Οι υπουργοί Οικονομικών της ΕΕ είχαν κεντρικό θέμα το Ταμείο Ανάκαμψης (RRF) που μπορεί να δώσει στην Ελλάδα 36 δισ. ευρώ έως και το 2026 (επιδοτήσεις και δάνεια) και, σύμφωνα με πηγές του ΥΠΕΘΟ, η συζήτηση στράφηκε όχι μόνο στο πώς θα διασφαλισθεί η ροή των χρημάτων (με επίκεντρο παρεμβάσεις ευελιξίας), αλλά και στο... μέλλον, στο τι θα γίνει δηλαδή μετά το 2026. Η συζήτηση των υπουργών επικεντρώθηκε κυρίως στον αν το πρόγραμμα αυτό θα έχει συνέχεια με ένα «RRF No2» ή εάν θα υπάρξει το «τέλος» το 2027, αναφέρουν οι ίδιες πηγές.
Ο λόγος για μία συζήτηση που έχει ξεκινήσει εδώ και καιρό και έχει πολλές πτυχές δυσκολίας. Κατ αρχάς υπάρχουν (όπως σε όλες αυτές τις συζητήσεις για νέες χρηματοδοτήσεις της ΕΕ) οι «πολέμιοι» του Βορρά της ΕΕ που εκφράζουν τις αντιρρήσεις τους με επίκεντρο τη Γερμανία και την πίεση που ασκεί στις συνολικές διαπαγματεύσεις για τον επόμενο 7ετή προϋπολογισμό της ΕΕ (ο οποίος τροφοδοτεί και τα ΕΣΠΑ). Ανάλογη στάση έχουν και άλλα κράτη όπως η Ολλανδία που ειδικά για το RRF επισημαίνουν πως είναι πολύ νωρίς για να αξιολογηθεί η αποτελεσματικότητά του, δίδοντας έμφαση στην εφαρμογή των σχεδίων και παραπέμποντας στο... μέλλον.
Από την άλλη πλευρά, πέραν του «Νότου» που παραδοσιακά τίθεται υπέρ κονδυλίων από την ΕΕ (καθώς είναι και καθαρός αποδέκτης λόγω του χαμηλού σχετικά κατά κεφαλήν ΑΕΠ), το τελευταίο διάστημα και άλλα κράτη τηρούν ανάλογη στάση. Σύμφωνα με πληροφορίες και η Πολωνία «συντάσσεται» πλέον με ένα διάδοχο σχήμα, αναφέρουν αρμόδιές πηγές.
Τα πολλά μέτωπα χρηματοδότησης
Η «κουβέντα» για το τι θα γίνει μετά το 2026 έχει, ωστόσο, πολλές πτυχές που αρχίζουν να ξεδιπλώνονται. Γιατί, περιλαμβάνει και τους στόχους για κοινή αμυντική πολιτική, για τη χρηματοδότηση της ενοποίησης της κεφαλαιαγοράς, της ενεργειακής κρίσης και της «ψαλίδας» στην ανταγωνιστικότητα μεταξύ των εταιρειών σε ΕΕ και ΗΠΑ ή των πιθανών κινδύνων κατακερματισμού του εμπορίου και άλλων «απειλών».
Στελέχη της ΕΕ και αρμόδιοι παράγοντες τοποθετούνται όλο και πιο συχνά για τα εν λόγω θέματα που συνδέονται με το «μετά το 2026». Με τον Επίτροπο Τζεντιλόνι μάλιστα να προϊδεάζει πως μία πιθανή πολιτική «ανατροπή» στις ΗΠΑ μπορεί να φέρει τις αποφάσεις πιο κοντά.
Η δύσκολη διαχείριση
Προς το παρόν, το μεγάλο αγκάθι του RRF είναι να αποδείξει πως πετυχαίνει το σκοπό του. Γιατί πληθαίνουν οι κριτικές περί γραφειοκρατίας». Τούτο αποτυπώθηκε ακόμη και στα συμπεράσματα της Συνόδου για το θέμα της αποτίμησης της ενδιάμεσης αναθεώρησης του RRF. Στο κείμενο μάλιστα της αναθεώρησης, η Επιτροπή επισημαίνει ότι τα κράτη μέλη επιθυμούν μεγαλύτερη ευελιξία στην εφαρμογή των σχεδίων από τις Βρυξέλλες. Η Επιτροπή μάλιστα παραδέχεται πως η προκαθορισμένη σύνδεση των ορόσημων και των στόχων με ένα συγκεκριμένο αίτημα πληρωμής οδηγεί σε καθυστερήσεις, αλλά ζητά και από αυτά να διευρύνουν τη δική τους διοικητική ικανότητα.
Πάντως φαίνεται πως αρχίζει να μπαίνει στο «τραπέζι» και θέμα παρατάσεων «κατά περίπτωση» από κάποια κράτη που νιώθουν πιο μεγάλη πίεση (με την Αθήνα να περιμένει τις κινήσεις που θα γίνουν, αφού λαμβάνει εύσημα για την πρωτοπορία στη ροή του χρήματος της ΕΕ ως δόσεις συνδεδεμένες με ορόσημα, επιχειρώντας παράλληλα να επιταχύνει στην ροή του χρήματος προς την αγορά).
Τα συμπεράσματα
Στα συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με το RRF και την Ενδιάμεση αξιολόγηση 2024 σημειώνει τη «σημαντική διοικητική επιβάρυνση που σχετίζεται με την εφαρμογή της Διευκόλυνσης στα κράτη μέλη» και καλεί την Επιτροπή, σε στενή συνεργασία με τα κράτη μέλη, να εντοπίσει συγκεκριμένους τρόπους για τον εξορθολογισμό της διαδικασίας υποβολής εκθέσεων, την αποφυγή επικαλύψεων και τη μείωση του διοικητικού έργου που σχετίζεται με την εφαρμογή του μέσου, στο πλαίσιο του κανονισμού» διασφαλίζοντας παράλληλα «την επαρκή προστασία των οικονομικών συμφερόντων της ΕΕ»
Αναγνωρίζει επίσης ότι η μεγάλη αύξηση της χρηματοδότησης της ΕΕ που διατίθεται για τη στήριξη των επενδύσεων μέσω του RRF, σε συνδυασμό με εξωτερικές κρίσεις, έχει θέσει μια σημαντική πρόκληση για την ικανότητα απορρόφησης στις εθνικές διοικήσεις, μεταξύ άλλων σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο.
Επίσης καλεί την Επιτροπή να συνεχίσει να αντλεί διδάγματα από την εφαρμογή του χαρακτήρα αυτού του μέσου που βασίζεται στις επιδόσεις των κρατών αλλά και ζητά από την Επιτροπή και τα κράτη μέλη να βελτιώσουν τις τεχνικές διμερείς συζητήσεις για την αξιολόγηση της επίτευξης των ορόσημων και των στόχων, καθιστώντας τα πιο προβλέψιμα και αποτελεσματικά. Επίσης υπογραμμίζει την ανάγκη αξιολόγησης της υλοποίησης ορόσημων και στόχων σύμφωνα με τις απαιτήσεις των κανόνων της ΕΕ αλλά και «να διερευνήσει τρόπους για να αξιοποιήσει καλύτερα την ευελιξία που παρέχεται».
Επισημαίνει επίσης πως «η ταχεία ολοκλήρωση των επενδύσεων και των μεταρρυθμίσεων έως τον Αύγουστο του 2026 παραμένει καίριας σημασίας για την επίτευξη της πλήρους εφαρμογής του RRF» και αναφέρεται «στην τελική αξιολόγηση του RRF που έχει προγραμματιστεί το 2028, για να αξιολογήσει τον πλήρη αντίκτυπο»...
