Το όραμα MAGA (να κάνει ξανά μεγάλη την Αμερική) του Ντόναλντ Τραμπ έχει αρχίσει να παίρνει «σάρκα και οστά» με τη στελέχωση των κορυφαίων πόστων της νέας κυβέρνησης με αξιωματούχους που υπηρετούν τις ιδέες του νέου Αμερικανού προέδρου. Δίπλα μπαίνει τώρα και το σχέδιο DOGE (από το γνωστό αγαπημένο κρυπτονόμισμα του Έλον Μασκ, Dogecoin) που αφορά τον κυβερνητικό προγραμματισμό και το οποίο παραπέμπει στο όνομα του πλουσιότερου ανθρώπου του πλανήτη και στενού συνεργάτη του Τραμπ.
Ο νεοεκλεγμένος Αμερικανός πρόεδρος διόρισε τον διευθύνοντα σύμβουλο της Tesla και της SpaceX, επικεφαλής ενός νέου τμήματος για την ενδυνάμωση των κυβερνητικών υπηρεσιών και των προϋπολογισμών. Το πόστο αυτό θα το μοιραστεί με τον επιχειρηματία στον χώρο της βιοτεχνολογίας και για λίγο διεκδικητή του χρίσματος των Ρεπουμπλικάνων, Βίβεκ Ραμασουάμι. Πρόκειται για το υπουργείο Κυβερνητικής Αποτελεσματικότητας, το οποίο αναμένεται να φέρει σοκ στο σύστημα της αμερικανικής δημόσιας διοίκησης, χαράσσοντας το δρόμο προκειμένου η κυβέρνηση να διαλύσει τη γραφειοκρατία, να περικόψει τους υπερβολικούς κρατικούς περιορισμούς, να περιστείλει τις άχρηστες κρατικές δαπάνες και να αναδιαρθρώσει τις ομοσπονδιακές υπηρεσίες.
Ως γνωστόν, ο Μασκ συνεισέφερε στην προεκλογική εκστρατεία Τραμπ περισσότερα από 132 εκατ. δολάρια που πιθανόν να φτάσουν τα 200 εκατ. δολάρια όταν συνυπολογιστούν όλα. Μετά το ράλι που ακολούθησε τη νίκη Τραμπ και το άλμα της μετοχής της Tesla, η περιουσία Μασκ ξεπέρασε τα 300 δισ.δολάρια, αποτελώντας το μοναδικό πρόσωπο στον δείκτη δισεκατομμυριούχων του Bloomberg με περιουσία πάνω από το φράγμα των 300 δισ. δολαρίων.
Από τις επιχειρήσεις στην κυβέρνηση
Ο Μασκ, από πρωτοπόρος στο διάστημα, αναλαμβάνει τώρα κυβερνητικός μεταρρυθμιστής, παρότι δεν έχει γίνει ακόμη σαφές εάν αυτό το νέο τμήμα που θα διευθύνει θα είναι μια πραγματική κυβερνητική υπηρεσία.
Ο εκλεγμένος πρόεδρος και ο πρωτοπόρος της τεχνολογίας είναι κατά κάποιο τρόπο ένας περίεργος συνδυασμός. Ο Μασκ είναι βαθιά διαβασμένος και οι βιογράφοι λένε ότι έχει περάσει αρκετό χρόνο στοχαζόμενος τα μυστήρια του σύμπαντος, το μέλλον της ανθρωπότητας και το αίνιγμα της συνείδησης. Ο Τραμπ, με μία επιχειρηματική και πολιτική καριέρα γεμάτη σκάνδαλα και δράματα, δεν κάνει καμία προσποίηση σε μια τέτοια πνευματική «ενδοχώρα».
Ο Μασκ, μια προσωπικότητα που έχει σημειώσει εκπληκτική πρόοδο στην ηλεκτροκίνηση και η οποία φιλοδοξεί μέσω της σειράς πυραύλων SpaceX να στείλει ανθρώπους στον Άρη και όλα αυτά με βάση την καινοτομία, θα μπορούσε να αποτελέσει ιδανική φιγούρα για τη μεταρρύθμιση της κυβέρνησης των ΗΠΑ και ενός ομοσπονδιακού συστήματος που συχνά καταπνίγει τις γρήγορες αλλαγές.
Ωστόσο, ο αυξανόμενος πολιτικός ριζοσπαστισμός του Μασκ και το φάσμα των τεράστιων πιθανών συγκρούσεων συμφερόντων του εγείρουν την πιθανότητα μιας αμερικανικής ολιγαρχίας που αντί να αναζωογονήσει την κυβέρνηση θα μπορούσε να τη διαφθείρει, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει το CNN. Και ο Μασκ συνηθίζει την καταστροφική επανεφεύρεση - ένας παράγοντας που θα μπορούσε να έχει τεράστιες συνέπειες στη νέα του θέση στην ομάδα του Τραμπ.
Οι προτάσεις Μασκ
Ο Μασκ προκάλεσε έκπληξη όταν πρότεινε τις παραμονές των εκλογών ότι θα μπορούσε να μειώσει τις ομοσπονδιακές δαπάνες κατά 2 τρισ. δολάρια. Ο συνολικός προϋπολογισμός ανέρχεται σε περίπου 6,5 τρισ. δολάρια.
Ο επιχειρηματίας θα αποφασίσει ποια κυβερνητικά προγράμματα θα περικοπούν και ποια θα παραμείνουν. Ήδη έχει αφήσει να εννοηθεί ότι μπορεί να προσπαθήσει να απολύσει το 80% των κυβερνητικών υπαλλήλων και να καταργήσει το υπουργείο Παιδείας, ενισχύοντας δημοσιεύσεις που κηρύσσουν την Federal Reserve αντισυνταγματική.
Στην προεκλογική εκστρατεία, ο Τραμπ είχε πει ότι θα αναπτύξει ένα σχέδιο για την εξάλειψη της απάτης και των αθέμιτων πληρωμών, διενεργώντας πλήρη οικονομικό έλεγχο και έλεγχο απόδοσης της ομοσπονδιακής κυβέρνησης. Την Τρίτη δήλωσε ότι η επιτροπή θα συνεργαστεί με το Γραφείο Διαχείρισης και Προϋπολογισμού του Λευκού Οίκου και ότι οι εργασίες τους θα ολοκληρωθούν το αργότερο στις 4 Ιουλίου 2026 - την 250η επέτειο του έθνους.
Ωστόσο, δεν είναι ξεκάθαρο ποιο θα είναι το μέγεθος ή η δομή του σχεδίου ή πώς ο Mασκ και ο Ραμασουάμι θα δρομολογήσουν αναμόρφωση της κυβέρνησης που έχουν υποσχεθεί. Και είναι δύσκολη η περικοπή των κρατικών δαπανών.
Περίπου 880 δισεκατομμύρια δολάρια - το 13% - των συνολικών κρατικών δαπανών των ΗΠΑ προορίζονται για πληρωμές τόκων για το εθνικό χρέος, πράγμα που σημαίνει ότι η συγκεκριμένη γραμμή δαπανών δεν θα μπορούσε να μειωθεί χωρίς να τεθεί σε αθέτηση πληρωμών η κυβέρνηση των ΗΠΑ. Περίπου 1,46 τρισ. δολάρια ή το 22% των δαπανών πηγαίνουν στην Κοινωνική Ασφάλιση, η οποία περιλαμβάνει κυρίως συντάξεις για τους Αμερικανούς - μια γραμμή δαπανών που είναι υποχρεωτική.
Άλλες μεγάλες υποχρεωτικές γραμμές κρατικών δαπανών περιλαμβάνουν το Medicare, ένα πρόγραμμα ασφάλισης υγείας που χρηματοδοτείται από την κυβέρνηση και το οποίο εξυπηρετεί κυρίως Αμερικανούς ηλικίας άνω των 65 ετών.
Οι λεγόμενες «διακριτικές» κρατικές δαπάνες των ΗΠΑ - δαπάνες που δεν κατοχυρώνονται στη νομοθεσία - περιλαμβάνουν την άμυνα (874 δισ. δολάρια), τις μεταφορές (137 δισ. δολάρια) καθώς και την εκπαίδευση, την κατάρτιση, την απασχόληση και τις κοινωνικές υπηρεσίες (305 δισ. δολάρια), όπως και λογαριασμούς, εξωτερικούς για περίπου ένα τέταρτο του συνόλου, σύμφωνα με το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κογκρέσου.
Ο Βίβεκ Ραμασουάμι, το «έτερον ήμισυ» του Μασκ στο υπουργείο Κυβερνητικής Αποτελεσματικότητας, πρότεινε κατά τη διάρκεια της προεδρικής εκστρατείας την κατάργηση ομοσπονδιακών υπηρεσιών, κυρίως το Ομοσπονδιακό Γραφείο Ερευνών (FBI). «Σε πολλές περιπτώσεις, αυτές οι υπηρεσίες είναι περιττές σε σχέση με λειτουργίες που εκτελούνται ήδη αλλού στην ομοσπονδιακή κυβέρνηση», είχε δηλώσει στο NBC News.
Πρότεινε επίσης να αναδιοργανωθεί η χρηματοδότηση του FBI για να διανεμηθούν τα χρήματα στη Μυστική Υπηρεσία, στο Δίκτυο Επιβολής Οικονομικών Εγκλημάτων και στην Υπηρεσία Πληροφοριών Άμυνας.
Ο εκλεγμένος πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ έχει κατηγορήσει επανειλημμένα το FBI ότι συμμετείχε σε «κυνήγι μαγισσών» εναντίον του.
Πόσο ρεαλιστικό είναι το σχέδιο αυτό;
Οι περιορισμοί δαπανών σε τέτοια κλίμακα θα μείωναν σχεδόν σίγουρα προγράμματα όπως η Κοινωνική Ασφάλιση, ο στρατιωτικός προϋπολογισμός και άλλα δημοφιλή αγαθά, που θα μπορούσαν να προκαλέσουν πολιτική καταιγίδα και σημαντικές δυσκολίες για εκατομμύρια Αμερικανούς που δεν έχουν την περιουσία του Μασκ και του Τραμπ. Εάν αυτός ο πόνος γίνει ξεκάθαρος, ο Τραμπ μπορεί να αρνηθεί να πληρώσει ένα προσωπικό πολιτικό τίμημα για την αναμόρφωση της κυβέρνησής του.
Δεν είναι επίσης σαφές πόσο ρεαλιστικό θα είναι το έργο Mασκ – Ραμασουάμι, καθώς εναπόκειται στο Κογκρέσο να εγκρίνει τους προϋπολογισμούς για την κυβέρνηση. Ακόμη και στην περίπτωση που ο Τραμπ εξασφαλίσει τον απόλυτο έλεγχο και στα δύο σώματα του Κογκρέσου, η ιδέα ότι οι νομοθέτες θα συμφωνήσουν σε μια τέτοια δραστική δημοσιονομική «χειρουργική» φαίνεται απίστευτη.
Ωστόσο, στη νέα του δουλειά, ο πλουσιότερος άνθρωπος του κόσμου μπορεί να είναι σε θέση να εξαλείψει τη διακυβέρνηση και τους κανονισμούς ενόσω απολαμβάνει το πλήθος των τεράστιων ομοσπονδιακών συμβάσεων για τις επιχειρήσεις του. Είναι μια κατάσταση που κάνει τους ηθικούς συναγερμούς και τις συγκρούσεις συμφερόντων της πρώτης θητείας του Τραμπ να φαίνονται μικροσκοπικά όταν γίνεται σύγκρουση, όπως λέει το BBC.
Η Tesla έχει επανειλημμένα κατηγορηθεί από την κυβέρνηση των ΗΠΑ ότι προσπαθεί να αποτρέψει το συνδικαλισμό των εργαζομένων της - κάτι που σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να είναι αντίθετο με το νόμο. Η Tesla είναι μία από τις 13 αυτοκινητοβιομηχανίες όπου το σωματείο εργαζομένων δεν αναγνωρίζεται.
Ο Μασκ έχει δηλώσει στο παρελθόν ότι δεν είναι εναντίον όλων των συνδικάτων, αλλά ότι το συνδικάτο εργαζομένων στον κλάδο αυτοκινήτων έχει ιστορικό καταστροφής της παραγωγικότητας και έτσι μια εταιρεία δεν μπορεί να ανταγωνιστεί.
Το Σεπτέμβριο ο Μασκ απείλησε να μηνύσει την Ομοσπονδιακή Διοίκηση Αεροπορίας για τα σχέδιά της να επιβάλει πρόστιμο 633.000 δολαρίων στην εταιρεία του SpaceX για εικαζόμενες παραβιάσεις αδειών που σχετίζονται με ορισμένες από τις εκτοξεύσεις πυραύλων της από το Cape Canaveral στη Φλόριντα. Κατηγόρησε την υπηρεσία για ρυθμιστική υπέρβαση.
Έχει επίσης πει επανειλημμένα ότι θέλει να αποικίσει τον Άρη και το πρόγραμμα Starship του SpaceX είναι μια προσπάθεια να γίνει αυτό δυνατό. Επιπλέον, υπόσχεται να «μικρύνει» τη Γη βάζοντας το διαστημόπλοιο του να κάνει επιβατηγές πτήσεις εξπρές σε όλο τον κόσμο.
«Ο Μασκ όχι μόνο δεν γνωρίζει τίποτα για την κυβερνητική αποτελεσματικότητα και τη ρύθμιση, αλλά οι δικές του επιχειρήσεις παραβαίνουν τακτικά τους ίδιους τους κανόνες που θα είναι σε θέση να επιτεθεί στη νέα του θέση «τσάρου. Αυτή είναι η απόλυτη εταιρική διαφθορά», δήλωσε στο Reuters η Λίζα Γκίλμπερτ, συμπρόεδρος του Public Citizen.
