Στη μέγγενη του πληθωρισμού, με ηπιότερους ωστόσο ρυθμούς, θα συνεχίσει να πορεύεται και το 2024 η ελληνική οικονομία, όπως συναινούν ολοένα και περισσότεροι θεσμικοί φορείς και παράγοντες της αγοράς.
«Ποια θα είναι η επόμενη μέρα στην αγορά;» διερωτήθηκε χθες η Sales Director της Circana, Δήμητρα Κατσίπη, συμμετέχοντας στις εργασίες του 14ου συνεδρίου του Ινστιτούτου Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ), για να απαντήσει με βεβαιότητα πως «θα συνεχίσουμε να έχουμε αυξήσεις τιμών, αλλά όχι με την ίδια ένταση. Το 2024 αναμένεται να είναι μια ακόμη πληθωριστική χρονιά αλλά όχι με την ίδια δυναμική».
Σύμφωνα μάλιστα με τα πλέον πρόσφατα στοιχεία της Circana, οι ανατιμήσεις στο τρόφιμο θα είναι της τάξης του 4,5%, στο 4% θα κινηθούν για τα προϊόντα υγείας και ομορφιάς, ενώ ελαφρώς άνω του 5% εκτιμώνται οι αυξήσεις τιμών στα είδη σπιτιού και οικιακής φροντίδας.
Κάνοντας λόγο για μια πραγματική κρίση του κόστους διαβίωσης, η κυρία Κατσίπη μίλησε για τα νέα δεδομένα που διαμορφώνονται στην αγορά και δη στην καταναλωτική συμπεριφορά στη μετά την πανδημία εποχή. Τάση της εποχής είναι άλλωστε και η διαρκής αποδοχή των προϊόντων ιδιωτικής ετικέτας, το μερίδιο των οποίων έχει φτάσει στο 26% της αγοράς, καθώς αποτελούν μια παραδοσιακά οικονομικότερη λύση για την τσέπη του καταναλωτή. «Είναι αλήθεια ότι τα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας διαθέτουν πια ιδιαίτερα ποιοτικά χαρακτηριστικά», παραδέχθηκε η ίδια.
«Ο πληθωρισμός θα μείνει, αλλά η αποκλιμάκωσή του θα εντείνεται όλο και περισσότερο από το 2024», εκτίμησε από την πλευρά του ο Managing Director της NielsenIQ για Ελλάδα και Βουλγαρία, Βάϊος Δημοράγκας. Ωστόσο, όπως έσπευσε να καταστήσει σαφές, η αποκλιμάκωση του πληθωρισμού δεν θα σημάνει αυτόματα και μείωση των τιμών. «Οι υψηλές τιμές θα διατηρηθούν», σημείωσε, προσθέτοντας πως «ο πληθωρισμός δεν είναι ελληνικό φαινόμενο, ούτε καν ευρωπαϊκό. Είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο».
«Ο πληθωρισμός εισέρχεται σε πορεία σταδιακής αποκλιμάκωσης τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρωζώνη», σχολίασε στο ίδιο μήκος κύματος και ο καθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και μέλος του Συμβουλίου Νομισματικής Πολιτικής της Τράπεζας της Ελλάδος, Δημήτριος Σιδέρης, προειδοποιώντας και ο ίδιος πως «μείωση πληθωρισμού δεν σημαίνει ότι θα έχουμε χαμηλές τιμές».
Για «φρένο» στο ρυθμό που έρχονται οι ανατιμήσεις έκανε λόγο και ο Γενικός Διευθυντής της αλυσίδας Δ. Μασούτης, Θεόδωρος Γεροστεργιούδης, συμμετέχοντας και ο ίδιος στις εργασίες του συνεδρίου του ΙΕΛΚΑ. «Ο ρυθμός των ανατιμήσεων στα βασικά αγαθά φρενάρει, με κάποιες εξαιρέσεις, όπως το ελαιόλαδο», σχολίασε.
«Γιατί η μείωση του ΦΠΑ δεν είναι μια απλή λύση»
Κληθείς από την πλευρά του να απαντήσει σε πληθώρα ερωτημάτων για την επιμονή της κυβέρνησης να μην συζητά τη λύση της μείωσης του ΦΠΑ στα βασικά αγαθά, όπως στα τρόφιμα – μια απόφαση την οποία έλαβε η Ισπανία – ο Γενικός Γραμματέας Εμπορίου και Καταναλωτή, Σωτήρης Αναγνωστόπουλος ήταν σαφής.
«Φαίνεται απλή η λύση της μείωσης του ΦΠΑ, αλλά δεν είναι. Αν ήταν θα την είχαν επιλέξει όλα τα κράτη του κόσμου. Πρέπει ο καθένας να είναι σε θέση να αντιληφθεί τι δημοσιονομικό αντίκτυπο θα έχει για χρόνια μια απόφαση για μείωση του ΦΠΑ».
«Δεν πρέπει να λαμβάνονται τέτοιες αποφάσεις σε συνθήκες πολλαπλών κρίσεων», τόνισε επίσης ο κ. Αναγνωστόπουλος, για να συμπληρώσει πως «βεβαίως είμαστε μια φιλελεύθερη κυβέρνηση και θα θέλαμε μικρότερο ΦΠΑ. Όμως το κράτος θα πρέπει να έχει δημοσιονομική ασφάλεια για να αντιμετωπίσει αυτά που έρχονται γιατί ζούμε σε εποχές πολλαπλών κρίσεων».
Δουλειά της πολιτείας είναι να προστατεύει τον καταναλωτή, ανέφερε, ενώ κληθείς να τοποθετηθεί επί των ισχυρισμών πως τα… πολλά ταμπελάκια στα ράφια των σούπερ μάρκετ μπερδεύουν και αγχώνουν τους καταναλωτές, απάντησε πως «έχουμε ακρίβεια και αυτό το ξέρουν όλοι. Τα ταμπελάκια θεωρώ πως κρατούν σε εγρήγορση τους καταναλωτές», εξήγησε.
Στο μεταξύ, όπως αποκάλυψε την Πέμπτη ο υπουργός Ανάπτυξης Κώστας Σκρέκας, έσπασαν το φράγμα των 1.000 κωδικών τα προϊόντα που συμμετέχουν στην πρωτοβουλία της «μόνιμης μείωσης τιμής», φτάνοντας τα 1.100 ως το βράδυ της Τετάρτης 29 Νοεμβρίου. «Με τη "μόνιμη μείωση τιμής" τονώνεται ο ανταγωνισμός, γεγονός που βοηθάει στη μείωση των τιμών», σχολίασε χαρακτηριστικά ο υπουργός, αναγνωρίζοντας ότι δικαίως το τελευταίο διάστημα η συζήτηση έχει επικεντρωθεί στο μείζον ζήτημα της ακρίβειας.
Αναφερόμενος δε στο καλάθι του νοικοκυριού έκανε λόγο για μια έξυπνη πρωτοβουλία που παρά τις αρχικές αντιδράσεις, τελικά βοήθησε τα πιο ευάλωτα νοικοκυριά. «Εκτός από το καλάθι του νοικοκυριού και τη μόνιμη μείωση τιμής, έχουμε λάβει και πιο παρεμβατικά μέτρα, όπως η επιβολή πλαφόν στο περιθώριο κέρδους», τόνισε ο κ. Σκρέκας, σπεύδοντας να προσθέσει πως «όλα αυτά είναι έκτακτα μέτρα, τα οποία δεν μπορούν να κρατήσουν για μια δεκαετία».
Η δύσκολη «εξίσωση» της αγοράς τροφίμων
Και όλα αυτά την ώρα που τα τρόφιμα βρίσκονται στον πυρήνα των ανατιμήσεων, προκαλώντας μεγάλο πονοκέφαλο στα ελληνικά νοικοκυριά.
Σύμφωνα με τον κ. Σιδέρη, ο υψηλός και επίμονος πληθωρισμός αποτελεί σήμερα τη βασικότερη πρόκληση για την αγορά των τροφίμων. «Ο επίμονος πληθωρισμός μειώνει την αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών, επηρεάζοντας κυρίως τα πιο ευάλωτα εξ αυτών», σημείωσε, υπενθυμίζοντας δε ότι οι τιμές στα είδη διατροφής έχουν αυξηθεί κατά 21% από το 2021.
Σημαντικές αβεβαιότητες απορρέουν την ίδια στιγμή και από την όξυνση των γεωπολιτικών εντάσεων σε Ουκρανία και Μέση Ανατολή, καθώς παραδοσιακά ο γεωπολιτικός κίνδυνος επιφέρει αναταραχές στην εφοδιαστική αλυσίδα, ωθώντας ανοδικά και τις τιμές της ενέργειας.
Ο κ. Σιδέρης δεν παρέλειψε επίσης να αναφερθεί στις προκλήσεις που συνδέονται και με την κλιματική κρίση, η οποία δύναται να προκαλέσει αύξηση του κόστους παραγωγής των τροφίμων, καθώς και μείωση της παραγόμενης ποσότητάς τους - παράγοντες που συντελούν στην αύξηση των τιμών.
Μεγάλες προκλήσεις εγείρονται και για την πορεία της κερδοφορίας του κλάδου των τροφίμων, κυρίως λόγω της ανόδου του κόστους παραγωγής. «Το υψηλό κόστος της ενέργειας σε συνδυασμό με την αύξηση του κόστους εργασίας θα οδηγήσουν σε ανοδικές πιέσεις στο εργατικό κόστος, αλλά και σε καθοδικές πιέσεις στα περιθώρια κέρδους των ελληνικών επιχειρήσεων», εκτίμησε.
Σύμφωνα άλλωστε με τον ίδιο, η ζήτηση για την αγορά τροφίμων καλά κρατεί και το περιβάλλον αναμένεται να παραμείνει ευνοϊκό. «Τα τρόφιμα έχουν χαμηλή ελαστικότητα ζήτησης και δεν επηρεάζονται πολύ από τη διαμόρφωση των τιμών καθώς αποτελούν είδη πρώτης ανάγκης», εξήγησε.
Όπως άλλωστε προβλέπει ο κ. Σιδέρης, η αγορά των τροφίμων θα στηριχθεί από την ιδιωτική κατανάλωση. «Η ιδιωτική κατανάλωση πήγε καλά το 2023,ενώ θα αποτελέσει κύρια συνιστώσα και το 2024, καθώς υποστηρίζεται από την άνοδο του πραγματικού εισοδήματος. Ταυτόχρονα, πρόσθεσε, ενισχύονται και οι εξαγωγές «άρα πάει καλά και η εξωτερική ζήτηση».
Ο καθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο εξέφρασε, τέλος, την ανάγκη ο τομέας των τροφίμων να εντείνει τις προσπάθειες για την ενίσχυση της παραγωγικότητάς τους, αξιοποιώντας οικονομίες κλίματος, ενδυναμώνοντας την αποτελεσματικότητα σε επίπεδο οργάνωσης παραγωγής και επενδύοντας διαρκώς σε σύγχρονο εξοπλισμό και νέες τεχνολογίες.
