Στη δεύτερη μείωση των επιτοκίων της αναμένεται να προχωρήσει η ΕΚΤ στη συνεδρίαση της Πέμπτης, μετά από αυτή του Ιουνίου, ακροβατώντας ανάμεσα στην προσπάθειά της να μειώσει τον πληθωρισμό και την επιδείνωση του οικονομικού κλίματος στην Ευρωζώνη και δη στις κορυφαίες οικονομίες της. Τα τελευταία στοιχεία δείχνουν σαφώς επιβράδυνση του ρυθμού ανάπτυξης της Ευρωζώνης, με τις προοπτικές να προδιαγράφονται δύσκολες, εν μέσω των γενικότερων ανησυχιών για την κατάσταση της παγκόσμιας οικονομίας.
Το Insider.gr έγραψε την προηγούμενη εβδομάδα, επικαλούμενο αρμόδιες πηγές, ότι η μείωση των επιτοκίων στη συνεδρίαση της 12ης Σεπτεμβρίου θεωρείται δεδομένη μετά από τα οικονομικά στοιχεία που έχουν ανακοινωθεί για την πορεία της γερμανικής αλλά και της γαλλικής οικονομίας. Το μεγάλο θέμα συζήτησης ωστόσο έχει να κάνει με το κατά πόσο και πώς θα συνεχιστεί η χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής το επόμενο διάστημα καθώς η ΕΚΤ καλείται να ισορροπήσει ανάμεσα στην αποστολή της να οδηγήσει τον πληθωρισμό στον στόχο του 2% και τον κίνδυνο ύφεσης στις μεγαλύτερες οικονομίες της Ευρωζώνης.
Προς το παρόν πάντως έχει αφήσει στην άκρη την προοπτική μεγαλύτερης μείωσης των 50 μονάδων βάσης, καθώς μία τέτοια κίνηση θα αναστάτωνε και θα προκαλούσε αγωνία στις αγορές, ενώ, σύμφωνα με πηγές, θα έδειχνε ότι η κατάσταση της οικονομίας εμπνέει ανησυχία. Αυτό που προέχει είναι να διατηρηθεί κλίμα ηρεμίας και σταθερότητας, σε μία περίοδο κρίσιμων αποφάσεων και εξελίξεων τόσο στην ίδια την ΕΕ όσο και στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Το ζητούμενο είναι εάν η ΕΚΤ θα διατηρήσει τον ίδιο ρυθμό και τους επόμενους μήνες, τουλάχιστον έως τα τέλη του έτους, οπότε μεσολαβούν δύο ακόμη συνεδριάσεις μετά από αυτή του Σεπτεμβρίου, στις 17 Οκτωβρίου και στις 12 Δεκεμβρίου.
«Η μείωση είναι αναμφισβήτητη στη συνεδρίαση του Σεπτεμβρίου, επομένως η προσοχή όλη εστιάζεται στα μηνύματα που θα στείλει η ΕΚΤ», ανέφερε στο Reuters o Σόρεν Ράντε, επικεφαλής οικονομικών ερευνών στο αντισταθμιστικό ταμείο Point72. Επίσης, ο Φελίξ Φίδερ, οικονομολόγος της εταιρείας διαχείρισης ενεργητικού abrdn, δήλωσε επίσης στο πρακτορείο ότι η πρόεδρος της ΕΚΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, δεν θα εγκαταλείψει τη ρητορική ότι η ΕΚΤ θα συνεχίσει να είναι άκρως εξαρτημένη από τα στοιχεία.
Μείωση διαφορών ανάμεσα στα τρία βασικά επιτόκια
Ενώ όμως η ΕΚΤ ετοιμάζεται να μειώσει ξανά το βασικό επιτόκιο καταθέσεων, σήμερα στο 3,75%, αυτό θα συνοδευθεί και από τη μείωση των δύο άλλων επιτοκίων της κατά το λιγότερο συμβατικό μέγεθος των 60 μονάδων βάσης, σύμφωνα με το Bloomberg. Προσαρμόζοντας το χάσμα μεταξύ των επιτοκίων καταθέσεων και χορηγήσεων, οι διαμορφωτές νομισματικής πολιτικής στοχεύουν να εξασφαλίσουν ότι η ΕΚΤ διατηρεί τον έλεγχο των συνθηκών της αγοράς καθώς ο ισολογισμός της συρρικνώνεται.
Το βασικό επιτόκιο αναχρηματοδότησης με το οποίο οι τράπεζες μπορούν να δανειστούν χρήματα για μια εβδομάδα ή τρεις μήνες είναι κατά μισή μονάδα υψηλότερο από το επιτόκιο καταθέσεων, στο 4,25%, ενώ το επιτόκιο της διευκόλυνσης οριακής χρηματοδότησης είναι στο 4,5%.
Οι ασύμμετρες διαφορές μεταξύ των τριών επιτοκίων είναι κληρονομιά της εποχής με τα αρνητικά επιτόκια δανεισμού της ΕΚΤ. Για να αντιμετωπίσουν τον αποπληθωρισμό και να τονώσουν την οικονομία, οι αξιωματούχοι της ΕΚΤ μείωσαν το επιτόκιο καταθέσεων πολύ κάτω από το μηδέν, ενώ δεν μπορούσαν να κάνουν το ίδιο με τα άλλα δύο επιτόκια.
Τώρα, η ΕΚΤ σκοπεύει να περιορίσει το χάσμα μεταξύ του επιτοκίου καταθέσεων και του επιτοκίου κύριας αναχρηματοδότησης - από 50 μονάδες βάσης σε 15. Η διαφορά ανάμεσα στο επιτόκιο κύρια αναχρηματοδότησης και στο επιτόκιο οριακού δανεισμού θα παραμείνει αμετάβλητη στις 25 μονάδες βάσης. Έτσι, τα τρία επιτόκια θα μειωθούν αντίστοιχα στο 3,5%, 3,65% και 3,9%.
Στην ερώτηση εάν αυτές οι κινήσεις συνιστούν περαιτέρω χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής, οι οικονομολόγοι του Bloomberg απαντούν κατηγορηματικά αρνητικά, εξηγώντας ότι το κόστος δανεισμού της αγοράς παρακολουθεί τις αλλαγές στο επιτόκιο καταθέσεων της ΕΚΤ. Οι αλλαγές στα άλλα δύο επιτόκια που υπερβαίνουν τις 25 μονάδες βάσης θεωρούνται τεχνικές προσαρμογές απαραίτητες για την αντιμετώπιση των αλλαγών στο χρηματοπιστωτικό σύστημα και στη νομισματική πολιτική τα τελευταία χρόνια. Είναι το αποτέλεσμα της 15μηνης αναθεώρησης του επιχειρησιακού πλαισίου της ΕΚΤ και ανακοινώθηκαν τον Μάρτιο.
Ο τραπεζικός δανεισμός από την ΕΚΤ ήταν χαμηλός τα τελευταία χρόνια, επομένως οι επιπτώσεις αυτής της κίνησης στις συνολικές συνθήκες χρηματοδότησης θα είναι μικρές. Η τρέχουσα απορρόφηση σε εβδομαδιαίες προσφορές είναι περίπου 2 δισεκατομμύρια ευρώ, ενώ τα ανεξόφλητα τριμηνιαία δάνεια ανέρχονται σε περίπου 10 δισ. ευρώ.
Οι λόγοι που η ΕΚΤ μειώνει τις αποκλίσεις ανάμεσα στα επιτόκια
Από τότε που η ΕΚΤ ξεκίνησε μεγάλης κλίμακας αγορές ομολόγων το 2015 και υπήρχε υπερβολική ρευστότητα, τα επιτόκια της αγοράς μίας ημέρας παρακολουθούσαν το επιτόκιο καταθέσεων.
Τελευταίως όμως, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής δεν έχουν επανεπενδύσει τα έσοδα όλων των ομολόγων που λήγουν. Τα μακροπρόθεσμα δάνεια λήγουν επίσης, οπότε ο ισολογισμός συρρικνώνεται αρκετά γρήγορα.
Αυτή η διαδικασία θα συνεχιστεί καθώς οι αξιωματούχοι περιορίζουν τα μέτρα στήριξης της εποχής της κρίσης. Θα έρθει όμως μια στιγμή που η ρευστότητα δεν θα είναι πλέον διαθέσιμη σε αφθονία και οι τράπεζες - ελλείψει αγοράς νέου ενεργητικού - θα πρέπει να αρχίσουν ξανά να δανείζονται. Σε μια τέτοια εξέλιξη, η αστάθεια της αγοράς είναι μια πολύ πιθανή παρενέργεια, προειδοποιούν οι αναλυτές.
Πάντως, ο βραχυπρόθεσμος αντίκτυπος στην αγορά ενδέχεται να είναι περιορισμένος, εν μέρει επειδή η αλλαγή επισημάνθηκε εγκαίρως. Επιπλέον, η πλεονάζουσα ρευστότητα παραμένει υψηλή, σε περισσότερα από 3 τρισ. ευρώ (έναντι περίπου 1,7 τρισ. ευρώ πριν από την πανδημία), γεγονός που περιορίζει την ανάγκη για εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης.
Προβλέψεις οικονομολόγων
Οικονομολόγοι που συμμετείχαν στο τελευταίο poll του Reuters εκτιμούν ότι τα επιτόκια θα μειωθούν 25 μονάδες βάσης στη συνεδρίαση της Πέμπτης και ξανά το Δεκέμβριο. Παρότι ο πληθωρισμός υποχώρησε στο 2,2% τον Αύγουστο στην Ευρωζώνη, στο χαμηλότερο επίπεδο τριών ετών και ο ρυθμός αύξησης των μισθών επιβραδύνθηκε, στοιχεία που έδωσαν στην ΕΚΤ το πράσινο φως για κίνηση στη συνεδρίαση της 12ης Σεπτεμβρίου, οι οικονομολόγοι διατηρούν από τον Απρίλιο αμετάβλητη τη θέση τους για τρεις μειώσεις επιτοκίων φέτος.
Οι απόψεις των διαμορφωτών νομισματικής πολιτικής διχάζονται, τα «γεράκια» δίδουν έμφαση στο ενδεχόμενο νέων πληθωριστικών πιέσεων, ενώ τα «περιστέρια» εστιάζουν στην αδύναμη ανάπτυξη και σε ένα πιθανό σενάριο ύφεσης, όπως ανέφεραν πηγές. Αυτό υποδηλώνει ότι οι αποφάσεις το επόμενο διάστημα θα γίνουν πιο δύσκολες, προσέθεσαν οι πηγές. Την ίδια στιγμή, αναλυτές εκτιμούν ότι με τον πληθωρισμό να αναμένεται να αυξηθεί ελαφρώς έως τα τέλη του έτους και να παραμείνει πάνω από το στόχο του 2% τουλάχιστον έως το δεύτερο εξάμηνο του 2025, ενδεχομένως να είναι δικαιολογημένη μία πιο επιφυλακτική προσέγγιση. Η ΕΚΤ αναμένει ότι ο πληθωρισμός θα αναζωπυρωθεί στο 2,5% στα τέλη του έτους. Επίσης, ο δομικός πληθωρισμός, που εξαιρεί τις τιμές τροφίμων και ενέργειας, παραμένει οριακά χαμηλότερα του 3% και ο πληθωρισμός υπηρεσιών είναι σταθερά πάνω από το 4% φέτος, επομένως τα «γεράκια» θέλουν σιγουρευθούν ότι ο πληθωρισμός βρίσκεται υπό έλεγχο.
Μείωση επιτοκίων και από Fed
Τις αποφάσεις της ΕΚΤ ενδέχεται να διευκολύνει και η έναρξη του κύκλου χαλάρωσης της νομισματικής πολιτικής από την Φέντεραλ Ριζέρβ, που αναμένεται στη συνεδρίαση της 18ης Σεπτεμβρίου, ειδικά μετά τα στοιχεία για την απασχόληση Αυγούστου που έδειξαν ότι δημιουργήθηκαν λιγότερες του αναμενομένου θέσεις εργασίας αλλά και νωρίτερα μετά τις νύξεις του προέδρου Τζερόμ Πάουελ στο Τζάκσον Χολ ότι επίκεινται επιτοκιακές μειώσεις. Οικονομολόγοι του Reuters προβλέπουν μειώσεις των 25 μονάδων βάσης σε κάθε συνεδρίαση της Fed έως τα τέλη του έτους.
Τον Αύγουστο δημιουργήθηκαν μεν λιγότερες του αναμενομένου θέσεις εργασίας, 142.000 έναντι 165.000 που αναμένονταν αρχικά, όμως η πτώση της ανεργίας στο 4,2% από το υψηλό τριών ετών 4,3% υποδηλώνει ότι η επιβράδυνση της απασχόλησης γίνεται ομαλά, γεγονός που σημαίνει ότι δεν δικαιολογείται μεγαλύτερη επιτοκιακή μείωση των 50 μονάδων βάσης στη συνεδρίαση του Σεπτεμβρίου. Όμως, ενώ τα στοιχεία των δύο προηγούμενων μηνών αναθεωρήθηκαν καθοδικά κατά 86.000, ο μέσος όρος ωριαίων κερδών αυξήθηκε 0,4% τον Αύγουστο από 0,2% του Ιουλίου και σε ετήσια βάση οι μισθοί αυξήθηκαν 3,8% από 3,6% του Ιουλίου.
Ο βραβευμένος με Νόμπελ οικονομολόγος, Τζόζεφ Στίγκλιτς, τάχθηκε υπέρ μιας μείωσης επιτοκίων από την Fed κατά 50 μονάδες βάση, καθώς, όπως είπε, η νομισματική πολιτική "έγινε υπερβολικά περιοριστική σε υπερβολικά σύντομο χρονικό διάστημα". Από την άλλη, ο Γιώργος Λαγαρίας, επικεφαλής οικονομολόγος της Forvis Mazars, σε πρόσφατες δηλώσεις του στο CNBC, επέστησε την προσοχή ότι μία μεγαλύτερη επιτοκιακή μείωση, πέραν των 25 μονάδων βάσης, από την Fed αυτό το μήνα θα μπορούσε να ταράξει τις χρηματοοικονομικές αγορές στέλνοντας το λάθος μήνυμα για επικείμενο κίνδυνο ύφεσης. "Μία μείωση των 50 μονάδων βάσης θα μπορούσε να στείλει ένα μήνυμα για κατάσταση έκτακτης ανάγκης λειτουργώντας ως αυτοεκπληρούμενη προφητεία", ανέφερε χαρακτηριστικά.
Πτώση του ευρώ;
Η Morgan Stanley βλέπει το ευρώ να διολισθαίνει προς το επίπεδο της απόλυτης ισοτιμίας του έναντι του δολαρίου τους επόμενους μήνες σε περίπτωση που οι αγορές προεξοφλήσουν πιο επιθετικές μειώσεις από την ΕΚΤ προκειμένου να αντιμετωπίσει μία επιβραδυνόμενη οικονομία.
Η αμερικανική τράπεζα αναμένει ότι το ευρώ θα υποχωρήσει στο 1,02 έναντι του δολαρίου έως τα τέλη του έτους, που σημαίνει μία πτώση 7% από τα σημερινά επίπεδα. Η άποψη αυτή βασίζεται στα στοιχήματα των αγορών ότι η ΕΚΤ θα κάνει μείωση των επιτοκίων όχι μόνο το Σεπτέμβριο αλλά και τον Οκτώβριο και το Δεκέμβριο, συμπεριλαμβανομένης της πιθανότητας και μίας σούπερ τζάμπο μείωσης των 50 μονάδων βάσης.
Η εκτίμηση αυτή για το ευρώ θεωρείται από τις πλέον απαισιόδοξες των αναλυτών, καθώς οι περισσότεροι βλέπουν την ισοτιμία να ολοκληρώνει το έτος στο 1,11. "Υπάρχει μεγάλη πιθανότητα η αγορά να στοιχηματίσει ότι η ΕΚΤ μπορεί να κάνει μεγαλύτερες και πιο γρήγορες μειώσεις από αυτές που προεξοφλούνται αυτή τη στιγμή", αναφέρει στο Bloomberg ο Ντέιβιντ Άνταμς, αναλυτής της Morgan Stanley. O ίδιος σημειώνει ότι εάν τα οικονομικά στοιχεία συνεχίσουν να επιδεινώνονται στην Ευρώπη, η αγορά θα αρχίσει να σκέφτεται μείωση 25 μονάδων βάσης σε κάθε συνεδρίαση ή ακόμη και το ενδεχόμενο μείωσης κατά 50 μονάδες βάσης, κατά τον ίδιο τρόπο που η αγορά ανησυχεί για επιβράδυνση και στις ΗΠΑ, εξέλιξη που αναγκάσει την Fed να μειώσει πιο γρήγορα και περισσότερο τα επιτόκια.
Ο Άνταμς συστήνει θέση πώλησης για το ευρώ έναντι του δολαρίου από τον Φεβρουάριο, εκτιμώντας ότι οι αμερικανικές εκλογές το Νοέμβριο θα προσφέρουν στήριγμα στο δολάριο. Η αυξανόμενη πολιτική αβεβαιότητα στην Ευρώπη είναι ένας ακόμη παράγοντας που θα μπορούσε να ασκήσει πτωτικές πιέσεις στο ευρώ.
Φωτογραφία: @associatedpress
