Μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, ο Βλαντιμίρ Πούτιν «θέτει επίσης στο στόχαστρό του» τη Γερμανία την άνοιξη του 2022 - μέσω της εξάρτησης της Γερμανίας από το ρωσικό φυσικό αέριο.
Το σχέδιο του Κρεμλίνου, σύμφωνα με την Handelsblatt, είναι να βυθίσει τη Γερμανία στο ενεργειακό χάος.
Ωστόσο, σύμφωνα με την ίδιο δημοσίευμα, ρίχνοντας κανείς μία ματιά από την εξάρτηση της Γερμανία από την Κίνα φαίνεται πως η γερμανική κυβέρνηση δεν έβγαλε τα μαθήματά τη από την επίθεση.
Στα τέλη Μαρτίου 2022, ενώ η ρωσική εκστρατεία κατάκτησης στην Ουκρανία μαίνονταν αρκετές εβδομάδες, η επίθεση στο Κίεβο καθυστερεί και η Ρωσία υφίσταται βαριές απώλειες, ο Βλαντιμίρ Πούτιν αποφασίζει να αναπτύξει ένα όπλο που η ίδια η Μόσχα δεν χρησιμοποίησε ποτέ κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου: Ο στόχος αυτού του όπλου είναι η Γερμανία, αναφέρει το ίδιο δημοσίευμα.
Ο ηγέτης του Κρεμλίνου δεν χρειάζεται να αποσπάσει στρατιώτες για την επίθεση. Όλα όσα χρειάζεται είναι ήδη στη θέση τους. Η Gazprom Germania, η γερμανική θυγατρική του ρωσικού προμηθευτή φυσικού αερίου Gazprom, έχει σκάψει βαθιά στις κρίσιμες υποδομές της Γερμανίας. Η εταιρεία μοιάζει με οικονομικό εκρηκτικό μηχανισμό. Τώρα είναι έτοιμη να εκραγεί.
Αυτό που θα συμβεί τις επόμενες ημέρες θα φέρει τη Γερμανία στο χείλος της οικονομικής καταστροφής. Τα γεγονότα ήταν προηγουμένως γνωστά μόνο αποσπασματικά, αλλά η Handelsblatt είναι τώρα σε θέση να τα εντοπίσει λεπτομερώς για πρώτη φορά με βάση συνομιλίες με κυβερνητικούς εκπροσώπους, διευθυντές και γνώστες του θέματος.
Η έρευνα αποκαλύπτει ότι η Γερμανία απειλήθηκε με εκτεταμένες διακοπές ρεύματος την άνοιξη του 2022. Αποδεικνύει ότι ο ενεργειακός εφοδιασμός ολόκληρων γερμανικών περιοχών βρισκόταν για λίγο στα χέρια ενός υπόγειου σχήματος από τη Μόσχα. Καταγράφει πώς κορυφαίοι Γερμανοί αξιωματούχοι αγωνίστηκαν να βρουν μια λύση υπό πίεση χρόνου.
Η Gazprom Germania τίθεται αρχικά υπό κηδεμονία και στη συνέχεια εθνικοποιείται, μια μοναδική διαδικασία στη γερμανική οικονομική ιστορία μέχρι τότε.
Η αναπαράσταση των κρίσιμων ημερών του Μαρτίου και του Απριλίου του 2022 είναι ένα μάθημα για τις συνέπειες του να εξαρτάται οικονομικά ένα κράτος υπερβολικά από μια δικτατορία. Τα μαθήματα αυτά είναι πιο επίκαιρα από ποτέ. Η Γερμανία έχει συνδεθεί οικονομικά ακόμη περισσότερο με την Κίνα απ' ό,τι κάποτε με τη Ρωσία.
Η κινεζική εταιρεία Huawei είναι ο σημαντικότερος προμηθευτής εξαρτημάτων 5G για το γερμανικό δίκτυο κινητής τηλεφωνίας. Όπως και στην περίπτωση της Gazprom, δεν λείπουν οι προειδοποιήσεις προς τη γερμανική κυβέρνηση. Όπως και στην περίπτωση της Gazprom, δεν ακούει «σωστά», τονίζει η Handelsblatt.
1. Η συνάντηση στο Ritz Carlton
Η διοίκηση της Gazprom Germania βρίσκεται σε τεταμένη κατάσταση τον Μάρτιο του 2022. Τα διευθυντικά στελέχη συνειδητοποιούν ότι ο πόλεμος θέτει σε κίνδυνο όλα όσα έχουν δημιουργήσει στη Γερμανία. Αλλά το φυσικό αέριο εξακολουθεί να ρέει, οι δουλειές είναι δουλειές, όπως φαίνεται. Μέχρι τις 30 Μαρτίου.
Μια δυσοίωνη εντολή φτάνει στη διοικητική ομάδα της Gazprom Germania: Οι διευθυντές πρόκειται να συναντήσουν πέντε Ρώσους στο πολυτελές ξενοδοχείο Ritz Carlton στην Potsdamer Platz του Βερολίνου. Οι Ρώσοι ισχυρίζονται ότι είναι εξουσιοδοτημένοι από τα κεντρικά γραφεία της Gazprom στην Αγία Πετρούπολη και έρχονται εκ μέρους των νέων ιδιοκτητών της Gazprom Germania.
Τα στελέχη της Gazprom-Germania, όπως θα το περιγράψουν αργότερα στη γερμανική κυβέρνηση, δεν μπορούν να πιστέψουν αυτό που ακούνε: Η εταιρεία στην οποία εργάζονται δεν ανήκει πλέον στη ρωσική μητρική εταιρεία Gazprom, αλλά ανήκει πλέον σε μια εταιρεία που ουσιαστικά κανείς δεν γνωρίζει. Το όνομά της: JSC Palmary.
Οι Ρώσοι παραδίδουν ψήφισμα εκκαθάρισης στους διαχειριστές. Η Gazprom Germania πρόκειται να κλείσει. Ο ρητός στόχος αυτού του βήματος είναι να αποκοπούν εκατοντάδες δημοτικές επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας στη Γερμανία από την προμήθεια ρωσικού αερίου.
Οι νέοι ιδιοκτήτες της Gazprom Germania παραδέχθηκαν ανοιχτά ότι θέλουν να προκαλέσουν «τη μεγαλύτερη δυνατή οικονομική ζημιά» στη Γερμανία με αυτή την ενέργεια, αναφέρει μία έγκυρη πηγή της Handelsblatt. «Οι Ρώσοι θα προτιμούσαν να είχε καταρρεύσει η παροχή φυσικού αερίου στη Γερμανία και ο κόσμος να είχε βγει στους δρόμους».
Πρόκειται για συνωμοσία κατά της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας, σχολιάζει η γερμανική εφημερίδα. Και η απόδειξη για την τυφλή πίστη στην ενεργειακή σύμπραξη με τη Ρωσία. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς του Κρεμλίνου, το ενεργειακό όπλο αποσκοπεί στο να κάμψει την υποστήριξη της Γερμανίας προς την Ουκρανία.
Αλλά δύο Ρώσοι διευθυντές της Gazprom Germania κάνουν κάτι που δεν ήταν στα σχέδια του Πούτιν. Επικοινωνούν με τη γερμανική κυβέρνηση. Έπρεπε να συναντηθούν. Αμέσως. Από τότε, οι άνδρες θεωρούνται «προδότες στην πατρίδα τους», σημειώνει η Handelsblatt.
2. Ένας DJ ως βιτρίνα
Ο Dmitry Zeplyaev εμφανίζεται στη σκηνή των κλαμπ της Μόσχας με το όνομα «DJ Five» ή «Dmitry Five» και περιγράφει το στυλ του ως «progressive house». Τα χέρια του Zepljaev έχουν τατουάζ και μερικές φορές φοράει ένα κόκκινο καπέλο με την ένδειξη «Switzerland» στις συναυλίες. Εκτός από τη δουλειά του ως DJ, ο Ζεπλτζάγιεφ κερδίζει χρήματα από το εμπόριο αυτοκινήτων. Τις ημέρες που προηγούνται της 30ής Μαρτίου 2022, η ζωή του εν λόγω ατόμου αλλάζει προς το χειρότερο.
Λίγο νωρίτερα, στις 25 Μαρτίου, ο όμιλος Gazprom είχε μεταβιβάσει την κυριότητα της θυγατρικής του Gazprom Germania στην Gazprom Export Business Services LLC (GPEBS). Σε ένα δεύτερο βήμα λίγες ημέρες αργότερα, η GPEBS μεταβίβασε το 0,1% των μετοχών, αλλά το 100% των δικαιωμάτων ψήφου, στην JSC Palmary. Επικεφαλής της: Dmitry Zeplyaev.
Ο DJ ελέγχει, τουλάχιστον στα χαρτιά, μια εταιρεία με ετήσιο κύκλο εργασιών διψήφιο αριθμό δισεκατομμυρίων και κέρδη ενός δισεκατομμυρίου ευρώ. Μια εταιρεία με περισσότερους από 1500 υπαλλήλους που διαχειρίζεται σχεδόν το ήμισυ του συνόλου των γερμανικών εισαγωγών φυσικού αερίου. Στόχος της επιχείρησης είναι προφανώς να αποκρύψει τους πραγματικούς νέους ιδιοκτήτες πίσω από την Gazprom Germania.
Το απόγευμα της Παρασκευής 1 Απριλίου, δύο στελέχη της Gazprom Germania συνοδεύονται στην αίθουσα D 2061 του Υπουργείου Οικονομικών λίγο πριν από τις 5 μ.μ., όπου τους περιμένει μια μικρή ομάδα υπαλλήλων. Οι κυβερνητικοί εκπρόσωποι θεωρούν αρχικά ότι οι λογαριασμοί των διευθυντών είναι πρωταπριλιάτικο αστείο. Μέχρι που συνειδητοποιούν: Τους απομένουν 50 ώρες για να αποτρέψουν μια καταστροφή.
Τώρα επικρατεί συναγερμός στην ομοσπονδιακή κυβέρνηση. Ο υπάλληλος της Καγκελαρίας Frank Wetzel ενημερώνει τον Jörg Kukies, τον οικονομικό σύμβουλο της Καγκελαρίου. Ο Kukies έρχεται σε επαφή με τον Olaf Scholz. «Προσπαθήστε να κατανοήσετε το θέμα και κρατήστε με ενήμερο», δίνει εντολή. Οι υπόλοιποι υπάλληλοι βάζουν στο πλάνο τον Robert Habeck.
Ο Steinberg, μαζί με τον υφυπουργό Οικονομικών Υποθέσεων Udo Philipp, τον τότε επικεφαλής της υποδιεύθυνσης Ulrich Benterbusch και τον Wetzel από την Ομοσπονδιακή Καγκελαρία, αποτελούν τον πυρήνα του κύκλου κρίσης που πρέπει να βρει λύση αυτό το Σαββατοκύριακο στο Υπουργείο Οικονομικών Υποθέσεων.
3. Η ομάδα κρίσης στην τραπεζαρία
Από την έναρξη της επίθεσης στην Ουκρανία, έχουν ήδη πεθάνει απροσδόκητα αρκετά ρωσικά στελέχη με διασυνδέσεις με την Gazprom. Οι διευθυντές της Gazprom Germania απειλούνται επίσης από τους νέους ιδιοκτήτες.
Προκειμένου να προστατευθούν οι δύο πληροφοριοδότες, οι συνομιλίες μαζί τους θα διεξάγονται στο εξής αποκλειστικά στην τραπεζαρία του υπουργού, το μοναδικό δωμάτιο με προστασία από κοριούς στο υπουργείο Οικονομίας. Τα κινητά τηλέφωνα πρέπει να παραμένουν έξω. Είναι πολύ πιθανό τα τηλέφωνα να παρακολουθούνται.
Η γερμανική κυβέρνηση επιστρατεύει γρήγορα εξωτερική εμπειρογνωμοσύνη, όπως συμβούλους διαχείρισης από τη Boston Consulting, ελεγκτές από την PwC και δικηγόρους από τη δικηγορική εταιρεία CMS. Η κατάσταση είναι πολύ περίπλοκη για να την αντιληφθεί ένα άτομο σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα. Δεν είναι μόνο οι νέοι ιδιοκτήτες της Gazprom Germania και οι προθέσεις τους που προκαλούν αμηχανία.
Η ίδια η εταιρεία, με τις ευρέως διακλαδισμένες επιχειρηματικές της σχέσεις, είναι επίσης ένα μυστήριο. Σε φύλλα χαρτιού, οι υπάλληλοι χαρτογραφούν την ιδιοκτησιακή δομή, τις δομές της αγοράς και εντοπίζουν πού είναι συνυφασμένη η Gazprom Germania με τη γερμανική ενεργειακή υποδομή.
Η Gazprom Germania έχει αυτή τη στιγμή περίπου 500 πελάτες στη Γερμανία, οι μισοί από τους οποίους προέρχονται από τη βιομηχανία, ενώ οι άλλοι μισοί είναι δημοτικές επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας. Εάν οι νέοι ιδιοκτήτες είναι σοβαροί με τα σχέδιά τους και σφραγίσουν το τέλος για την Gazprom Germania, θα προκύψει ένα ντόμινο: Οι δημοτικές επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας θα πρέπει να προμηθεύονται φυσικό αέριο από άλλες πηγές σε εξαιρετικά υψηλές τιμές σε σύντομο χρονικό διάστημα, γεγονός που θα θέσει σε κίνδυνο την ύπαρξή τους.
Θα πρέπει να κλείσουν τους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής με φυσικό αέριο, με τους οποίους παράγουν ηλεκτρική ενέργεια και θερμότητα - και ενδεχομένως να μην μπορούν πλέον να προμηθεύουν με φυσικό αέριο εκατοντάδες χιλιάδες νοικοκυριά στη Γερμανία. Αυτή είναι η κατάσταση το βράδυ της Παρασκευής, 1 Απριλίου 2022, και δεν πρόκειται για πρωταπριλιάτικο αστείο.
Η τότε διοίκηση της Gazprom Germania δεν φέρεται να γνώριζε τίποτα για όλα αυτά. Δεν είναι δυνατή η επικοινωνία μαζί τους για περαιτέρω έρευνες.
4. Ο αγώνας δρόμου με τον χρόνο
Την άνοιξη του 2022, ο «σεισμογράφος» της κρίσης στη Γερμανία δεν θα είναι πλέον οι οικονομικές τάσεις ή οι αριθμοί μόλυνσης από τον κορονoϊό, αλλά τα επίπεδα πλήρωσης των εγκαταστάσεων αποθήκευσης φυσικού αερίου. Η εγκατάσταση αποθήκευσης φυσικού αερίου στο Rehden της Κάτω Σαξονίας είναι η μεγαλύτερη στη Γερμανία - και ανήκει στην Gazprom Germania. Την 1η Απριλίου, η εγκατάσταση αποθήκευσης Rehden είναι γεμάτη μόνο κατά 3,32%. Το Κρεμλίνο έχει λάβει προφυλάξεις για τον επιθετικό του πόλεμο και έχει καταστήσει τη Γερμανία ευάλωτη σε εκβιασμούς.
Εκείνη την εποχή, διάφορα σενάρια για την ασφάλεια του εφοδιασμού της Γερμανίας τον προσεχή χειμώνα κυκλοφορούσαν στην Επιτροπή της ΕΕ. Καθένα από αυτά προέβλεπε έλλειψη φυσικού αερίου. Η εκτίμηση του Υπουργείου Οικονομικών ήταν εξίσου δραματική: Δεν υπάρχει αρκετό φυσικό αέριο.
Την ίδια στιγμή, η πίεση προς την κυβέρνηση να σταματήσει άμεσα όλες τις εισαγωγές φυσικού αερίου από τη Ρωσία αυξάνεται καθημερινά. Η Γερμανία χρηματοδοτεί τη ρωσική δολοφονία στην Ουκρανία με τα δισεκατομμύρια της για το ρωσικό φυσικό αέριο, σύμφωνα με την κριτική.
Τη νύχτα της 8ης Μαρτίου 2022, μια ομάδα οικονομολόγων δημοσιεύει μια πολυσυζητημένη μελέτη. Το συμπέρασμά τους: η Γερμανία φέρεται να μπορεί να αντέξει ένα ενεργειακό εμπάργκο. Σε περίπτωση άμεσου παγώματος του φυσικού αερίου, η γερμανική οικονομική παραγωγή θα μειωνόταν βραχυπρόθεσμα μόνο κατά 0,5% έως 3%, δηλαδή λιγότερο από ό,τι φοβούνταν. Η Καγκελαρία βρίσκεται ακόμη περισσότερο σε θέση άμυνας.
Δύο ημέρες αργότερα, ο ηγέτης της αντιπολίτευσης Φρίντριχ Μερτς (CDU) απαιτεί στην Μπούντεσταγκ να σταματήσει αμέσως η προμήθεια ρωσικού φυσικού αερίου μέσω του αγωγού Nord Stream 1. Εκείνη τη στιγμή, η Καγκελαρία θεωρεί ότι πρόκειται για μια άκρως επικίνδυνη πρόταση. Σύμφωνα με τις δικές της αναλύσεις, η Γερμανία θα χρειαζόταν ακόμη μήνες από εκείνη την ημερομηνία για να καταστήσει τον ενεργειακό της εφοδιασμό τόσο ανεξάρτητο από τη Ρωσία, ώστε να μην υπάρξει έλλειψη φυσικού αερίου εάν σταματούσαν οι προμήθειες.
Επομένως, η κυβέρνηση παίζει με τον χρόνο. Και στην περίπτωση της Gazprom Germania, ο χρόνος τελειώνει. Το Σάββατο έχει πλέον ξημερώσει στο υπουργείο Οικονομίας. Στις 9.45 π.μ. συνεδριάζει η επιτροπή κρίσης για μια προκαταρκτική συζήτηση. Στις 11.40 π.μ., οι εκπρόσωποι της κυβέρνησης, με επικεφαλής τον υφυπουργό Φίλιπ, συναντούν τους δύο πληροφοριοδότες της Gazprom στην αίθουσα που είναι προστατευμένη από κοριούς.
Πώς μπορούν να αποφευχθούν τα χειρότερα; Οι αξιωματούχοι εξετάζουν διάφορα σενάρια αφερεγγυότητας για την Gazprom Germania. Η πτώχευση θα διευκόλυνε την υπαγωγή της εταιρείας σε κρατικό έλεγχο. «Αυτή ήταν η ιδέα που επιδιώξαμε πρώτα», λέει το υπουργείο Οικονομίας.
Ταυτόχρονα, η γερμανική κυβέρνηση συντονίζεται με τη βρετανική κυβέρνηση σε επίπεδο εργασίας από τη 1 μ.μ. Και αυτό διότι η Gazprom Germania, η οποία εδρεύει στο Βερολίνο, είναι η εταιρεία χαρτοφυλακίου για 45 εταιρείες, μία εκ των οποίων εδρεύει στο Λονδίνο. Η εκεί θυγατρική διαχειρίζεται το εμπόριο φυσικού αερίου σε μεγάλη κλίμακα στην ΕΕ και παγκοσμίως.
5. Απόδειξη για λάθος στροφή
Η Γερμανία έχει ελιχθεί στη δραματική κατάσταση στην οποία βρίσκεται αυτή τη στιγμή η γερμανική κυβέρνηση επί σχεδόν τρεις δεκαετίες. Οι προηγούμενες κυβερνήσεις όχι μόνο έμειναν αμέτοχες και παρακολούθησαν την Gazprom να γίνεται ένας συστημικά σημαντικός παίκτης στη γερμανική ενεργειακή βιομηχανία. Στην πραγματικότητα ενθάρρυναν την αύξηση της ισχύος της.
Το 1990, η Gazprom εισέρχεται στη γερμανική αγορά και συνάπτει μακροχρόνια συμφωνία με την BASF -θυγατρική της BASF, Wintershall, για την εμπορία του ρωσικού φυσικού αερίου στη Γερμανία. Το 1993 ιδρύεται η «Wingas» ως κοινοπραξία μεταξύ της Wintershall και της Gazprom. Η Gazprom γίνεται σημαντικός παράγοντας στη δεκαετία του 2010. Το 2015, ολόκληρη η επιχείρηση εμπορίας φυσικού αερίου της Wintershall μεταβιβάζεται στη ρωσική ιδιοκτησία. Εκατοντάδες δημοτικές επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας στη Γερμανία εξαρτώνται πλέον από τις προμήθειες της Gazprom και των θυγατρικών της.
Και η Γερμανία θέτει άλλο ένα μέρος της κρίσιμης ενεργειακής υποδομής της στα χέρια του Κρεμλίνου: το 2013, η Gazprom λαμβάνει από την BASF τις μετοχές της Wintershall στις γερμανικές εγκαταστάσεις αποθήκευσης φυσικού αερίου. Τον Σεπτέμβριο του 2015, η γερμανική κυβέρνηση επικύρωσε τη συμφωνία - παρά το γεγονός ότι η Ρωσία είχε προσαρτήσει τη χερσόνησο της Κριμαίας το προηγούμενο έτος, καθιστώντας προφανή τη στρατιωτική της επίθεση κατά της Ουκρανίας.
Στο Βερολίνο, οι αυτοκρατορικές προθέσεις του Κρεμλίνου δεν μπορούν ή δεν πρόκειται να γίνουν αντιληπτές, τονίζει η Handelsblatt. «Η ασφάλεια του εφοδιασμού δεν τίθεται σε κίνδυνο», ανακοίνωσε η κυβέρνηση. Το 20-25% της αποθηκευτικής ικανότητας φυσικού αερίου στη Γερμανία ανήκει πλέον σε θυγατρικές της Gazprom.
Μόνο έξι χρόνια αργότερα, όταν τα ρωσικά στρατεύματα συγκεντρώθηκαν στα ουκρανικά σύνορα, έγινε μια αναθεώρηση. Πριν ακόμη αναλάβει επίσημα τα καθήκοντά του, ο μελλοντικός καγκελάριος Όλαφ Σολτς ενημερώνεται από την κυβέρνηση των ΗΠΑ για την κατάσταση στην Ουκρανία τον Νοέμβριο του 2021. Οι ΗΠΑ δεν έχουν σχεδόν καμία αμφιβολία: ο Πούτιν θα εισβάλει στην Ουκρανία.
Η νέα γερμανική κυβέρνηση αρχίζει να ελέγχει τις επενδύσεις ρωσικών εταιρειών στις γερμανικές υποδομές. Η Καγκελαρία και το Υπουργείο Οικονομικών καταρτίζουν αναλύσεις για το ποιες ρωσικές εταιρείες έχουν εγκατασταθεί στις ενεργειακές υποδομές και πώς είναι οι συμβάσεις προμήθειας των ρωσικών ενεργειακών εταιρειών που δραστηριοποιούνται στη Γερμανία. Ο ελιγμός της Gazprom-Germania έπιασε τη γερμανική κυβέρνηση με το λάθος πόδι, αλλά τουλάχιστον δεν την έπιασε εντελώς απροετοίμαστη.
Το απόγευμα του Σαββάτου, η ομάδα αντιμετώπισης κρίσεων συναντάται εκ νέου με τους δύο διευθυντές της Gazprom Germania. Ενώ οι αξιωματούχοι φορούσαν ακόμη μάσκες κατά την έναρξη των συζητήσεών τους, τώρα τις έχουν βγάλει - ούτως ή άλλως κάθονταν πολύ κοντά ο ένας στον άλλον για πολύ ώρα. Μέχρι το τέλος του Σαββατοκύριακου, όλοι θα έχουν μολυνθεί από τον κορονοϊό.
Δεν υπάρχει ακόμη συναίνεση εντός της κυβέρνησης για το πώς θα προχωρήσει το Σάββατο. Πολλοί αξιωματούχοι θέλουν η Gazprom Germania να τεθεί υπό κρατικό έλεγχο το συντομότερο δυνατό. Ωστόσο, ορισμένοι αντιτίθενται σε αυτό: Εξάλλου, η Μόσχα πάντα προμήθευε με φυσικό αέριο. Η ευκαιρία να επιτευχθεί συμφωνία με τον Πούτιν δεν πρέπει να τεθεί σε κίνδυνο.
Ωστόσο, οι ανωμαλίες στις παραδόσεις φυσικού αερίου της Ρωσίας συσσωρεύονται από τον Σεπτέμβριο του 2021. Οι Ρώσοι στέλνουν σημαντικά λιγότερο από ό,τι τα προηγούμενα χρόνια μέσω των αγωγών τους προς τα δυτικά και τα επίπεδα στις γερμανικές εγκαταστάσεις αποθήκευσης φυσικού αερίου που ανήκουν στην Gazprom πέφτουν.
Tο Ομοσπονδιακό Υπουργείο Οικονομίας ήταν ικανοποιημένο με τις ρωσικές εξηγήσεις για μεγάλο χρονικό διάστημα. Μετά από μια πυρκαγιά σε ένα κοίτασμα φυσικού αερίου, υπήρξαν τεχνικά προβλήματα με την παραγωγή αερίου. Στα τέλη Οκτωβρίου του 2021, ο Πούτιν μίλησε τότε προσωπικά: δεν χρειάζεται να ανησυχείτε, οι ευρωπαϊκές αποθήκες θα τροφοδοτούνταν μόλις οι δικές τους γέμιζαν. «Ήμασταν αφελείς», λένε σήμερα οι άνθρωποι του υπουργείου Οικονομικών.
Αυτή η αφέλεια χαρακτηρίζει εδώ και καιρό τη γερμανική ενεργειακή πολιτική - και ίσως προσφέρει μια εξήγηση για το γιατί η Ρωσία δεν ήταν καθόλου τόσο έξυπνη στη σχεδιαζόμενη εκκαθάριση της Gazprom Germania όσο φαίνεται από την αμφίβολη αλλαγή ιδιοκτησίας. Η επίθεση από τη Ρωσία ήταν ύπουλη, αλλά ταυτόχρονα ερασιτεχνική.
Ως επενδυτής εκτός της ΕΕ, οι Ρώσοι θα έπρεπε να είχαν αναφέρει την αλλαγή ιδιοκτησίας στη γερμανική κυβέρνηση, καθώς η Gazprom Germania είναι φορέας εκμετάλλευσης κρίσιμων υποδομών. Αλλά αυτό ακριβώς δεν έκαναν. Αυτό σημαίνει ότι η αλλαγή της ιδιοκτησίας εκκρεμεί και είναι αναποτελεσματική. Επομένως, η σύμβαση έχει μόνο την αξία μιας δήλωσης προθέσεων, τρόπος του λέγειν, και το Υπουργείο Οικονομίας μπορεί να σταματήσει την εξαγορά της Gazprom Germania επικαλούμενο τον νόμο περί εξωτερικού εμπορίου και πληρωμών. Αυτό δεν αποτελεί ακόμη λύση, αλλά τουλάχιστον διευκολύνει τα πράγματα.
Ξανά και ξανά αυτό το Σαββατοκύριακο, οι αξιωματούχοι αναρωτιούνται γιατί οι Ρώσοι προχωρούν τόσο πρόχειρα, αν, σύμφωνα με τους πληροφοριοδότες, θέλουν να «προκαλέσουν τη μέγιστη δυνατή ζημιά στη γερμανική οικονομία». Γιατί το Κρεμλίνο αναλαμβάνει τις εκτροπές μέσω της αλλαγής ιδιοκτησίας και δεν δίνει απλώς εντολή στην Gazprom Germania να σταματήσει αμέσως όλες τις παραδόσεις προς τις δημοτικές επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας και τους βιομηχανικούς πελάτες;
Η πιο πιθανή εξήγηση: «Οι Ρώσοι» δεν υπάρχουν, αλλά μάλλον διάφορες παρατάξεις στο Κρεμλίνο και εντός της Gazprom. Η μητρική εταιρεία στη Ρωσία προφανώς δεν επρόκειτο να επηρεαστεί από την πράξη σαμποτάζ. Αυτός είναι πιθανώς ο λόγος για τον οποίο οι Ρώσοι προσπάθησαν να συμμορφωθούν με τη γερμανική νομοθεσία. Έκαναν μόνο ένα λάθος όσον αφορά την υποχρέωση αναφοράς.
6. Ακόμα φοβούνται τον Πούτιν
Είναι πλέον Σάββατο βράδυ στις 7.30 μ.μ. στο Υπουργείο Οικονομικών. Αρχίζει η επόμενη συνεδρίαση για την κρίση. Οι αξιωματούχοι αναρωτιούνται πόσος χρόνος τους έχει απομείνει. Οι νέοι ιδιοκτήτες της Gazprom Germania μπορούν να κάνουν ελάχιστα πράγματα μέσα στο Σαββατοκύριακο.
Αν θέλουν να πουλήσουν μεγάλες ποσότητες φυσικού αερίου φθηνά, για παράδειγμα, χρειάζονται χρηματοπιστωτικά μέσα που θα είναι διαθέσιμα μόνο τη Δευτέρα, όταν ανοίξουν ξανά οι τράπεζες και τα χρηματιστήρια στο Λονδίνο. Και στη συνέχεια, υπάρχει επίσης το ερώτημα ποιοι εμπορικοί εταίροι θα έκαναν συναλλαγές με την Gazprom Germania σε μεγάλη κλίμακα σε αυτή την κατάσταση.
Αυτό σημαίνει ότι η θέρμανση και τα φώτα δεν θα σβήσουν αμέσως στη Γερμανία τη Δευτέρα το πρωί, ακόμη και αν δεν βρεθεί λύση μέχρι τότε. Υπάρχει όμως και ένας άλλος κίνδυνος: ότι η Gazprom Germania θα μεταβιβάσει σημαντικά περιουσιακά στοιχεία στη Ρωσία εν μία νυκτί, όπως δικαιώματα για μελλοντικές προμήθειες φυσικού αερίου ή αποθέματα ρευστότητας.
«Αυτός ήταν ο μεγαλύτερος κίνδυνος και θα μπορούσε να έχει δραματικές συνέπειες», λέει ο Kukies, οικονομικός σύμβουλος του καγκελαρίου. Η γερμανική κυβέρνηση θα έπρεπε τότε να διαπραγματευτεί με τη Ρωσία.
Έχει η γερμανική κυβέρνηση θέσει σε κίνδυνο την ασφάλεια της οργάνωσής της με την Gazprom Germania. Το ζήτημα αυτό απασχολεί τώρα τους αξιωματούχους. Ο σημερινός διευθύνων σύμβουλος δεν μιλάει γερμανικά. Είναι ενδεχομένως διπλός πράκτορας του Κρεμλίνου Η γερμανική κυβέρνηση τον αντικαθιστά και ο Γερμανός μάνατζερ Egbert Laege αναλαμβάνει τη θέση του διευθύνοντος συμβούλου. Αλλά σε μια εταιρεία με 1. 500 υπαλλήλους, ορισμένοι από τους οποίους έχουν πολυετή εμπειρία, δεν μπορείτε να αντικαταστήσετε απλώς όλο το εργατικό δυναμικό.
Οι σύμβουλοι προειδοποιούν την ομοσπονδιακή κυβέρνηση ότι υπάρχουν αμφιβολίες για την αφοσίωση πολλών υπαλλήλων. Η εταιρεία λέει τώρα ότι οι κίνδυνοι αυτοί δεν έχουν επιβεβαιωθεί. Άνθρωποι με ισχυρούς δεσμούς με τη Ρωσία θα είχαν εγκαταλείψει την εταιρεία ήδη από τον Φεβρουάριο του 2022, λέει ένας εσωτερικός συνεργάτης. Αλλά φυσικά η εταιρεία απασχολεί πολλούς ανθρώπους με καλώδια προς τη Ρωσία. Χρειάζεστε τους ανθρώπους και την τεχνογνωσία τους.
Λίγες εβδομάδες μετά την έναρξη της επιτροπείας, όλοι στην εταιρεία συνειδητοποιούν ότι ο δεσμός με τη Ρωσία έχει διακοπεί οριστικά. Η Gazprom Germania μετονομάζεται τον Ιούνιο σε «Securing Energy for Europe (Sefe)». Αλλά αυτό δεν θα λύσει τα οικονομικά προβλήματα. Καθώς οι ρωσικές προμήθειες φυσικού αερίου δεν είναι ικανοποιητικές, η Sefe πρέπει να αντικαταστήσει το αέριο του αγωγού με σημαντικά ακριβότερο αέριο που αγοράζεται στις αγορές εμπορευμάτων, προκειμένου να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις εφοδιασμού της.
Η οικονομική κατάσταση επιδεινώνεται δραματικά. Τον Ιούνιο του 2022, η γερμανική κυβέρνηση θα στηρίξει την Gazprom Germania με δάνειο συνολικού ύψους εννέα έως δέκα δισεκατομμυρίων ευρώ. Στα τέλη Αυγούστου, οι ζημίες της εταιρείας ανέρχονταν σε περισσότερα από τρία δισεκατομμύρια ευρώ, έναντι ιδίων κεφαλαίων λίγο κάτω από ένα δισεκατομμύριο ευρώ.
Σύντομα θα καταστεί σαφές ότι η συνέχιση των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων του διαδόχου της Gazprom-Germania βρίσκεται σε κίνδυνο - και μαζί με αυτήν η παροχή φυσικού αερίου στη Γερμανία για άλλη μια φορά. Στις 14 Νοεμβρίου 2022, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση εθνικοποιεί τελικά τη Sefe. Το Υπουργείο Οικονομικών δήλωσε ότι, καθώς η αξία της εταιρείας είναι αρνητική, είναι πεπεισμένο ότι ο προηγούμενος ιδιοκτήτης Gazprom Germania δεν θα χρειαστεί να καταβάλει αποζημίωση για την απαλλοτρίωση.
«Μετά από μια πολύ ταραχώδη χρονιά το 2022, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση κατάφερε να οδηγήσει την εταιρεία σε σταθερά νερά», λέει ο Steinberg. «Σε μια κατάσταση απόλυτης κρίσης, εξασφαλίσαμε την ασφάλεια του εφοδιασμού των πολιτών μας και θέσαμε την πρώην Gazprom Germania σε μια νέα και σταθερή επιχειρηματική βάση».
Ωστόσο, η εθνικοποίηση αποτελούσε οικονομικό κίνδυνο λόγω του αδιαφανούς δικτύου εταιρειών. Ο οικονομικός σύμβουλος του Scholz, Kukies, ήταν συν-Γερμανός επικεφαλής της Goldman Sachs και, ως πρώην τραπεζίτης επενδύσεων, γνωρίζει πολλά για τους ισολογισμούς και τα χρηματοοικονομικά παράγωγα. Ακόμη και η Kukies - μετά από μήνες συναλλαγών με την Gazprom Germania - δεν μπορεί να αποκλείσει το ενδεχόμενο η κρατικοποίηση να οδηγήσει σε οφειλές δισεκατομμυρίων προς τη γερμανική κυβέρνηση.
«Τον Απρίλιο του 2022, ο ενεργειακός εφοδιασμός της Γερμανίας ήταν πολύ ευάλωτος», λέει ο Kukies. Αλλά όλα πάνε καλά στο τέλος. «Ο υπολογισμός της Ρωσίας δεν βγήκε σε καλό», λέει ο σύμβουλος του Scholz. Το γεγονός ότι η Ρωσία ενήργησε προσεκτικά κατά τους κρίσιμους μήνες και δεν διέκοψε απλά και αυστηρά την παροχή φυσικού αερίου δίνει στη γερμανική κυβέρνηση τον χρόνο που χρειάζεται για να γεμίσει τις εγκαταστάσεις αποθήκευσης και να διασφαλίσει τον ενεργειακό εφοδιασμό. Ο Kukies συνοψίζει: «Εκ των υστέρων, αυτή η διστακτική προσέγγιση θα αποδειχθεί πιθανότατα η χειρότερη συμφωνία για τη Ρωσία σε ολόκληρο τον οικονομικό πόλεμο».
9. Ισολογισμός
Στις 31 Δεκεμβρίου 2022, λίγες εβδομάδες μετά την εθνικοποίηση της Gazprom Germania, ο Καγκελάριος καταγράφει την πρωτοχρονιάτικη ομιλία του. Ο Scholz μιλάει για τον «ιμπεριαλιστικό επιθετικό πόλεμο» που διεξάγει ο Πούτιν «στο κέντρο της Ευρώπης». Όλοι αισθάνονται τις επιπτώσεις - «όταν ψωνίζουμε στο σούπερ μάρκετ, στο βενζινάδικο ή όταν πληρώνουμε το λογαριασμό του ηλεκτρικού ρεύματος ή του φυσικού αερίου».
Αλλά, τα διαμερίσματα είναι ζεστά. Το χριστουγεννιάτικο δέντρο μπροστά από το Ράιχσταγκ λάμπει πίσω από την καγκελάριο. Ο Scholz τονίζει: «Δεν λυγίσαμε όταν η Ρωσία έκλεισε τη βρύση του φυσικού αερίου«. Δεν αποκαλύπτει πόσο κοντά ήταν. Και εδώ βρίσκεται ίσως ο επόμενος κίνδυνος.
Για άλλη μια φορά, η γερμανική κυβέρνηση επέτρεψε σε μια εταιρεία που τελικά υπόκειται στις εντολές μιας δικτατορίας να διεισδύσει στις κρίσιμες υποδομές της Γερμανίας. το 5G είναι μια βασική τεχνολογία που θα ελέγχει τα ενεργειακά δίκτυα και μια μέρα θα καθοδηγεί τα αυτοκινούμενα αυτοκίνητα στους δρόμους. Εάν η ηγεσία της Κίνας ακολουθήσει το παράδειγμα του Κρεμλίνου και χρησιμοποιήσει τη Huawei ως όπλο κατά της Γερμανίας, οι συνέπειες θα είναι ανυπολόγιστες.
Οι ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ, η ΕΕ, οι γερμανικές μυστικές υπηρεσίες: όλες προειδοποιούν για τον κίνδυνο 5G της Γερμανίας. Το Ομοσπονδιακό Υπουργείο Εσωτερικών βλέπει επίσης μια «σημαντική διαρθρωτική εξάρτηση» από τη Huawei, η οποία βρίσκεται σε «κατάφωρη αντίθεση με τη στρατηγική εθνικής ασφάλειας». Στόχος είναι να αποτραπεί «μια δεύτερη υπόθεση Nord Stream», η οποία θα είχε «πολύ σοβαρότερες συνέπειες.
Είναι σημαντικό να τονιστεί το βασικό μάθημα από την υπόθεση της Gazprom: δεν ήταν οι γερμανικές υπηρεσίες ασφαλείας που απέτρεψαν το σχέδιο blackout του Πούτιν. Ήταν η ικανότητα ορισμένων κορυφαίων αξιωματούχων που βρήκαν λύση στην οξεία κατάσταση απειλής. Και ήταν πάνω απ' όλα το θάρρος και η ειλικρίνεια δύο Ρώσων μάνατζερ που έσωσαν τη Γερμανία από τα χειρότερα.
Εμπιστευόμενοι για άλλη μια φορά τις ηρωικές πράξεις των ατόμων. Αυτό δεν είναι στρατηγική, είναι αμέλεια, καταλήγει το ίδιο δημοσίευμα.
