Εντός του 2025 αναμένεται να εφαρμοστεί το Ταμείο Καινοτομίας, ένα «εργαλείο» για την υπό έλεγχο αποζημίωση νέων καινοτόμων θεραπειών (ή νέων ενδείξεων) στη χώρα μας, το οποίο αναμένεται να βοηθήσει στην καλύτερη πρόσβαση των ασθενών, την καλύτερη ποιότητα των αποφάσεων και την αποδοτικότερη διαχείριση των πόρων.
Το υπουργείο Υγείας έχει ξεκινήσει την εκπόνηση μελέτης για το σχεδιασμό, την υλοποίηση και την εφαρμογή του, τα τελικά αποτελέσματα της οποίας αναμένονται μέσα στο 1ο τρίμηνο του 2025. Με αυτό το δεδομένο, η εφαρμογή του Ταμείου Καινοτομίας εκτιμάται ότι θα ξεκινήσει από το 2ο τρίμηνο του έτους και έπειτα, αφού βέβαια προηγηθούν οι απαραίτητες διαβουλεύσεις με τους αρμόδιους φορείς. Μάλιστα, ήδη έχουν καταθέσει στο υπουργείο τις (κοινές) προτάσεις τους ο Σύνδεσμος Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος (ΣΦΕΕ) και το PhARMA Innovation Forum (PIF).
Τα παραπάνω ανέφερε ο Γενικός Γραμματέας Στρατηγικού Σχεδιασμού του υπουργείου Υγείας, Άρης Αγγελής, στο πλαίσιο του 1st Greek Forum on Cancer: Policy Research & Funding Strategies, που διοργανώνει η Ελληνική Ομοσπονδία Καρκίνου – ΕΛΛΟΚ.
Όπως ο ίδιος επεσήμανε, σε όλα τα ευρωπαϊκά κράτη που εφαρμόζουν τέτοιου είδους εργαλεία, στόχος είναι η γρηγορότερη πρόσβαση σε δυνητικά καινοτόμες ή κλινικά αποτελεσματικές, με πρόσθετο κλινικό όφελος θεραπείες. Ωστόσο, ορισμένα από τα κριτήρια μπορεί να σχετίζονται και με το επίπεδο κόστους αλλά και με τις κλινικές αποδείξεις, δηλαδή την βεβαιότητα ή την αβεβαιότητα των κλινικών στοιχείων που επικουρούν την αίτηση για αποζημίωση. Κοινός παρονομαστής είναι μία περίοδος «χάριτος» για συγκέντρωση κλινικών δεδομένων, ούτως ώστε οποιαδήποτε αβεβαιότητα να μειωθεί και να εξαχθούν ασφαλή συμπεράσματα για το τι πραγματικά προσφέρει μία θεραπεία.
Τα φάρμακα και η διάρκεια
Υπάρχουν διάφορα μοντέλα τέτοιων εργαλείων και διάφορες προσεγγίσεις. Μία από τις μεγάλες δυσκολίες που αντιμετωπίζονται είναι ο ορισμός της καινοτομίας με κοινά αποδεκτό τρόπο, αλλά η μεγαλύτερη πρόκληση είναι η χρηματοδότησή της.
Το Ινστιτούτο Οικονομικών της Υγείας έχει καταθέσει πρόταση σύμφωνα με την οποία το Ταμείο Καινοτομίας θα πρέπει να περιλαμβάνει καταρχάς Φαρμακευτικά Προϊόντα Προηγμένης Θεραπείας (ATMP), όπως αυτά που βασίζονται σε γονίδια, ιστούς, κύτταρα ή Φάρμακα Προτεραιότητας (διαδικασία Prime), που στοχεύουν σε παθήσεις για τις οποίες δεν υπάρχουν αποτελεσματικές θεραπείες και για τα οποία τα αρχικά αποτελέσματα είναι ενθαρρυντικά.
«Σε 9 χώρες της Ευρώπης, από τα 18 ATMPs που έχουν εγκριθεί από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων μέχρι το Μάρτιο του 2024, πλήρως αποζημιούμενα και στις 9 χώρες είναι τα 5. Τα υπόλοιπα δεν αποζημιώνονται πλήρως για διάφορους λόγους, με κυριότερο την αβεβαιότητα ως προς τα δεδομένα. Αυτό είναι ένα ζήτημα που αυτού του τύπου τα εργαλεία είναι φτιαγμένα για να αντιμετωπίσουν», ανέφερε ο Επίκουρος Καθηγητής Οικονομικών της Υγείας και Οικονομικής Αξιολόγησης των Τεχνολογιών Υγείας στο Τμήμα Πολιτικών Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, Κώστας Αθανασάκης. Και πρόσθεσε:
«Οι θεραπείες πρέπει να βρίσκονται σε αυτό το “μεταβατικό” στάδιο για 1 έως το πολύ 3 χρόνια, ούτως ώστε να παράγουν δεδομένα από τον πραγματικό κόσμο και να μπορούμε να ξέρουμε αν μία θεραπεία πρέπει να αποζημιώνεται από το σύστημα υγείας ή όχι».
Το μοντέλο χρηματοδότησης
Για τη φαρμακοβιομηχανία πηγή μεγάλης ανησυχίας αποτελεί το θέμα της χρηματοδότησης, καθώς ο προϋπολογισμός είναι καθηλωμένος εδώ και μία δεκαετία, η δαπάνη αυξάνεται και οι επιστροφές των επιχειρήσεων στο κράτος φτάνουν έως και το 70%. Την ανάγκη ξεχωριστής χρηματοδότησης του Ταμείου Καινοτομίας ανέδειξε, μεταξύ άλλων ο Christian Rodseth, Αντιπρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της Janssen Ελλάδας, Κύπρου, Μάλτας, Ρουμανίας, Πολωνίας και Αντιπρόεδρος του PIF, τονίζοντας ότι αν δεν μπορεί να χρηματοδοτηθεί δεν πρέπει καν να ξεκινήσει.
Όπως τόνισε ο κ. Rodseth, το Ταμείο Καινοτομίας δεν θα πρέπει να είναι άλλο ένα κανάλι στον υφιστάμενο προϋπολογισμό, γιατί έτσι δεν θα είναι λύση για ένα σύστημα Υγείας που δεν διαθέτει αρκετή χρηματοδότηση. Επίσης, θα πρέπει να αποτελεί μέρος μίας σύμβασης – πλαίσιο, που θα επιτρέψει να έχουν οι εταιρείες λογοδοσία απέναντι στο ΕΣΥ. Ο ίδιος εκτίμησε ότι, σε συνδυασμό με μειωμένα επίπεδα clawback, το Ταμείο θα δημιουργήσει πολλές ευκαιρίες για την επιτάχυνση της έλευσης καινοτομίας και θα υποστηρίξει την πρωτοβουλία της κυβέρνησης να γίνει η χώρα κόμβος καινοτομίας στη Νοτιοανατολική Ευρώπη.
«Η επένδυση που απαιτείται δεν είναι μεγάλη. Μία grosso modo εκτίμηση που έχουμε κάνει την υπολογίζει γύρω στα 85-100 εκατ. ευρώ ετησίως, σε κατάσταση πλήρους λειτουργίας. Αυτό, βέβαια, εξαρτάται από το τί εισάγεται μέσα σε αυτό το Ταμείο, ποια είναι η συμφωνία ενδεχόμενης εισόδου και ποια είναι η διάρκεια», εξήγησε ο κ. Αθανασάκης.
Το σημαντικότερο, ωστόσο, είναι ότι το Ταμείο Καινοτομίας θα βοηθήσει στην έγκαιρη πρόσβαση των ασθενών σε σωτήριες θεραπείες. Υπενθυμίζεται ότι σύμφωνα με έρευνα της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Φαρμακευτικών Βιομηχανιών (EFPIA), από τη στιγμή που η κυκλοφορία μιας θεραπείας παίρνει το «πράσινο φως» από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΜΑ) οι Έλληνες ασθενείς θα περιμένουν 587 ημέρες, προκειμένου να αποκτήσουν πρόσβαση σε αυτήν.
«Αν κάποιος χρειάζεται μια καινοτόμα θεραπεία και πρέπει να περιμένει 500 μέρες, ίσως να μην μπορέσει να επιβιώσει μέσα στο χρόνο αναμονής. Μιλάμε λοιπόν για καινοτόμες θεραπείες που σώζουν ζωές», υπογράμμισε ο Αντιπρόεδρος του PIF.
