Τα μέτρα που εισηγείται η Κομισιόν για άμεση μείωση του ενεργειακού κόστους δεν απαντούν στην «καρδιά» του προβλήματος -δηλαδή δεν οδηγούν σε φθηνότερο ηλεκτρισμό ή φυσικό αέριο- αλλά στοχεύουν στη μείωση συμπληρωματικών επιβαρύνσεων στους λογαριασμούς, η οποία μάλιστα μπορεί να υλοποιηθεί μόνο υπό προϋποθέσεις.
Αυτό επισημαίνουν στο Insider παράγοντες του ενεργειακού κλάδου, κάνοντας μία πρώτη αποτίμηση των παρεμβάσεων που περιλαμβάνονται στο «Σχέδιο Δράσης για την Προσιτή Ενέργεια», αλλά και την «Καθαρή Βιομηχανική Συμφωνία». Υπενθυμίζεται ότι τα δύο κείμενα παρουσιάστηκαν χθες από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με σκοπό αφενός μεν την αποκλιμάκωση των τιμών ρεύματος και αερίου για νοικοκυριά και επιχειρήσεις στην ΕΕ, αλλά και τη μείωση του ενεργειακού κόστους των ευρωπαϊκών βιομηχανιών, ώστε αυτές να διατηρήσουν τη διεθνή ανταγωνιστικότητά τους.
Όπως έγραψε χθες το Insider, όσον αφορά τα βραχυπρόθεσμα μέτρα, η Κομισιόν προχωρά σε συστάσεις για μείωση των φόρων στους λογαριασμούς ηλεκτρισμού (μέχρι και μηδενισμό τους για τα νοικοκυριά και επιχειρήσεις), όπως και την απόσυρση των χρεώσεων υπέρ τρίτων. Επίσης, οι Βρυξέλλες προωθούν την αναπροσαρμογή των τελών δικτύου ώστε να ελαφρυνθούν συγκεκριμένες κατηγορίες καταναλωτών (με ευέλικτη ζήτηση) – αναφέροντας ότι αν κριθεί αναγκαίο το μέτρο αυτό μπορεί ακόμη και να νομοθετηθεί, ώστε να αποκτήσει δεσμευτικό χαρακτήρα.
Λείπουν οι δραστικές παρεμβάσεις
Σύμφωνα με τα ίδια στελέχη, τα δύο κείμενα δεν περιλαμβάνουν παρεμβάσεις οι οποίες θα μπορούσαν να «ξεφουσκώσουν» τις χονδρεμπορικές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας (ή το κόστος αερίου) και επομένως να επηρέαζαν με αυτό τον τρόπο και τα τιμολόγια. Μία τέτοια παρέμβαση θα μπορούσε για παράδειγμα να ήταν η τροποποίηση του Χρηματιστηρίου Ρύπων, ώστε να μειωθούν οι τιμές των δικαιωμάτων ρύπων. Ανεξάρτητα από το αν κανείς συμφωνεί για το κατά πόσο μία τέτοια λύση θα ήταν δόκιμη ή όχι, είναι δεδομένο πως η μείωση των δικαιωμάτων θα περιόριζε την αμέσως επόμενη ημέρα το κόστος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ορυκτά καύσιμα. Επομένως, θα είχε άμεση επίπτωση στο κόστος του ηλεκτρισμού.
Αντίθετα, η Κομισιόν «βλέπει» περίπου νομοτελειακή μείωση του κόστους ηλεκτρισμού σε λίγα χρόνια, η οποία θα προέλθει από την απανθρακοποίηση. Ακόμη όμως και ως προς τα συμπληρωματικά βάρη στους λογαριασμούς, που βάζουν «στο στόχαστρο» οι Βρυξέλλες, είναι αμφίβολη η αποτελεσματικότητα από την ελάφρυνσή τους. Για παράδειγμα, στη χώρα μας οι φόροι στους λογαριασμούς ηλεκτρισμού κινούνται σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα (π.χ. εφαρμόζεται ο χαμηλότερος συντελεστής ΦΠΑ 6%). Εκτιμάται ότι ακόμη και πλήρης εξάλειψή τους δεν θα «ελάφραινε» τους λογαριασμούς περισσότερο από 0,5 λεπτό του ευρώ ανά κιλοβατώρα.
Υπόθεση των εύρωστων χωρών
Στη χώρα μας, όπως επισημαίνουν οι ίδιοι παράγοντες, θα είχε νόημα να μπει ξανά επί τάπητος να βγουν από τους λογαριασμούς ρεύματος χρεώσεις υπέρ τρίτων, όπως τα δημοτικά τέλη ή η ΕΡΤ, όπως έχει γράψει εγκαίρως το Insider. Ωστόσο, αυτό δεν θα σήμαινε πως θα γινόταν «φθηνότερο το ρεύμα», απλώς ότι οι λογαριασμοί δεν θα ενσωμάτωναν πλέον κόστη εκτός ενέργειας, τα οποία με κάποιον άλλο τρόπο θα συνέχιζαν να επιβαρύνουν τους οικογενειακούς προϋπολογισμούς.
Την ίδια στιγμή, οι «τρύπες» που θα προέκυπταν στα κρατικά έσοδα από αυτές τις συμπληρωματικές επιβαρύνσεις, θα έπρεπε να τις επωμιστούν οι εθνικοί κρατικοί προϋπολογισμοί, αφού δεν προβλέπεται κάποια ευρωπαϊκή πηγή για τη χρηματοδότησή τους. Και όσο κι αν αυτό φαίνεται ίσως λογικό στην περίπτωση των φόρων, δεν ισχύει εξίσου στις χρεώσεις δικτύου – για τις οποίες για πρώτη φορά η Κομισιόν αφήνει «ανοικτό παράθυρο» ώστε, σε ειδικές περιπτώσεις, οι μειώσεις να καλυφθούν από δημόσια έσοδα.
Επομένως, η έμμεση ελάφρυνση των λογαριασμών εναπόκειται στην ευρωστία των δημοσιονομικών κάθε κράτους – μέλους. Και μάλιστα, ακόμη και στις ευρωπαϊκές χώρες με «υγιείς» προϋπολογισμούς, τέτοιες παρεμβάσεις θα είχαν σημαντικό αντίκτυπο στους προϋπολογισμούς τους.
Κριτική για τα PPAs
Όσον αφορά τα μέτρα ενίσχυσης των βιομηχανικών καταναλωτών, από την πρώτη ανάγνωση της «Καθαρής Βιομηχανικής Συμφωνίας», η κριτική των αντίστοιχων κλάδων επικεντρώνεται στο μέτρο στήριξης των μακροχρόνιων συμβάσεων αγοραπωλησίας ηλεκτρικής ενέργειας (PPAs). Όπως φαίνεται από το κείμενο, οι Βρυξέλλες εκτιμούν πως η περιορισμένη διάδοση των PPAs οφείλεται στο ρίσκο που αυτά σημαίνουν για τα αντισυμβαλλόμενα μέρη.
Σε αυτό το πλαίσιο, θα «τρέξει» ένα πιλοτικό πρόγραμμα εγγυοδοσίας από την ΕΤΕπ, ύψους 500 εκατ. ευρώ, για τη σύναψη μακροχρόνιων συμβάσεων από επιχειρήσεις. Η κριτική ωστόσο που ασκείται έχει να κάνει με το γεγονός ότι ειδικά για τους βιομηχανικούς καταναλωτές, το πρόβλημα των συμβολαίων δεν είναι το ρίσκο.
Αντίθετα, το «φρένο» οφείλεται στο «καπέλο» που προστίθεται στην τιμή αγοραπωλησίας, από την ανάγκη η παραγωγή των ΑΠΕ να «διαμορφωθεί» στο προφίλ κατανάλωσης των βιομηχανιών. Επομένως, πάγιο αίτημα του κλάδου είναι να επιδοτηθεί αυτό το κόστος διαμόρφωσης, με σχήματα όπως το Green Pool που είχε αναπτύξει η Ελλάδα και το οποίο δεν έχει λάβει έγκριση από τις Βρυξέλλες.
«Ναι» στα μεσοπρόθεσμα μέτρα
Στον αντίποδα, τα στελέχη της αγοράς επισημαίνουν πως οι μεσοπρόθεσμες παρεμβάσεις της Κομισιόν κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση, χωρίς ωστόσο να μπορούν να εγγυηθούν την άμεση μείωση του κόστους. Αυτό ισχύει για παράδειγμα με την πρόταση για ενίσχυση των υποδομών για διασυνοριακό εμπόριο ανάμεσα στη Νοτιοανατολική και την Κεντρική Ευρώπη, θέμα το οποίο έχει θέσει και η χώρα μας.
Επίσης, όπως είχε υποστηρίξει και η Ελλάδα, οι Βρυξέλλες εισηγούνται τη δημιουργία μίας Task Force για την ενίσχυση της συνεργασίας στο πλαίσιο της Ενεργειακής Ένωσης. Παράλληλα, προτείνουν να εξεταστεί το «ιαπωνικό μοντέλο», στην προοπτική οικονομικής στήριξης για την ανάπτυξη υποδομών εξαγωγής LNG σε χώρες παραγωγούς αερίου, όπως επίσης και τη δημιουργία Task Force για τον κλάδο αερίου, για να εξετάσει ενδελεχώς τις αγορές φυσικού αερίου της ΕΕ και, όπου χρειάζεται, να λάβει μέτρα για τη διασφάλιση της εύρυθμης λειτουργίας τους, αντλώντας από τα διδάγματα της ενεργειακής κρίσης.
