Σε παράταση του μεταβατικού καθεστώτος προστασίας των ευάλωτων οφειλετών από πλειστηριασμούς της πρώτης κατοικίας, κατά 15 μήνες, θα προχωρήσει η κυβέρνηση, καθώς δεν έχει υλοποιηθεί ακόμη το έργο του Φορέα Απόκτησης & Επαναμίσθωσης Ακινήτων που θα αγοράζει από τους πλειστηριασμούς τα ακίνητα των ευάλωτων για να τους τα εκμισθώνει, προκειμένου να αποφευχθούν οι εξώσεις. Το ενδιάμεσο πρόγραμμα που ξεκίνησε τον Σεπτέμβριο του 2022 και λήγει στο τέλος του τρέχοντος έτους, θα λάβει νέα 15μηνη παράταση, μέχρι τον Μάρτιο του 2025 ή στην καλύτερη περίπτωση μέχρι να λειτουργήσει ο Φορέας Ακινήτων. Η όλη διαδικασία για τον Φορέα, συμπεριλαμβανομένης της επικύρωσης της ανάθεσης της σύμβασης από τη Βουλή, προγραμματίζεται να ολοκληρωθεί το νωρίτερο έως τα τέλη Σεπτεμβρίου 2024.
Τα παραπάνω αναφέρει η Έκθεση Μετα - προγραμματικής Εποπτείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Φθινόπωρο 2023) για την Ελλάδα, στο σκέλος της πορείας διαχείρισης του ιδιωτικού χρέους. Στην Έκθεση διαπιστώνεται ότι η υιοθέτηση του ενδιάμεσου προγράμματος (με κρατική επιδότηση της δόσης του δανείου από 70 έως 210 ευρώ μηνιαίως) είναι πολύ περιορισμένη μέχρι στιγμής, με μόνο 130 οφειλέτες να έχουν εισέλθει στο καθεστώς μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου 2023.
Η Έκθεση επισημαίνει την πρόοδο στον εξωδικαστικό μηχανισμό, διαπιστώνοντας ότι έχει επιταχυνθεί η υποβολή των αιτήσεων, με περίπου 23.000 ολοκληρωμένες ή/και τελικά υποβληθείσες αιτήσεις από την έναρξη της λειτουργίας της πλατφόρμας (που αντιστοιχεί σε 9,98 δισ. ευρώ οφειλών, έναντι 7,7 δισ. ευρώ το πρώτο τρίμηνο του 2023). Περίπου 8.800 αιτήματα οδηγήθηκαν σε επιτυχή αναδιάρθρωση, τα οποία αντιπροσωπεύουν χρέος 3,26 δισ. ευρώ. Το ποσοστό έγκρισης από την πλευρά των πιστωτών έχει αυξηθεί το 2023 και είναι σταθερά γύρω στο 70%-80%, ωστόσο το ποσοστό εκ νέου αθέτησης πληρωμών ανέρχεται περίπου στο 40%. Στις διαπιστώσεις της αυτές, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τονίζει ότι θα είναι ζωτικής σημασίας να παρακολουθείται στενά η βιωσιμότητα αυτών των ρυθμίσεων.
Παράλληλα, στην Έκθεσή της αναφέρεται στην πρόθεση των ελληνικών αρχών να υιοθετήσουν νομοθεσία έως το τέλος του 2023 (σ.σ. κάτι που έγινε με την πρόσφατη ψήφιση του ν/σ του ΥΠΕΘΟ για τα δάνεια), εισάγοντας νέα χαρακτηριστικά στην πλατφόρμα, όπως η υποχρέωση των πιστωτών να κάνουν αποδεκτές τις ρυθμίσεις της πλατφόρμας για τους ευάλωτους, το σταθερό επιτόκιο για τις ρυθμίσεις, η τροποποίηση του αλγόριθμου για να επιτρέψει υψηλότερα κουρέματα, η παροχή ηλεκτρονικών ενημερώσεων για την κατάσταση του χρέους του οφειλέτη εν αναμονή της επεξεργασίας των αιτήσεων κ.λπ.
Καμπανάκια για τους πλειστηριασμούς
Η Έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (ΕΕ) επισημαίνει, πάντως, το περιορισμένο ενδιαφέρον για άλλα εργαλεία του νέου κώδικα αφερεγγυότητας για την ρύθμιση οφειλών, παρά το γεγονός ότι τα επιτόκια των ρυθμίσεων που προβλέπει η Παροχή 2ης Ευκαιρίας παραμένουν ακόμη μετρίου μεγέθους. Η ΕΕ σημειώνει ότι το πολύ περιορισμένο ενδιαφέρον για την διαδικασία αποκατάστασης των οφειλών (αναδιάρθρωση με την δικαστική οδό) θα μπορούσε να αποδοθεί σε μια αντίληψη περί έλλειψης αξιόπιστης απειλής για πλειστηριασμό. Όπως τονίζει η Κομισιόν επ' αυτού, περαιτέρω ενέργειες ευαισθητοποίησης μπορεί να είναι χρήσιμες για την εξοικείωση των οφειλετών και των συμβούλων τους (δικηγόροι, λογιστές) με αυτά τα εργαλεία.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή χτυπά καμπανάκια για τους πλειστηριασμούς. Όπως λέει, οι περισσότεροι πλειστηριασμοί αποτυγχάνουν λόγω έλλειψης πλειοδοτών. Από τους 28.372 πλειστηριασμούς που πραγματοποιήθηκαν το 2023 (μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου), το 75% δεν κατέληξε σε μεταβίβαση του ακινήτου, λόγω έλλειψης προσφορών. Το ίδιο ποσοστό άγονων πλειστηριασμών καταγράφηκε το 2022, ελαφρώς μειωμένο από 78% το 2021, οδηγώντας στο συμπέρασμα ότι ο εγκριθείς μηχανισμός αυτόματης αναπροσαρμογής της τιμής πρώτης προσφοράς δεν μπορεί από μόνος του να αντιμετωπίσει το πρόβλημα. Ανάμεσα στα βασικά προβλήματα που έχουν εντοπίσει οι αρχές για την έλλειψη ενδιαφέροντος στους πλειστηριασμούς είναι: (i) η έλλειψη χρηματοδότησης, (ii) ληξιπρόθεσμα ποσά που σχετίζονται με ακίνητα, όπως απλήρωτοι λογαριασμοί κοινής ωφελείας, που ζητούνται να πληρωθούν από τους αγοραστές, (iii) καθυστερήσεις στην έξωση ενοίκων, (iv) έλλειψη πληροφοριών για την κατάσταση των ακινήτων, (v) μη ανάρτηση στην πλατφόρμα ηλεκτρονικών πλειστηριασμών πιστοποιητικών, αδειών και σχεδίων που σχετίζονται με το ακίνητο που εκπλειστηριάζεται, (vi) υπερβολικές καθυστερήσεις στη δικαστική επίλυση διαφορών μετά τον πλειστηριασμό και καταχώριση συναλλαγών στο κτηματολόγιο ή στα υποθηκοφυλακεία κ.λπ. Αυτοί οι παράγοντες μαζί δημιουργούν αντικίνητρα στους υποψήφιους αγοραστές.
Η Έκθεση της Κομισιόν επισημαίνει το ενδιαφέρον για την απόκτηση της ιδιότητας του ευάλωτου οφειλέτη μέσω αιτήσεων στην σχετική ηλεκτρονική πλατφόρμα, δεδομένης της σύνδεσής του με το σχήμα στήριξης των ευάλωτων οφειλετών (παροχή επιδότησης επιτοκίου). Ωστόσο, όπως διαπιστώνει, μόνο το 6,4% όλων των οφειλετών που υπέβαλαν αίτηση έλαβαν πιστοποιητικό ευάλωτου οφειλέτη έως τα τέλη Σεπτεμβρίου 2023.
Εκκρεμείς υποθέσεις ν. Κατσέλη
Η Έκθεση αναφέρεται και στην εκκαθάριση των εκκρεμών υποθέσεων του νόμου Κατσέλη. Όπως λέει, ο ρυθμός εκκαθάρισης των εκκρεμών υποθέσεων αφερεγγυότητας των νοικοκυριών διατηρήθηκε. Από περίπου 47.800 εκκρεμείς αιτήσεις, το 97% είχε λάβει ημερομηνία ακρόασης έως τα τέλη Σεπτεμβρίου 2023. Συνολικά, οι υποθέσεις που αντιπροσώπευαν το 96,5% του συνολικού εκκρεμούς υπολοίπου αναμενόταν να είχαν εκδικαστεί έως τα τέλη Σεπτεμβρίου 2023. Ωστόσο, παρά την έκδοση οριστικών δικαστικών αποφάσεων με αυξανόμενο ρυθμό, ο αριθμός τους εξακολουθεί να υπολείπεται των προσδοκιών με βάση τις προγραμματισμένες ημερομηνίες ακροάσεων, με μόνο το 75% των υποθέσεων που εκδικάζονται να εμφανίζουν εκδοθείσα τελική δικαστική απόφαση στην πλατφόρμα έως τα τέλη Σεπτεμβρίου 2023.
Το ποσοστό απόρριψης των αιτήσεων παραμένει υψηλό (41% των αποφάσεων που εκδόθηκαν έως το τέλος Σεπτεμβρίου 2023). Η ΕΕ επισημαίνει ότι η διασφάλιση της έγκαιρης ανάρτησης των εκδοθεισών δικαστικών αποφάσεων από τις γραμματείες των δικαστηρίων παραμένει ουσιαστική, καθώς είναι πιθανό ο αριθμός των τελεσίδικων αποφάσεων που εκδόθηκαν να είναι αισθητά μεγαλύτερος από αυτόν που έχει καταχωρηθεί στην πλατφόρμα.
Η Έκθεση της ΕΕ κάνει αναφορά και στις κρατικές εγγυήσεις που έχουν χορηγηθεί σε δάνεια, λέγοντας ότι οι πληρωμές είναι σημαντικά πίσω από τους στόχους. Σύμφωνα με τις ελληνικές αρχές, η αξία των απαιτήσεων που διεκπεραιώθηκαν έως τον Σεπτέμβριο του 2023 έφτασε σχεδόν το 1,7 δισ. ευρώ, επί συνόλου εκκρεμοτήτων που εκτιμάται σε περίπου 2,3 δισ. ευρώ. Οι αρχές σχεδιάζουν να ολοκληρώσουν την επεξεργασία έως τα τέλη του 2024. Ωστόσο, οι συνολικές πληρωμές συνεχίζουν να υστερούν, με 521 εκατ. ευρώ να έχουν πληρωθεί πληρώνονται μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2023. Η πρόοδος στις πληρωμές αυξάνεται για τον τομέα των φυσικών προσώπων, με πληρωμές να έχουν ολοκληρωθεί για περίπου το 40% του ποσού των εγγυήσεων. Ωστόσο, οι πληρωμές υστερούν ιδιαίτερα στον τομέα των εταιρικών δανείων, με μόλις 77 εκατ. ευρώ να πληρώνονται από 978 εκατ. ευρώ που έχουν υποβληθεί σε επεξεργασία. Υπάρχουν διάφοροι νομικοί λόγοι για τη μη πληρωμή και εκτιμάται ότι περίπου οι μισές εκκρεμείς υποθέσεις στον τομέα των εταιρικών δανείων θα υπόκεινται σε δικαστικές αποφάσεις. Ανάλογα με τις δικαστικές αποφάσεις, μέρος των απαιτούμενων κρατικών εγγυήσεων ενδέχεται να μην καταβληθεί.
