Πολυδιάστατο αναδεικνύεται το θέμα των δασμών που απειλεί να επιβάλει ο νεοεκλεγμένος πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ ανά πάσα κατεύθυνση, καθώς η ΕΕ κινδυνεύει να πληγεί από έναν εμπορικό πόλεμο που ενδεχομένως να μην συμμετέχει. Ας ξεχάσουμε λοιπόν την απειλή των δασμών Τραμπ προς την ΕΕ, γιατί αυτό που τρομάζει τις Βρυξέλλες είναι η δασμολογική πολιτική των ΗΠΑ απέναντι στην Κίνα, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει το Politico.
Ο Τραμπ δεσμεύθηκε να επιβάλει δασμούς 10% έως 20% σε όλα τα εισαγόμενα προϊόντα στις ΗΠΑ, ξεχωρίζοντας την Κίνα με επιβολή δασμών έως και 60%. Προειδοποίησε πρόσφατα με επιπλέον δασμούς 10% εάν το Πεκίνο δεν αναστείλει τις ροές φαιντανύλης προς τις ΗΠΑ, ενώ καταφέρθηκε και εναντίον των BRICS απειλώντας τες με δασμούς 100% σε περίπτωση που προχωρήσουν στη δημιουργία εναλλακτικού νομίσματος στο δολάριο. Είχε προηγηθεί και η απειλή δασμών 25% στα εισαγόμενα προϊόντα από Καναδά και Μεξικό, απειλή που ενεργοποίησε την εσπευσμένη επίσκεψη του Καναδού πρωθυπουργού Τζάστιν Τριντό στην Φλόριντα για συνομιλίες.
Ενώ οι απειλές Τραμπ εκτοξεύονται προς όλες τις κατευθύνσεις, ο μεγάλος φόβος των Βρυξελλών είναι μήπως η επιβολή μεγάλων δασμών στην Κίνα πλημμυρίσουν τις ευρωπαϊκές αγορές με κινεζικά προϊόντα.
«Το υπ΄αριθμόν ένα ζήτημα δεν είναι το ΝΑΤΟ, ούτε η Ουκρανία. Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι μία επαναδρομολόγηση των κινεζικών εξαγωγών αντί για τις ΗΠΑ στην Ευρώπη σε περίπτωση που προσκρούσουν σε ένα αμερικανικό τείχος δασμών», αναφέρει στο Politico ο Άντονι Γκάρντνερ, που υπηρέτησε πρεσβευτής των ΗΠΑ στην ΕΕ λίγο πριν την πρώτη θητεία Τραμπ.
«Πιθανώς θα υπάρξουν σοβαρές επιπτώσεις από τη μετατόπιση των ροών αγαθών σε μια απίστευτα κρίσιμη περίοδο για την Ευρώπη, όπου πολλές βιομηχανίες της μόλις και μετά βίας τα βγάζουν πέρα. Αυτό θα έχει τεράστιο αντίκτυπο, επιτείνοντας ενδεχομένως την αποβιομηχάνιση και ενισχύοντας τα λαϊκιστικά κόμματα, με στροφή των πολιτών προς την ακροδεξιά καθώς ζητούν απαντήσεις στα αγωνιώδη ερωτήματά τους. Αυτό είναι πολύ πραγματικό και θα μπορούσε να συμβεί αρκετά γρήγορα», προσέθεσε ο Αμερικανός διπλωμάτης.
Οι μεγάλες ανησυχίες της ΕΕ
Οι κυβερνήσεις ανησυχούν ότι η ΕΕ θα συμπιεστεί και ενδεχομένως θα συνθλιβεί ανάμεσα στους δύο μεγάλους γεωπολιτικούς αντιπάλους, το Πεκίνο και την Ουάσιγκτον.
Άλλος Ευρωπαίος διπλωμάτης, επίσης σε δηλώσεις του στο Politico, υπογράμμισε ότι η ΕΕ δεν έχει την πολυτέλεια να επικεντρωθεί μόνο στον άμεσο αντίκτυπο πιθανών δασμών Τραμπ που θα έχει στις δικές της εξαγωγές αγαθών. Και αυτό, επειδή, όπως εξηγεί, οι παρενέργειες από την αλλαγή ροής των κινεζικών αγαθών από τις ΗΠΑ στην ΕΕ σε περίπτωση επιβολής υψηλών δασμών στην Κίνα, θα γίνουν πολύ πιο γρήγορα αισθητές στη γηραιά ήπειρο.
Οι ανησυχίες πολλαπλασιάζονται καθώς ήδη η Γερμανία, η μεγαλύτερη και η πλέον εξαρτημένη από τις εξαγωγές οικονομία της Ευρωζώνης, διανύει το δεύτερο έτος στασιμότητας στην καλύτερη περίπτωση ή ύφεσης στην χειρότερη.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις του Ινστιτούτου του Κιέλου, η Ευρώπη αναμένεται να πληγεί λιγότερο από άλλες περιοχές. Το ΑΕΠ εκτιμάται ότι θα μειωθεί κατά 0,14% στο πρώτο έτος ενός εμπορικού πολέμου Τραμπ και 0,2% σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα, πολύ λιγότερο από την αμερικανική και κινεζική οικονομία. Η πρόβλεψη ωστόσο αυτή δεν συμπεριλαμβάνει τις επιπτώσεις από την επαναδρομολόγηση των κινεζικών εξαγωγών.
Ο νέος «τσάρος» της βιομηχανίας της ΕΕ, ο Επίτροπος Στεφάν Σεζουρνέ, πρώην υπουργός Εξωτερικών της Γαλλίας και στενός συνεργάτης του Εμανουέλ Μακρόν, διαμήνυσε σε πρόσφατες δηλώσεις του στους FT ότι η Ευρώπη θα πρέπει να δράσει επιθετικά για να προωθήσει τα στρατηγικά επιχειρηματικά της συμφέροντα ώστε να μην κατακλυστεί από κινεζικές εισαγωγές.
Στις πολιτικές Made in China και Πρώτα η Αμερική, προτάσσει μία πολιτική Πρώτα η Ευρώπη, διότι αυτή τη στιγμή διακυβεύεται η ανταγωνιστικότητά της, εάν ο Τραμπ προχωρήσει στους δασμούς, διαλύσει εμπορικές συμφωνίες και μειώσει τους κανονισμούς για τις αμερικανικές επιχειρήσεις.
Ο μεγάλος φόβος του νέου Επιτρόπου είναι να μην πέσει η Ευρώπη παράπλευρο θύμα ενός παγκόσμιου εμπορικού πολέμου, στην περίπτωση που κλείσουν όλες οι αγορές – Κίνας, Λατινικής Αμερικής, BRICS – και όλες οι πλεονάζουσες παραγωγικές δυνατότητες αποκτήσουν νέο προορισμό προς την Ευρώπη, οδηγώντας την σε αναμφισβήτητη οικονομική κρίση.
Τι καλό μπορεί να κάνει ένας εμπορικός πόλεμος;
Οι απειλές Τραμπ πιθανότατα θα αναγκάσουν την ΕΕ να κάνει μια δύσκολη επιλογή μεταξύ του κατευνασμού της Ουάσιγκτον και της διατήρησης της δύσκολης αλλά προσοδοφόρας οικονομικής της σχέσης με την Κίνα - τη μεγαλύτερη αγορά για πολλούς από τους εξαγωγείς της.
Η διαμόρφωση αυτής της απάντησης θα είναι μια μεγάλη πρόκληση, όπως επισημαίνουν αναλυτές, ιδιαίτερα καθώς η μορφή που παίρνει η κυβέρνηση Τραμπ σημαίνει ότι θα μπορούσε να αποδειχθεί λιγότερο σκληρή στο εμπόριο από ό,τι αναμένεται.
Τα βλέμματα είναι στραμμένα στον Χάουαρντ Λούτνικ, βετεράνο της Wall Street που αναμένεται να αναλάβει το υπουργείο Εμπορίου και ο οποίος φέρεται ότι βλέπει τους δασμούς ως διαπραγματευτικό χαρτί στις εμπορικές διαπραγματεύσεις - και όχι ως αυτοσκοπό. Οι θέσεις του θεωρούνται πιο ήπιες από αυτές του Ρόμπερτ Λαιτχάιζερ, το κατεξοχήν «γεράκι» στις εμπορικές πολιτικές που έμεινε ωστόσο εκτός κυβερνητικού σχήματος σε αντίθεση με την πρώτη θητεία Τραμπ που είχε αναλάβει τη θέση του κορυφαίου εμπορικού διαπραγματευτική των ΗΠΑ. Ο Τζέιμσον Γριρ, «γεράκι» στις πολιτικές απέναντι στην Κίνα και συνεργάτης του Λαιτχάιζερ, αναμένεται μεν να γίνει ο επόμενος Εκπρόσωπος των ΗΠΑ σε θέματα Εμπορίου, αλλά θα τελεί υπό τις εντολές του Λούτνικ, επομένως αρκετοί σχολιαστές πιθανολογούν ότι οι εμπορικές πολιτικές Τραμπ ενδεχομένως να μην αποδειχθούν τόσο ακραίες όσο θέλει ο ίδιος να ακούγονται.
Η δύσκολη επιλογή της Ευρώπης
Μέχρι στιγμής, η Ευρώπη έχει αποφύγει τις απειλές του Τραμπ. Και ενώ όλα θα μπορούσαν να αλλάξουν με μια ανάρτησή του στα social media, η μέχρι τώρα στάση του θα μπορούσε να υποδηλώνει ότι η τρέχουσα υπερατλαντική αντιπαράθεση θα επιλυθεί σε μια εποικοδομητική συζήτηση για το πώς να αντιμετωπίσουμε την Κίνα.
«Οι ΗΠΑ και η ΕΕ δεν είχαν συμφωνήσει 100% στο παρελθόν σε όλες τις πτυχές των σχέσεών μας με την Κίνα και αυτό έχει οδηγήσει ιστορικά σε έλλειψη εμπιστοσύνης», δήλωσε επίσης στο Politico ο Νταν Μιλάνεϊ, πρώην βοηθός του εμπορικού αντιπροσώπου των ΗΠΑ υπό τον Τραμπ.
Μέχρι στιγμής, οι Βρυξέλλες προσπάθησαν να υιοθετήσουν μια μετρημένη προσέγγιση για το αυξανόμενο εμπορικό έλλειμμα της ΕΕ με την Κίνα - για παράδειγμα επιβάλλοντας μέτριους εισαγωγικούς δασμούς έως και 35% στις εισαγωγές ηλεκτρικών οχημάτων από την Κίνα μετά από έρευνα που εντόπισε τις κρατικές επιδοτήσεις του Πεκίνου στους κατασκευαστές του. Η κυβέρνηση Τζο Μπάιντεν έχει ήδη χτυπήσει τα κινεζικά EV με δασμούς 100%.
Ο Τραμπ θα θέλει η ΕΕ να είναι έτοιμη να υιοθετήσει μια ακόμη πιο σκληρή γραμμή απέναντι στην Κίνα αμέσως μετά την ορκωμοσία του στις 20 Ιανουαρίου. Όμως έχουν γίνει τέτοιου είδους συζητήσεις και στο παρελθόν και υπάρχουν μεγάλες διατλαντικές διαφορές σχετικά με αυτή την προσέγγιση.
«Η επαναδρομολόγηση των κινεζικών προϊόντων στην αγορά της ΕΕ θα επιτείνει τις συζητήσεις μεταξύ Βρυξελλών και Ουάσιγκτον. Η κυβέρνηση Τραμπ, όπως και η κυβέρνηση Μπάιντεν, θα περιμένουν από την ΕΕ να ανταποκριθεί στις οικονομικές πολιτικές της Κίνας που καθοδηγούνται από τις εξαγωγές με τον ίδιο τρόπο που θα το κάνουν και οι ΗΠΑ», δήλωσε στο Politico ο Kέιθ Ρόκγουελ, πρώην επικεφαλής εκπρόσωπος του ΠΟΕ και νυν ανώτερος ερευνητής στο think tank Hinrich.
Αφού η ΕΕ και οι ΗΠΑ προσπάθησαν να λύσουν μια εμπορική διαμάχη για το χάλυβα και το αλουμίνιο που πυροδότησε ο Τραμπ στην πρώτη του θητεία, οι Βρυξέλλες και η Ουάσιγκτον προσπάθησαν εν συνεχεία να ενώσουν τις δυνάμεις τους και να αντιμετωπίσουν την υπερπαραγωγή χάλυβα της Κίνας.
Οι ΗΠΑ δημιούργησαν μια ομάδα πράσινων μετάλλων που προστατεύεται από δασμούς στον κινεζικό χάλυβα και το αλουμίνιο - αλλά οι Βρυξέλλες δεν ακολούθησαν, ανησυχώντας ότι θα παραβίαζαν τους παγκόσμιους κανόνες εμπορίου. Η ΕΕ και οι ΗΠΑ κήρυξαν κατάπαυση του πυρός, αναστέλλοντας τους δασμούς τους. Ωστόσο, τα αντίποινα της ΕΕ πρόκειται να τεθούν εκ νέου σε ισχύ στα τέλη Μαρτίου, λίγο μετά την ανάληψη των καθηκόντων του Τραμπ.
Η στενότερη ευθυγράμμιση με τις ΗΠΑ για την Κίνα θα ήταν δυνατή, όμως η ΕΕ ενδεχομένως να επιλέξει να ακολουθήσει διαφορετική προσέγγιση από τον Τραμπ, καταφεύγοντας σε καθιερωμένα μέσα εμπορικής άμυνας.
