Μία εκλογή Τραμπ δεν ενέχει τον φόβο του άγνωστου. Ακόμη και εάν κάποιος πιστέψει ότι μία δεύτερη θητεία του θα είναι διαφορετική από την πρώτη, θα διαψευστεί, καθώς οι βασικές κατευθυντήριες γραμμές των σχεδίων του είναι οι ίδιες: φορολογικές μειώσεις, απορρύθμιση, απέλαση μεταναστών και επιβολή δασμών.
Για την Ευρώπη, μία προεδρία Τραμπ θα σήμαινε ένα μέλλον με πιο ακριβό εμπόριο, διατηρώντας παράλληλα στενή σχέση με τις ΗΠΑ, αφού είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της, με το διατλαντικό εμπόριο να αντιπροσωπεύει το 20% των εξαγωγών.
Ο πρώην Αμερικανός πρόεδρος έχει ήδη παρουσιάσει τα σχέδιά του για επιβολή δασμών 10% έως 20% σε όλες τις εισαγωγές αγαθών στις ΗΠΑ και 60% από την Κίνα, προτάσσοντας τα αμερικανικά έναντι των ξένων προϊόντων. Η προοπτική αυτή έχει σημάνει συναγερμό σε ορισμένες βιομηχανίες, περισσότερο σε σχέση με άλλες, όπως στη γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία, η οποία θα κληθεί να πληρώσει υψηλότερους δασμούς, σε μία περίοδο που η VW βλέπει το μέλλον της να δοκιμάζεται.
- Δείτε επίσης: Πώς εκλέγεται ο Πρόεδρος των ΗΠΑ
Σε προεκλογική του εκστρατεία στην Πενσιλβάνια αυτή την εβδομάδα, ο Τραμπ κατέστησε σαφές ότι δεν θα κάνει καμία εξαίρεση στο εμπόριο με την Ευρώπη. «Δεν αγοράζουν τα αυτοκίνητά μας. Δεν αγοράζουν τα αγροτικά προϊόντα μας. Πωλούν εκατομμύρια αυτοκίνητα στις ΗΠΑ. Θα πληρώσουν υψηλό τίμημα», υπογράμμισε αναφερόμενος στους Ευρωπαίους.
Σε μία συνολική εκτίμηση για την ΕΕ, επενδυτικοί οίκοι κάνουν λόγο για συρρίκνωση από 0,1% έως 1% στην οικονομία σε ένα σενάριο επιβολής δασμών 10%.
Σοβαρό πλήγμα για τη Γερμανία
Το μανιφέστο του Τραμπ προτείνει έναν «Αμοιβαίο Εμπορικό Νόμο» που θα επιβάλει τιμωρητικούς δασμούς σε χώρες με παρόμοιες επιβαρύνσεις, οι οποίοι στοιχίζουν στις ΗΠΑ «μια περιουσία». Προσέθεσε ότι ο μέσος δασμός της ΕΕ είναι 50% υψηλότερος από τις ΗΠΑ.
Ωστόσο, ο πρώην πρόεδρος σχεδιάζει μια εκτεταμένη «σφαγή» που θα μπορούσε να πλήξει το ρυθμιστικό και μεταποιητικό περιβάλλον της Ευρώπης και δη της Γερμανίας όπου χτυπά η «καρδιά» της ευρωπαϊκής βιομηχανίας. Για παράδειγμα, ο Τραμπ βρίσκεται αντιμέτωπος με την επιβολή προστίμων ύψους πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων από την ΕΕ σε κορυφαίες αμερικανικές εταιρείες τεχνολογίας, υποσχόμενος να προβεί σε δράση εάν αναλάβει καθήκοντα.
Ο αντίκτυπος των δασμών μπορεί να αποδειχθεί πολύ σοβαρός για την αυτοκινητοβιομηχανία με πιθανή συρρίκνωση του ΑΕΠ της Γερμανίας κατά 0,23%, σύμφωνα με έκθεση του London School of Economics. Δεδομένου ότι η Γερμανία, η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης, αντιμετωπίζει τις δικές της προκλήσεις που προκύπτουν από χρόνια υποεπενδύσεων και οικονομικής δυσπραγίας, μια προεδρία Τραμπ θα μπορούσε να επιδεινώσει τα δεινά της. Αντίστοιχα, η βρετανική οικονομία θα μπορούσε επίσης να πληγεί εάν επιβληθούν οι δασμοί.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις της ΑΒΝ Amro, μία αύξηση των δασμών 10% στις εισαγωγές ευρωπαϊκών αγαθών θα συρρίκνωνε κατά ένα τρίτο τις ετήσιες εξαγωγές της Ευρωζώνης προς τις ΗΠΑ, ύψους 460 δισ. ευρώ, ενώ θα μείωνε το ΑΕΠ κατά 1,5% σε ορίζοντα τριετίας, με αντίκτυπο αντίστοιχο με αυτόν που προκάλεσε η ενεργειακή κρίση. Η Γερμανία θα επηρεαστεί πολύ περισσότερο, καθώς το ΑΕΠ εξαρτάται κατά το ήμισυ από το εμπόριο, οπότε είναι εξαιρετικά ευάλωτη σε ό,τι περιορίζει το εμπόριο.
Επιπλέον, οι δασμοί θα ανάγκαζαν τους Ευρωπαίους να προβούν σε αντίποινα με δικούς τους δασμούς, φοβούμενοι την εκτροπή των κινεζικών εξαγωγών στις ευρωπαϊκές αγορές, ενώ οι επιδοτήσεις θα απειλούσαν να προσελκύσουν επενδύσεις στις ΗΠΑ μακριά από την Ευρώπη», επισημαίνει το Κέντρο Ευρωπαϊκής Μεταρρύθμισης.
Ανώτεροι αξιωματούχοι της ΕΕ δεν έχουν αποκλείσει το ενδεχόμενο ενός πιθανού εμπορικού πολέμου, εάν ο Τραμπ αναλάβει τα καθήκοντά του, με έναν Ευρωπαίο διπλωμάτη να λέει στο Politico ότι η ΕΕ «θα απαντήσει γρήγορα και με σκληρά μέτρα».
Άλλωστε, ο Τραμπ το είχε κάνει στο παρελθόν κατά την πρώτη του θητεία. Ως μέρος των προστατευτικών πολιτικών του, επέβαλε δασμούς στις εισαγωγές χάλυβα και αλουμινίου της ΕΕ, τους οποίους ανέστειλε ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν όταν εξελέγη, παρότι δεν έχουν καταργηθεί εντελώς.
Από την άλλη πλευρά, η αντιπρόεδρος Κάμαλα Χάρις δεν έχει προτείνει εμπορικούς δασμούς και έχει ασκήσει κριτική στις πολιτικές Τραμπ.
Ο αντίκτυπος στις ΗΠΑ
Ο Ρόμπερτ Λόρενς, καθηγητής Εμπορίου και Επενδύσεων στο Kennedy School of Government του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, λέει ότι μια τέτοια κίνηση του Τραμπ θα παραβίαζε τις δεσμεύσεις των ΗΠΑ στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ), στον οποίο οι χώρες συμφωνούν να μην αυξήσουν τους δασμούς τους πάνω από ορισμένα επίπεδα. «Δεν υπάρχει αμφιβολία, με βάση την προηγούμενη εμπειρία, ότι οι ξένοι ανταποδίδουν όταν έχουμε αυξήσει τους δασμούς, ειδικά όταν πιστεύουν ότι δεν έχουμε ακολουθήσει τους κανόνες για να το κάνουμε αυτό», λέει ο καθηγητής σε δηλώσεις του στο Time.
Οι ειδικοί λένε ότι μια ολοκληρωμένη στρατηγική δασμών μπορεί επίσης να οδηγήσει σε απότομη πτώση των τιμών των μετοχών, ιδιαίτερα για τις πολυεθνικές των ΗΠΑ που βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στις διεθνείς αλυσίδες εφοδιασμού. Η UBS προέβλεψε ότι δασμοί 10% θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε πτώση 10% στη χρηματιστηριακή αγορά.
Ο Τραμπ ισχυρίζεται ότι οι δασμολογικές πολιτικές του και η δέσμευσή του να επαναφέρει στις ΗΠΑ θέσεις εργασίας στη μεταποίηση θα μειώσουν ουσιαστικά τον πληθωρισμό και το κόστος διαβίωσης για τις αμερικανικές οικογένειες. Πιστεύει ότι οι δασμοί θα απορροφώνται από ξένους παραγωγούς, επομένως το αυξανόμενο κόστος δεν θα επηρεάσει τους Αμερικανούς.
Ωστόσο, πολλοί οικονομολόγοι υποστηρίζουν ότι οι καταναλωτές συνήθως καταλήγουν να πληρώνουν για τους δασμούς, καθώς οι εισαγωγείς μετακυλίουν αυτά τα έξοδα.
Έκθεση του Peterson Institute for International Economics δείχνει ότι ο πληθωρισμός θα μπορούσε να αυξηθεί από 6% έως 9,3% έως το 2026 εάν εκλεγεί ο Τραμπ, σε σύγκριση με μια βασική εκτίμηση 1,9% χωρίς τις πολιτικές του.
Αυτό σημαίνει ότι τα καθημερινά αγαθά, από ηλεκτρονικά μέχρι βασικά είδη διατροφής, πιθανότατα θα γίνουν πιο ακριβά. Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Διεθνών Οικονομικών, το μέσο αμερικανικό νοικοκυριό θα μπορούσε να δει ετήσια αύξηση κόστους περίπου 2.600 δολαρίων με βάση τις πολιτικές Τραμπ.
Ο Τραμπ θα κινητοποιήσει την Ευρώπη;
Όμως, η επιστροφή του Τραμπ, σε ένα από τα πολλά πιθανολογούμενα σενάρια, θα μπορούσε να λειτουργήσει ως ένα ευεργετικό σοκ που θα έδιδε στην ΕΕ την αναγκαία ώθηση για να προχωρήσει, όπως συνέβη στην πανδημία ή στην ενεργειακή κρίση μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία», δήλωσε στο Politico ανώτερος διπλωμάτης της ΕΕ.
Mία δεύτερη θητεία Τραμπ θα χορηγούσε το «πικρό φάρμακο» που χρειάζεται μια διστακτική ΕΕ για να ξεπεράσει τις διαιρέσεις της και να προχωρήσει ως ένωση, είπαν επίσης στο Politico έξι διπλωμάτες και αξιωματούχοι της ΕΕ.
Μια προεδρία Τραμπ θα ήταν τόσο εχθρική προς την Ευρώπη, υποστηρίζουν, που η ένωση δεν θα είχε άλλη επιλογή από το να ενισχύσει τις αμυντικές της δαπάνες, να ενισχύσει τον τεχνολογικό τομέα και να ξεκαθαρίσει την πολιτική της για την Κίνα.
Για παράδειγμα, οι χώρες που πιέζουν για αμυντικά ευρωομόλογα ευελπιστούν ότι μια δεύτερη θητεία Τραμπ θα μπορούσε να κινητοποιήσει την ΕΕ, όπως έκανε η πανδημία - και να τις ωθήσει να αποδεχτούν τον κοινό δανεισμό. Αντίθετα, μια νίκη της Χάρις θα έδινε περαιτέρω πυρομαχικά σε όσους αντιτίθενται στην ιδέα του κοινού δανεισμού, είπε ένας διπλωμάτης της ΕΕ.
Παρόμοια λογική ισχύει για τις μακροχρόνιες προσπάθειες της Ευρώπης να εναρμονίσει την ενιαία αγορά της και να εκκινήσει την αναιμική οικονομία της.
Μία νέα θητεία Τραμπ θα μπορούσε να αποτελέσει τον καταλύτη που θα ανάγκαζε τις διστακτικές χώρες να αποδεχθούν τελικά την κοινή εποπτεία των τραπεζών και των χρηματιστηρίων τους, σύμφωνα με τους Ευρωπαίους αξιωματούχους. «Πώς περνάτε από την ανάγνωση της έκθεσης Ντράγκι στην εφαρμογή της έκθεσης Ντράγκι; Εκεί ο Τραμπ θα μπορούσε να ωθήσει τα πράγματα προς μια συγκεκριμένη κατεύθυνση».
Εξίσου, στο εμπόριο, μια επιστροφή Τραμπ θα μπορούσε να αποτελέσει κινητήρια δύναμη αλλαγής, οδηγώντας την ένωση προς μια πιο προστατευτική προσέγγιση που έχουν υποστηρίξει οι Γάλλοι.
Πέρυσι, η ανησυχία για πιθανή επιστροφή του Τραμπ στο Λευκό Οίκο τον περασμένο Νοέμβριο ώθησε τις Βρυξέλλες και την Ουάσιγκτον να επιλύσουν μια μακροχρόνια διατλαντική διαμάχη για τους δασμούς σε χάλυβα και αλουμίνιο που χρονολογείται από την πρώτη θητεία του Τραμπ. Αυτές οι προσπάθειες δεν οδήγησαν πουθενά, με τις δύο πλευρές να αποτυγχάνουν να βρουν κοινό έδαφος και να αποσπώνται από τον πόλεμο Ισραήλ - Χαμάς.
Η μοίρα στα χέρια της
Τώρα, οι Βρυξέλλες είναι καλύτερα προετοιμασμένες, δήλωσαν αρκετοί αξιωματούχοι της ΕΕ. Ήδη, σύμφωνα με το Bloomberg, η ΕΕ έχει καταρτίσει μία λίστα με αμερικανικά προϊόντα που θα αποτελέσουν πιθανούς στόχους για αντίποινα, σε περίπτωση που επιβληθούν οι δασμοί Τραμπ. Ωστόσο, οι Ευρωπαίοι εξακολουθούν να προτιμούν μία συμφωνία με Τραμπ σε τομείς κοινών συμφερόντων, όπως η Κίνα.
Το 2016, η νίκη του Τραμπ και οι συνέπειές της για τις διατλαντικές σχέσεις ήταν μια τεράστια έκπληξη. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες πιστεύουν τώρα ότι έχουν καλύτερη εικόνα για το τι έρχεται και προετοιμάζονται για τις συνέπειες. Ένα θέμα που θα προκύψει είναι ο επαναπροσδιορισμός των σχέσεων της ΕΕ με την Κίνα.
Η πίεση από την πρώτη κυβέρνηση Τραμπ ήταν αυτή που οδήγησε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες να εγκαταλείψουν τις συμβάσεις με τον κινεζικό τηλεπικοινωνιακό γίγαντα Huawei εν μέσω ανησυχιών για την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο που επισημάνθηκαν από τις ΗΠΑ.
Η Γερμανία έχει αποφύγει τη σύγκρουση με την Κίνα για τη Huawei λόγω των φόβων ότι το Πεκίνο θα μπορούσε να προβεί σε αντίποινα στη γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία. Η χώρα συμφώνησε να αποκλείσει τη Huawei από τα δίκτυά της στις αρχές του έτους, αλλά τελικά ανέβαλε την ημερομηνία ισχύος του αποκλεισμού για αργότερα.
Κατά τη διάρκεια της τρέχουσας προεδρίας του Τζο Μπάιντεν, ο τόνος της Ουάσιγκτον προς την Ευρώπη ήταν πιο συμβιβαστικός. Ο υπουργός Εξωτερικών Άντονι Μπλίκεν είπε στην Ευρώπη το 2021 ότι οι ΗΠΑ δεν θα αναγκάσουν τους συμμάχους μας σε μια επιλογή «εμείς ή αυτοί» με την Κίνα.
Υπό τον Τραμπ, αυτή η συμφιλιωτική προσέγγιση θα μπορούσε να αλλάξει άρδην. Ήδη, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν θέλει ξεκάθαρα μια πιο σκληρή προσέγγιση απέναντι στην Κίνα, όμως αντιμετωπίζει αντίσταση από διστακτικά κράτη μέλη, κυρίως τη Γερμανία, δήλωσε ένας ανώτερος αξιωματούχος της ΕΕ.
«Οι Ευρωπαίοι πρέπει να πάρουν τη μοίρα τους στα χέρια τους, ανεξάρτητα από το ποιος θα εκλεγεί πρόεδρος των ΗΠΑ», δήλωσε ο Γάλλος υπουργός Ευρώπης Μπέντζαμιν Χαντάντ στη γαλλική τηλεόραση την περασμένη εβδομάδα.
