Η COP29, η 29η ετήσια διάσκεψη του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή, πραγματοποιείται στο Μπακού του Αζερμπαϊτζάν από τις 11 έως τις 22 Νοεμβρίου 2024. Η COP29, ως ο τόπος συνάντησης των διεθνών φορέων, οργανώσεων, κυβερνήσεων και πολιτών θα επικεντρωθεί ιδιαίτερα στον τρόπο διάθεσης της χρηματοδότησης στις αναπτυσσόμενες χώρες για δράση για το κλίμα.
Ωστόσο, η φετινή διοργάνωση θεωρείται ήδη αμφιλεγόμενη, επειδή η οικονομία του Αζερμπαϊτζάν εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τα ορυκτά καύσιμα, μία από τις βασικές αιτίες της κλιματικής αλλαγής. Αυτό σημαίνει, όπως πιστεύουν κάποιοι διεθνείς αναλυτές, ότι η κυβέρνηση του Αζερμπαϊτζάν, η οποία θα προεδρεύσει της Συνόδου Κορυφής, έχει ισχυρό κίνητρο να αποφύγει την ταχεία πρόοδο προς τη σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων.
Η δράση για το κλίμα υστερεί πολύ τόσο σε σχέση με αυτά που έχουν υποσχεθεί οι χώρες όσο και σε αυτά που συμφωνούν οι επιστήμονες ότι απαιτούνται. Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής κλιμακώνονται επίσης γρήγορα, ενώ αντιδράσεις κατά των κυβερνητικών πολιτικών για τη μείωση της χρήσης ορυκτών καυσίμων παρατηρούνται σε πολλά μέρη σε όλο τον κόσμο.
Η χρηματοδότηση και ένας συλλογικός ποσοτικοποιημένος στόχος
Η COP29 έχει αρμοδιότητα να εξασφαλίσει χρηματοδότηση για την παγκόσμια δράση για το κλίμα δίνοντας έμφαση στις ευάλωτες και οικονομικά ασθενέστερες χώρες. Για να μπορέσουν οι αναπτυσσόμενες χώρες να παραδώσουν νέα φιλόδοξα σχέδια , η COP29 πρέπει πρώτα να καταστήσει σαφές ποια χρηματοδότηση θα είναι διαθέσιμη για να τις βοηθήσει.
Η χρηματοδότηση του κλίματος είναι ένα από τα πιο ακανθώδη ζητήματα στις διαπραγματεύσεις. Ο προηγούμενος στόχος χρηματοδότησης για το κλίμα, των 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως από τις ανεπτυγμένες προς τις αναπτυσσόμενες χώρες μεταξύ 2020-25, ήταν συμβολικός (είναι ένα κλάσμα του ποσού που πραγματικά χρειαζόταν) και αμφιλεγόμενος (οι ανεπτυγμένες χώρες δεν πέτυχαν τον στόχο μέχρι το 2022.
Ένας νέος συλλογικός ποσοτικός στόχος (NCQGs), που θα συμφωνηθεί στην COP29, θα πρέπει, σύμφωνα με ειδικούς αναλυτές, να αντικατοπτρίζει τις ανάγκες και τις προτεραιότητες των αναπτυσσόμενων χωρών.
Οι εκτιμήσεις ποικίλλουν, αλλά είναι αποδεκτό ότι η κλίμακα θα είναι τρισεκατομμύρια, όχι δισεκατομμύρια. Για να γεφυρωθεί αυτό το τεράστιο χάσμα, θα χρειαστεί να κινητοποιηθεί η ιδιωτική χρηματοδότηση και να γίνουν ευρύτερες μεταρρυθμίσεις στην παγκόσμια χρηματοπιστωτική αρχιτεκτονική. Θέματα όπως οι επιδοτήσεις, τα κέρδη από τα ορυκτά καύσιμα και οι «εισφορές αλληλεγγύης» θα πρέπει επίσης να τεθούν στο τραπέζι.
Ωστόσο, όπως συνέβη και στην προηγούμενη Διάσκεψη, τα διάφορα μέρη διαφωνούν σχετικά με το ποιος πρέπει να πληρώσει, πόσα πρέπει να πληρωθούν, ποιες μορφές πρέπει να λάβει η χρηματοδότηση (δάνεια ή επιχορηγήσεις) και πώς πρέπει να παρασχεθεί πρόσβαση στα κεφάλαια.
Επίσης, συζητείται ο σκοπός της χρηματοδότησης- προς τον μετριασμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής (την αποτροπή της επιδείνωσης της κλιματικής αλλαγής), την προσαρμογή στις επιπτώσεις της ή την υποστήριξη των χωρών για τη διαχείριση των απωλειών και των ζημιών (κλιματικές επιπτώσεις που έχουν ήδη συμβεί ή δεν μπορούν να αποφευχθούν ).
Στις συζητήσεις για το NCQG μέχρι σήμερα, οι ανεπτυγμένες χώρες έχουν ζητήσει με συνέπεια να συνεισφέρουν οι αναπτυσσόμενες χώρες με υψηλότερο εισόδημα, όπως η Κίνα και η Ινδία. Ωστόσο, υπήρξαν αντιδράσεις από την πλευρά των χωρών αυτών και ως εκ τούτου για να συμφωνηθεί ένας νέος στόχος, θα πρέπει να επιλυθούν τέτοιες διαφωνίες.
Καθορισμός αγορών άνθρακα σύμφωνα με το άρθρο 6
Το εμπόριο άνθρακα, κατ' αρχήν, θα μπορούσε να αυξήσει τη χρηματοδότηση για το κλίμα και, ως εκ τούτου, να διευκολύνει τη δράση κατά της κλιματικής κρίσης. Ωστόσο, η έναρξη λειτουργίας των αγορών άνθρακα αποδειχθηκε δύσκολη. Μετά από σχεδόν μια δεκαετία συνομιλιών, η COP29 θα μπορούσε να είναι η στιγμή κατά την οποία οι αγορές άνθρακα θα ξεκινήσουν επιτέλους.
Στις αγορές άνθρακα, οι χώρες-αγοραστές μπορούν να αγοράσουν περικοπές εκπομπών άλλων ως «πιστώσεις» άνθρακα και να διαθέσουν αυτές τις πιστώσεις στις δικές τους δεσμεύσεις για τον μετριασμό του κλίματος. Αντίθετα, οι χώρες -πωλητές θα μπορούσαν να διαθέσουν τα κεφάλαια που συγκεντρώνουν για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή.
Ωστόσο, είναι επίσης αμφιλεγόμενες. Η έλλειψη τυποποίησης και επιβολής σημαίνει ότι μπορεί απλώς να εκτοπίσουν αντί να αφαιρέσουν τις εκπομπές, να δημιουργήσουν ευκαιρίες για διαφθορά και να επιτρέψουν το «greenwashing».
Ένα άλλο ζήτημα είναι η ισοδυναμία των πιστώσεων άνθρακα που αντιπροσωπεύουν διαφορετικούς τύπους άνθρακα: τα δέντρα που μπορεί να καούν σε μια πυρκαγιά δεν είναι, για παράδειγμα, ισοδύναμα με κοιτάσματα ορυκτού άνθρακα στο έδαφος.
Στη φετινή διάσκεψη αντικείμενο διαπραγμάτευσης αναμένεται να αποτελέσουν και τα πρότυπα για τη δημιουργία και αξιολόγηση έργων πίστωσης άνθρακα και για δραστηριότητες αφαίρεσης αερίων θερμοκηπίου.
Οι αγορές άνθρακα υψηλής ποιότητας θα απαιτήσουν μια κεντρική παγκόσμια αγορά και εποπτικές συμφωνίες μεταξύ των επιμέρους κρατών . Ως εκ τούτου, οι συμμετέχουσες χώρες πρέπει να συμφωνήσουν πώς ορίζονται οι πιστώσεις άνθρακα, πώς μπορούν να εγκριθούν και να επανεξεταστούν τα έργα, ποιες πληροφορίες σχετικά με συμφωνίες μπορούν να διατηρηθούν εμπιστευτικές και ποιες πρέπει να είναι διαφανείς.
Αξίζει να σημειωθεί ότι σε μια συνάντηση στο Μπακού τον Οκτώβριο, το όργανο των Ηνωμένων Εθνών που είναι υπεύθυνο για τη δημιουργία της αγοράς άνθρακα ενέκρινε πρότυπα για τη δημιουργία και αξιολόγηση έργων πίστωσης άνθρακα και για δραστηριότητες αφαίρεσης αερίων θερμοκηπίου. Αυτά πρέπει να αποτελέσουν αντικείμενο διαπραγμάτευσης και, ενδεχομένως, να συμφωνηθούν στο COP29.
Διατήρηση της εστίασης στα ορυκτά καύσιμα
Η COP28 σημείωσε πρωτοποριακή πρόοδο, συμπεριλαμβανομένης μιας συμφωνίας για «μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα στα ενεργειακά συστήματα» για πρώτη φορά σε 28 χρόνια διαπραγματεύσεων. Ωστόσο, φορείς και οργανώσεις ζητούν μεγαλύτερη εμβάθυνση δηλαδή τρόπους με τους οποίους θα καταργηθούν σταδιακά τα ορυκτά καύσιμα με αποτελεσματικό και δίκαιο τρόπο. Οι υποστηρικτές αυτής της ιδέας θεωρούν ότι η συμφωνία στην περυσινή διάσκεψη (COP28) ήταν εξαιρετικά ανεπαρκής για την αντιμετώπιση της κλιματικής πρόκλησης.
