικής Αραβίας και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων αποτελεί έναν ακόμη ανασχετικό παράγοντα στην αύξηση των τιμών. Γιατί, όπως φαίνεται, ο ΟΠΕΚ, ο οποίος αντιπροσωπεύει το 40% της παγκόσμιας προμήθειας αργού, επιδιώκει μεν μια αύξηση της τιμής κοντά στα 100 δολάρια αλλά τα κράτη-μέλη του γνωρίζουν ότι μια μεγαλύτερη αύξηση θα οδηγούσε σε καταστροφή της ζήτησης.
Υπό αυτές τις συνθήκες, το επικρατέστερο σενάριο με βάση τα τωρινά δεδομένα είναι ότι το Brent θα ακολουθήσει την ανοδική τροχιά που προδιαγράφει η έκρυθμη κατάσταση στο Ισραήλ και στην ευρύτερη περιοχή με μια ίσως παρατεταμένη περίοδο υψηλότερων τιμών οι οποίες ωστόσο δεν αναμένεται να εκτοξευθούν σε πρωτόγνωρα υψηλά επίπεδα. Το απόγευμα της Δευτέρας το Brent διαπραγματευόταν λίγο πάνω από τα 88 δολάρια έχοντας καταγράψει άνοδο 3,58%.
