Σταθερά στην κορυφή της παγκόσμιας ναυτιλίας βρίσκεται ο ελληνόκτητος εμπορικός στόλος, ενώ την ίδια στιγμή οι Έλληνες εφοπλιστές προχωρούν σταθερά σε νέες επενδύσεις σε καινούργια, μεγαλύτερα και πιο αποδοτικά πλοία, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση της Ένωσης Ελλήνων Εφοπλιστών (ΕΕΕ). Η ΕΕE ωστόσο χτυπάει «καμπανάκι» για τους νέους περιβαλλοντικούς κανονισμούς και ειδικά το έλλειμμα ανταγωνιστικότητας που μπορεί να προκληθεί από τις ευρωπαϊκές ρυθμίσεις που είναι σταθερά πιο αυστηρές από άλλα κράτη.
Ειδικότερα, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση της ΕΕΕ, οι Έλληνες εφοπλιστές ελέγχουν πάνω από το 20% του παγκόσμιου εμπορικού στόλου σε όρους χωρητικότητας - dwt, καθιστώντας την Ελλάδα τη μεγαλύτερη σε όρους πλοιοκτησίας χώρα στον κόσμο. Ο ελληνόκτητος εμπορικός στόλος, που αποτελείται από 5.543 είναι ο μεγαλύτερος στον κόσμο, παρουσιάζοντας σταθερή ανάπτυξη, καθώς την τελευταία δεκαετία η συνολική χωρητικότητά έχει αυξηθεί κατά 53,5%.
Σήμερα, τα ελληνικά πλοία υπό παραγγελία ανέρχονται σε 384, με συνολική χωρητικότητα 34 εκατομμυρίων dwt, σημειώνοντας μάλιστα σημαντική άνοδο σε σύγκριση με τα προηγούμενα χρόνια. Σε σχέση με το 2023, τα πλοία υπό παραγγελία είναι περισσότερα κατά 60% ως προς τον αριθμό και κατά 79% ως προς τη χωρητικότητα, ενώ σε σύγκριση με το 2021 είναι σχεδόν 4 φορές περισσότερα ως προς τον αριθμό και πάνω από 2 φορές σε όρους χωρητικότητας.
«Τα υπό παραγγελία πλοία των Ελλήνων εφοπλιστών δεν είναι όμως μόνο μεγαλύτερα, αλλά είναι επίσης εξοπλισμένα με τελευταίας τεχνολογίας περιβαλλοντικά συστήματα», σημειώνεται στην έκθεση της ΕΕΕ. Το 35% των πλοίων του ελληνόκτητου στόλου διαθέτει συστήματα εξοικονόμησης ενέργειας έναντι του 21% του παγκόσμιου στόλου.
Οι στόχοι για το κλίμα
Βασικός άξονας πολιτικής που απασχολεί την ναυτιλία είναι τα μέτρα για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Στο πλαίσιο αυτό στην έκθεση της ΕΕΕ αναφέρεται πως η ναυτιλία της ΕΕ -το 60% της οποίας είναι ο ελληνόκτητος στόλος- θα διαδραματίσει κρίσιμο ρόλο για την επίτευξη των στόχων του πακέτου «Fit-for-55», καθώς θα διευκολύνει την πράσινη μετάβαση μέσω της μεταφοράς καθαρότερων καυσίμων. Ταυτόχρονα, καλείται να διασφαλίσει τον συνεχή ενεργειακό και επισιτιστικό εφοδιασμό της ΕΕ.
Ωστόσο, σημειώνεται πως υπάρχει ο κίνδυνος τα περιφερειακά μέτρα να υπονομεύσουν τη βιωσιμότητα της ναυτιλίας της ΕΕ και τον στρατηγικό της ρόλο, απειλώντας συγχρόνως την ανταγωνιστικότητά της. Αυτοί οι κίνδυνοι προκύπτουν επειδή το πακέτο «Fit-for -55» δεν λαμβάνει κατάλληλα υπόψη τον διεθνή χαρακτήρα και την ποικιλομορφία της ναυτιλίας.
Σημειώνεται ακόμη πως η ένταξη της ναυτιλίας στο Σύστημα Εμπορίας Ρύπων (EU ETS) θα οδηγήσει σε δυσανάλογη, τόσο διοικητική όσο και κυρίως οικονομική, επιβάρυνση των ναυτιλιακών επιχειρήσεων που προσεγγίζουν συχνά λιμάνια στην ΕΕ, αυξάνοντας τελικά το κόστος για τους καταναλωτές. «Η επιβάρυνση αυτή είναι ιδιαίτερα υψηλή για τις Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις που αποτελούν την ραχοκοκαλιά της ευρωπαϊκής και διεθνούς ναυτιλίας. Επιπλέον, η επέκταση του EU ETS στη ναυτιλία μπορεί να δημιουργήσει εμπορικό πλεονέκτημα για ναυτιλιακές εταιρείες εκτός ΕΕ, προκαλώντας έτσι στρέβλωση του ανταγωνισμού. Σημαντική θα είναι και η επίπτωσή της στην ανταγωνιστικότητα των λιμανιών της ΕΕ, καθώς μπορεί να οδηγήσει σε απομάκρυνση της παγκόσμιας ναυτιλίας από αυτά. Η δημιουργία πολλών αντίστοιχων με το EU ETS περιφερειακών ή εθνικών συστημάτων ανά τον κόσμο, λόγω του προηγούμενου που έχει δημιουργήσει η ΕΕ, αποτελεί βασικό λόγο ανησυχίας για τον κλάδο».
Η ναυτιλιακή κοινότητα υποστηρίζει ότι ένα παγκόσμιο πρότυπο για τα καύσιμα και όχι ένα περιφερειακό μέτρο όπως είναι ο Κανονισμός FuelEU Maritime, αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την επίτευξη των στόχων απανθρακοποίησης της ναυτιλίας. Ένα παγκόσμιο goal-based πρότυπο ναυτιλιακών καυσίμων (GFS), είναι η κατάλληλη προσέγγιση για να αποτραπεί ένα συνονθύλευμα περιφερειακών μέτρων. Οι προσπάθειες της ΕΕ επομένως θα πρέπει να κατευθύνονται προς την πλήρη ευθυγράμμιση του Κανονισμού FuelEU Maritime με το GFS του IMO.
