Χρονιά εξελίξεων στις τράπεζες ήταν το 2023, συνεχίζοντας τον πρώτο γύρο εξυγίανσης που σηματοδοτήθηκε από τον «Ηρακλή» κατά την πρώτη θητεία της κυβέρνησης και παραδίδοντας την σκυτάλη στο 2024 για την ολοκλήρωση των τραπεζικών μεταρρυθμίσεων.
Τα κορυφαία γεγονότα της χρονιάς που φεύγει σχετίζονται με την αποεπένδυση του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, με ολική έξοδό του από τη Eurobank (η Τράπεζα επαναγόρασε από το Ταμείο το 1,4% των μετοχών της) και την Alpha Bank (το 8,98% των μετοχών που κατείχε το ΤΧΣ εξαγοράστηκε από την UniCredit, πρώτη ξένη τράπεζα στην ελληνική αγορά μετά από 17 χρόνια) και την έναρξη της αποεπένδυσης από την Εθνική Τράπεζα με το placement του 22% σε ξένους και εγχώριους επενδυτές στρατηγικού/μακροπρόθεσμου χαρακτήρα. Το placement της ΕΤΕ αποτέλεσε την πιο επιτυχημένη συναλλαγή στην ΕΕ την τελευταία τριετία, τόσο ως προς τη ζήτηση που εκδηλώθηκε, όσο και ως προς την ελαχιστοποίηση της έκπτωσης στην τιμή διάθεσης. Η συναλλαγή έλαβε την ώθηση από την επενδυτική βαθμίδα που έδωσε στην Ελλάδα η Standard & Poor΄s στις 20 Οκτωβρίου, στηρίχθηκε στα πολύ καλά θεμελιώδη και προοπτικές της Εθνικής Τράπεζας από το έργο της διοίκησης του Παύλου Μυλωνά την τελευταία τετραετία και «ξεκλείδωσε» την κρίσιμη, δεύτερη, επενδυτική βαθμίδα από την Fitch την 1η Δεκεμβρίου, με την οποία τα ελληνικά κρατικά ομόλογα μπαίνουν από τον Ιανουάριο στους βασικούς δείκτες ομολόγων - πυξίδα για τις τοποθετήσεις των διεθνών επενδυτών.
Στις τραπεζικές εξελίξεις του 2023 συγκαταλέγονται επίσης η επιτυχημένη είσοδος της Optima bank στο Χρηματιστήριο (πρώτη εισαγωγή τράπεζας μετά από 17 χρόνια), η είσοδος της Thrivest στην αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της Attica Bank και η έναρξη των σχεδίων για την δημιουργία του πέμπτου τραπεζικού πόλου, με τα σχέδια αυτά να υποστηρίζονται πλέον από τον «Ηρακλή ΙΙΙ» που θα ενεργοποιηθεί για όλο το 2024 προκειμένου να εξυγιανθούν και οι μικρότερες τράπεζες από τα κόκκινα δάνεια.
Με το πλούσιο αυτό background, το 2024 θα σηματοδοτηθεί καταρχάς από την αποεπένδυση του ΤΧΣ από την Τράπεζα Πειραιώς. Η διάθεση του ποσοστού που κατέχει το ΤΧΣ (27%) αναμένεται να προχωρήσει τον Μάρτιο, αμέσως μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων χρήσεως 2023 της Τρ. Πειραιώς στα τέλη Φεβρουαρίου. Μέχρι στιγμής, η γενική κατεύθυνση είναι για πλήρη αποεπένδυση του Ταμείου, ωστόσο παραμένει το ενδεχόμενο της διάθεσης μικρότερου ποσοστού μετοχών (π.χ. 10% - 15%) της Τράπεζας Πειραιώς, αναλόγως του κλίματος στις αγορές.
Κρίσιμες εξελίξεις αναμένονται το 2024 και στις μικρότερες τράπεζες, καθώς εντός του έτους προγραμματίζεται η τρίτη αύξηση μετοχικού κεφαλαίου της Attica Bank και η συγχώνευσή της με την Παγκρήτια Τράπεζα. Οι δύο τράπεζες οριστικοποιούν την περίμετρο των χαρτοφυλακίων που θα εντάξουν στον «Ηρακλή ΙΙΙ», η οποία και θα καθορίσει το ύψος των νέων κεφαλαιακών αναγκών, ενώ στα τέλη Ιανουαρίου, η Oliver Wyman θα παρουσιάσει το κοινό πενταετές business plan των δύο τραπεζών. Η αύξηση μετοχικού κεφαλαίου προγραμματίζεται ακριβώς πριν από το Πάσχα και πρόκειται να οδηγήσει σε μείωση του ποσοστού του ΤΧΣ στο μετοχικό κεφάλαιο της Attica Bank από 72% σήμερα σε 33%, σύμφωνα με πληροφορίες.
Πέρα από τις εξελίξεις που σχετίζονται με την αναδιάρθρωση και ολοκλήρωση της εξυγίανσης του εγχώριου τραπεζικού συστήματος, τρία θα είναι τα μεγάλα επιχειρησιακά θέματα που θα απασχολήσουν τις τράπεζες το 2024:
- η αύξηση της πιστωτικής επέκτασης και η επιτάχυνση της αξιοποίησης των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης,
- τα επιτόκια και η αύξηση – αναδιάρθρωση της κερδοφορίας τους (σ.σ. τα επιτόκια της ΕΚΤ εκτίναξαν τα επιτοκιακά έσοδα και τα κέρδη των τραπεζών το 2023, όμως θα αρχίσουν να αποκλιμακώνονται και οι τράπεζες θα κληθούν να αναζητήσουν άλλες πηγές κερδοφορίας),
- ο περαιτέρω μετασχηματισμός με μεγαλύτερη ενσωμάτωση των τελευταίων εξελίξεων της τεχνολογίας.
Η αύξηση της πιστωτικής επέκτασης αποτελεί το μεγαλύτερο «στοίχημα». Τα δάνεια των ελληνικών τραπεζών αυτή τη στιγμή αντιστοιχούν μόνο στο 60% περίπου του ΑΕΠ, ενώ πριν την κρίση βρίσκονταν σε διπλάσιο ποσοστό, εκεί όπου ήδη βρίσκεται η συγκρίσιμη Πορτογαλία. Ειδικά ο τομέας της λιανικής τραπεζικής δεν έχει ακόμη ξεκινήσει να κινείται με γρήγορους ρυθμούς, ενώ συνολικά οι ρυθμοί πιστωτικής επέκτασης παρέμειναν το 2023 χαμηλότεροι από τις αποπληρωμές δανείων. Tο εγχώριο τραπεζικό σύστημα, έχοντας πλέον βελτιώσει σημαντικά την ποιότητα και την επάρκεια των κεφαλαίων του, την ρευστότητα και την κερδοφορία του – μεγέθη τα οποία βρίσκονται πολύ κοντά στους ευρωπαϊκούς μέσους όρους -, είναι σε θέση να αξιοποιήσει σειρά ευνοϊκών συνθηκών, με κύρια την επενδυτική βαθμίδα, για να αυξήσει σημαντικά την ροή των χρηματοδοτήσεων στην πραγματική οικονομία.
