Σε μία άκρως δραματική συγκυρία για τις προοπτικές της δεύτερης μεγαλύτερης οικονομίας της Ευρωζώνης, ο Φρανσουά Μπαϊρού αναλαμβάνει πρωθυπουργός της Γαλλίας σε μία προσπάθεια να ισορροπήσει τις αντικρουόμενες πολιτικές δυνάμεις που ακροβατούν σε τεντωμένο σχοινί.
Ο Μπαϊρού, με τρεις αποτυχημένες προεδρικές υποψηφιότητες στο ενεργητικό του, ορίστηκε πρωθυπουργός από τον Εμανουέλ Μακρόν σε μια περίοδο οικονομικής στασιμότητας, κοινοβουλευτικού αδιεξόδου και μιας ακόμη υποβάθμισης της πιστοληπτικής ικανότητας της Γαλλίας. Μία επιλογή ανάγκης, με εξαιρετικά έντονο παρασκήνιο, που καταδεικνύει πόσο δύσκολο έχει γίνει το πολιτικό σκηνικό της χώρας.
Διαβάστε ακόμα: Μακρόν: Παίζει τα «ρέστα» του με τον Μπαϊρού
Ο Γάλλος πρόεδρος ενημέρωσε αρχικά τον Μπαϊρού ότι δεν θα ήταν πρωθυπουργός για να επανέλθει δύο ώρες αργότερα και να ανακοινώσει το διορισμό του. Αρχική πρόθεση του Μακρόν ήταν μία κυβέρνηση με επικεφαλής τον Ρολάν Ρεσκούρ ή τον Σεμπαστιάν Λεκορνέ, αλλά ο Μπαϊρού που είχε προταθεί ως δεύτερη επιλογή, απείλησε τον Μακρόν ότι θα αποχωρούσε από την κυβέρνηση συνασπισμού, κάτι που θα έθετε σε κίνδυνο την ήδη εύθραυστη πολιτική συνοχή. Γαλλικά μέσα κάνουν λόγο για πολιτικό εκβιασμό σε έναν δημοσκοπικά και πολιτικά αδύναμο πρόεδρο της Γαλλικής Δημοκρατίας.
Ο Μακρόν χρειάστηκε να ενεργήσει γρήγορα μετά την πτώση του Μισέλ Μπαρνιέ, η συντηρητική πολιτική του οποίου μαζί με την πίεση για λιτότητα εξόργισε την αριστερά και απέτυχε να κατευνάσει την ακροδεξιά. Η Γαλλία δεν έχει προϋπολογισμό ούτε και υπάρχει προοπτική για νέες εκλογές μέχρι τα τέλη του επόμενου έτους, υπό το βάρος ενός τεράστιου χρέους και ελλείμματος.
Λίγες ώρες μετά την ομιλία Μπαϊρού ως πρωθυπουργού, η Γαλλία δέχθηκε ακόμη ένα «χτύπημα» από τον οίκο Moody's, ο οποίος υποβάθμισε την πιστοληπτική της αξιολόγηση, προειδοποιώντας για αύξηση του χρέους τη στιγμή που οι πιθανότητες σημαντικής μείωσης του ελλείμματος είναι πολύ χαμηλές. Κανένας πλέον δεν περιμένει θαύματα, πολύ περισσότερο οι χρηματοοικονομικές αγορές, όπου υπάρχει πολύ πιο έντονο κλίμα δυσπιστίας.
Υποβάθμιση και προειδοποιήσεις από Moody’s
Τα βλέμματα είναι όλα στραμμένα στο άνοιγμα των ευρωπαϊκών αγορών τη Δευτέρα, μετά την υποβάθμιση του γαλλικού αξιόχρεου από τον οίκο Moody’s το βράδυ της Παρασκευής, στο Αα3 από Αα2, με αλλαγή ωστόσο της προοπτικής σε σταθερή από αρνητική. Το νέο ταρακούνημα έρχεται τη στιγμή που οι αγορές κρατικών ομολόγων και μετοχών της Γαλλίας είχαν σταθεροποιηθεί από τη νέα, προσωρινή και συγκρατημένη άνοδο των spread και των αποδόσεων, καθώς η πτώση της κυβέρνησης Μπαρνιέ και το νέο πολιτικό αδιέξοδο είχε πλήρως προεξοφληθεί από την αγορά.
Ενώ τα ασφάλιστρα κινδύνου μειώθηκαν ξανά τις τελευταίες εβδομάδες, υπάρχει κίνδυνος διαρκούς αύξησης του κόστους χρηματοδότησης που θα αποδυνάμωσε περαιτέρω τη βιωσιμότητα του χρέους, προειδοποιεί η Moody’s. Αυτό θα μπορούσε να δημιουργήσει έναν «φαύλο κύκλο» μεταξύ υψηλότερων ελλειμμάτων, υψηλότερου χρέους και υψηλότερου κόστους χρηματοδότησης, εν μέσω σημαντικών ετήσιων δανειακών αναγκών.
Η απόφαση του οίκου, όπως εξηγεί ο ίδιος, αντανακλά την άποψη ότι τα δημοσιονομικά της χώρας θα επιδεινωθούν σημαντικά τα επόμενα τρία χρόνια, σε σύγκριση με το βασικό σενάριο του Οκτωβρίου 2024. Αναμένει ότι το έλλειμμα θα ανέλθει στο 6,3% του ΑΕΠ το 2025, πριν μειωθεί σταδιακά σε περίπου 5,2% του ΑΕΠ το 2027. Ως αποτέλεσμα, ο λόγος χρέους προς ΑΕΠ θα αυξηθεί από 113,3% το 2024 σε περίπου 120% το 2027.
Αυτό οφείλεται στον πολιτικό κατακερματισμό ο οποίος πιθανότατα θα σταθεί εμπόδιο σε σημαντική δημοσιονομική προσαρμογή. Ο οίκος βλέπει πολύ μικρή πιθανότητα η επόμενη κυβέρνηση να μειώσει βιώσιμα το μέγεθος των δημοσιονομικών ελλειμμάτων πέρα από το επόμενο έτος.
Ωστόσο, η αξιολόγηση Aa3 με σταθερή προοπτική καταγράφει, όπως σημειώνει ο οίκος, τα σημαντικά πιστωτικά πλεονεκτήματα της Γαλλίας, συμπεριλαμβανομένης μιας μεγάλης, πλούσιας και διαφοροποιημένης οικονομίας, η οποία είναι η έβδομη μεγαλύτερη παγκοσμίως. Επίσης, εξισορροπεί τις πιστωτικές δυνάμεις και τις προκλήσεις. Η ανθεκτικότητα της γαλλικής οικονομίας υποστηρίζεται από ένα πιο ευνοϊκό δημογραφικό προφίλ από ό,τι ισχύει σε πολλές άλλες προηγμένες οικονομίες. Ο οίκος προβλέπει ότι η αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ θα φτάσει το 1,1% φέτος, 1% το 2025 και 1,4% το 2026 και το 2027. Επιπλέον, το θετικό outlook υποστηρίζεται από τους υγιείς και εξαιρετικά ικανούς δημόσιους θεσμούς της χώρας, αν και η άνευ προηγουμένου πολιτική κατάσταση δοκιμάζει το θεσμικό της πλαίσιο.
Mπαϊρού, γεφυροποιός δύναμη;
Η κατάσταση του Μπαϊρού ως αιώνιος-χαμένος, ως υποψήφιος ούτε αριστερός ούτε δεξιός, με τον χαμηλότερο κοινό παρονομαστή, αποτελεί δύναμη σε μια εποχή που απαιτείται συμβιβασμός, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει το Bloomberg. Και αυτό, επειδή διαθέτει μία πειστική ικανότητα να στηρίζεται αριστερά σε θέματα όπως η μεταρρύθμιση του συνταξιοδοτικού συστήματος, κάτι που θα μπορούσε να τον βοηθήσει να αποφύγει τη μοίρα του Μπαρνιέ. Και ως υπερασπιστής των πολιτικών αουτσάιντερ και επικριτής του συστήματος του παρελθόντος, ο Μπαϊρού ήταν πιο πρόθυμος να συνεργαστεί με την Μαρίν Λεπέν, την οποία περιθωριοποίησε ο Μακρόν σε πρόσφατη διακομματική συνάντηση.
O Φιλίπ Βιγκιέ, βουλευτής του κόμματος του Μπαϊρού MoDem, δήλωσε στους FT, ότι η δύναμη του χαρακτήρα του Μπαϊρού και οι πολιτικές διασυνδέσεις του σε όλο το πολιτικό φάσμα θα τον βοηθήσουν να εξασφαλίσει ευρεία υποστήριξη. «Είναι ο γνήσιος κεντρώος», είπε χαρακτηριστικά.
Ο Έργουαν Μπαλανάν, επίσης βουλευτής του MoDem, είπε ότι οι ικανότητες του νέου πρωθυπουργού να χτίζει γέφυρες θα τον βοηθήσουν. «Προσπάθησε να κάνει ανθρώπους που προέρχονταν από διαφορετικά υπόβαθρα να συνεργαστούν..Είναι αυτός που μπορεί να οικοδομήσει αυτόν τον απαραίτητο συνασπισμό», τόνισε.
Το σίγουρο είναι ότι ο Μπαϊρού ξεκινά έναν αγώνα δρόμου να επιτύχει συμφωνία για τον προϋπολογισμό. Το ερώτημα είναι τι μπορεί να προσφέρει στους αντιπάλους του Μακρόν για να εξασφαλίσει την υποστήριξή τους για μια σταθερή κυβέρνηση και έναν προϋπολογισμό που θα απέκλειε την ανάγκη για νέες εκλογές. Κάποιες παραχωρήσεις σχετικά με τις συντάξεις, τη λιτότητα και τις μεταρρυθμίσεις πιθανότατα θα πρέπει να προσφερθούν σε αντάλλαγμα για μια εκεχειρία που θα αποκόψει μια μέτρια πλειοψηφία από τα αντίπαλα αριστερά και δεξιά κόμματα.
Ωστόσο, δεν υπάρχει εγγύηση επιτυχίας σε μια εποχή που η εξουσία ξεκάθαρα υποχωρεί από τα Ηλύσια και όταν κανένας πολιτικός δεν φαίνεται ικανός να «πωλήσει» τους ψηφοφόρους για τις σκληρές επιλογές που χρειάζονται σε μια περίοδο παραγωγικότητας και δημογραφικής παρακμής, όπως χαρακτηριστικά επισημαίνει το Bloomberg. Η εξασθενημένη επιρροή της Γαλλίας στην ευρωπαϊκή σκηνή αποτυπώνεται τα μέγιστα στην εμπορική συμφωνία Mercosur που υπογράφηκε πρόσφατα παρά τις γαλλικές αντιρρήσεις. Με κάθε νέο πρωθυπουργό –ο Μπαϊρού είναι ο τέταρτος φέτος– η εξουσία του Μακρόν αποδυναμώνεται και οι λαϊκιστικές δυνάμεις ενισχύονται: οι δημοσκοπήσεις δείχνουν αύξηση της δημοτικότητας Λεπέν από τότε που βοήθησε να πέσει η κυβέρνηση Μπαρνιέ και εκτιμάται ότι θα έρθει στην κορυφή στον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών.
Οι μεγάλες προκλήσεις
Οι προοπτικές του Μπαϊρού θα εξαρτηθούν, σύμφωνα με τους FT, πρώτα από το αν θα μπορέσει να επιτύχει το κατόρθωμα που νίκησε τον Μπαρνιέ: την έγκριση ενός προϋπολογισμού για το 2025 που θα πρέπει να περιλαμβάνει μη δημοφιλείς αυξήσεις φόρων και ακόμη πιο αντιδημοφιλείς περικοπές δαπανών, εάν η Γαλλία θέλει να αρχίσει να μειώνει το έλλειμμά της.
Έχει κηρύξει εδώ και καιρό ότι η Γαλλία πρέπει να τακτοποιήσει τα δημοσιονομικά της κάνοντάς το κεντρικό θέμα της εκστρατείας του το 2007, παρά το γεγονός ότι οι ψηφοφόροι αντιπαθούσαν το μήνυμα. «Το χρέος είναι ηθικό πρόβλημα, αφού το βάζουμε στους ώμους των παιδιών μας... είναι απαράδεκτο», είπε την Παρασκευή.
Εάν ο Μπαϊρού είναι να πετύχει, θα χρειαστεί να εξουδετερώσει την Εθνική Συσπείρωση (RN) της Λεπέν και να διαπραγματευτεί τουλάχιστον μια εκεχειρία με τη μετριοπαθή αριστερά, ιδιαίτερα το Σοσιαλιστικό κόμμα. Ωστόσο, αν κλίνει πολύ αριστερά, τότε θα αποξενώσει τους δεξιούς Ρεπουμπλικάνους, οι οποίοι είχαν συμμαχήσει με το κέντρο για να στηρίξουν τον Μπαρνιέ.
Όμως τα πρώτα σημάδια από την αριστερά δεν ήταν θετικά. Ο ηγέτης των Σοσιαλιστών, Ολιβιέ Φορ, καθώς και βασικά πρόσωπα των Πρασίνων και των κομμουνιστών, επέκριναν τον Μακρόν επειδή επέλεξε ξανά κάποιον από το δικό του στρατόπεδο.
Όσο για την Μαρίν Λεπέν, είχε εγκάρδιες σχέσεις με τον Μπαϊρού όλα αυτά τα χρόνια. Μερικές φορές βοήθησε την Εθνική Συσπείρωση υπέρ της δημιουργίας ενός πιο αντιπροσωπευτικού πολιτικού συστήματος, δανείζοντάς της ακόμη και τις απαραίτητες υπογραφές για να θέσει υποψηφιότητα για πρόεδρος.
Όταν η Εθνική Συσπείρωση πάλευε να δανειστεί από τις τράπεζες για να χρηματοδοτήσει τις καμπάνιές της, ο Μπαϊρού είπε ότι άξιζε να χρηματοδοτηθεί όπως κάθε άλλο κόμμα - μια κίνηση που ήταν αντίθετη με την κυρίαρχη πρακτική του εξοστρακισμού της ακροδεξιάς.
Επίσης, ο Μπαϊρού έχει υποστηρίξει εδώ και καιρό την αλλαγή του εκλογικού συστήματος στη Γαλλία για την εισαγωγή περισσότερης αναλογικής εκπροσώπησης προκειμένου να παρακινηθούν τα κόμματα να συμβιβαστούν στο κοινοβούλιο. Η Λεπέν ζήτησε επίσης μια τέτοια αλλαγή.
Ωστόσο, η Λεπέν τον ειδοποίησε την Παρασκευή, λέγοντας ότι δεν απέκλεισε να ψηφίσει για άλλη πρόταση μομφής. Έγραψε στο X: «Κάθε πολιτικός που απλώς παρατείνει τον Μακρονισμό, ο οποίος έχει απορριφθεί δύο φορές στην κάλπη, μόνο σε αδιέξοδο και αποτυχία μπορεί να οδηγήσει».
