Γίνονται εντατικές προσπάθειες για να ανακοινωθεί η πρόταση της Κομισιόν για την ενεργοποίηση της εθνικής ρήτρας διαφυγής και γενικότερα της τόνωσης των αμυντικών δαπανών ακόμη και την άλλη εβδομάδα επισήμανε ο Επίτροπος Οικονομίας και Ανταγωνιστικότητας, Βάλντις Ντομπρόβσκις μετά την ολοκλήρωση της υπουργικής συνόδου. Αναφέρθηκε στις διαφορετικές απόψεις ομάδων κρατών επισημαίνοντας πως θα ληφθούν υπόψη στο κείμενο της Κομισιόν.
Ο Επίτροπος Οικονομίας και Ανταγωνιστικότητας έκανε σαφές πως η πρόταση της Κομισιόν είναι να ενεργοποιηθεί η εθνική ρήτρα διαφυγής για ένα περιορισμένο διάστημα 4 ετών, επιτρέποντας την αύξηση των αμυντικών δαπανών κάθε κράτος έως κατά 1,5% του ΑΕΠ ετησίως.
Στην συνέντευξη τύπου πρόσθεσε πως η εφαρμογή της ρήτρας θα γίνει με την έκδοση communication guidance με τα οποία θα εξηγείται πως τα ίδια θα υποβάλλουν σχετικό αίτημα. Είπε επίσης πως δεν συστήνει μία αλλαγή των δημοσιονομικών κανόνων (έχει πέσει στο τραπέζι από τη Γερμανία), αναφέροντας πως τέθηκαν σε ισχύ το 2024 και οι αλλαγές θα έπαιρναν χρόνο ενώ η εφαρμογή της ρήτρας μπορεί να γίνει γρήγορα.
Εξήγησε πως πέρα από τις ρήτρες διαφυγής ως εργαλεία χρηματοδότησης προωθούνται και το νέο ταμείο των 150 δις ευρώ, η αναθεώρηση των κανονισμών συνοχής για χρήση των σχετικών πόρων, η εμπλοκή της ΕΤΕπ, ιδιωτικών κεφαλαίων, ακόμη και των χρηματοδοτήσεων του ESM στις οποίες επίσης αναφέρθηκε. Είπε πως οι προτάσεις της Κομισιόν θα είναι θέμα «εβδομάδος ή εβδομάδων».
Οι ΥΠΟΙΚ εξειδικεύουν σήμερα και αύριο τις αποφάσεις της Συνόδου Κορυφής για τη ρήτρα διαφυγής και τις αμυντικές δαπάνες κατά τις συνεδριάσεις των Eurogroup και Ecofin αντίστοιχα.
Αν το περιθώριο αυτό αφορά τελικά και στην Ελλάδα, τότε διευκολύνεται η πρόθεση του ΥΠΟΙΚ για τη δημιουργία δημοσιονομικού χώρου με στόχο να υπάρξουν παρεμβάσεις στην άμεση φορολογία. Στο θέμα αναφέρθηκε και χθες ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κωστής Χατζηδάκης, μιλώντας στον ΣΚΑΪ, επισημαίνοντας πως η απόφαση για την ρήτρα διαφυγής θα προσφέρει μεγαλύτερη ευελιξία.
Τι προβλέπει η ρήτρα
Σημειώνεται ότι, όπως έχει ήδη αναφέρει το insider, το Άρθρο 25 των νέων δημοσιονομικών κανόνων (Κανονισμός 2024/1263) προβλέπει τη γενική ρήτρα διαφυγής για όλα τα κράτη (για την οποία δεν έχει γίνει κανένας λόγος) και το Άρθρο 26 τις εθνικές ρήτρες διαφυγής.
Ορίζεται πως οι Εθνικές Ρήτρες επιτρέπουν σε ένα κράτος - μέλος να αποκλίνει από την πορεία των καθαρών δαπανών «όταν εξαιρετικές περιστάσεις, οι οποίες εκφεύγουν του ελέγχου του κράτους - μέλους, έχουν σημαντική επίπτωση στα δημόσια οικονομικά του», και αν «η εν λόγω απόκλιση δεν θέτει σε κίνδυνο τη μεσοπρόθεσμη βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών». Άρα, αυτές οι ρήτρες ενεργοποιούνται ανά κράτος και ανάλογα με την κατάστασή του.
Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν διευκρίνισε προς το παρόν μόνο πως θα προταθεί η ενεργοποίησή τους «με συντονισμένο τρόπο» που θα οδηγήσει τα κράτη - μέλη να αυξήσουν «κατά μέσο όρο» τις αμυντικές δαπάνες κατά 1,5% του ΑΕΠ τους με όφελος 650 δισ. ευρώ σε περίοδο 4 ετών.
Η Ελληνική πλευρά ζητά να μην υπάρχουν εξαιρέσεις στην εφαρμογή της ρήτρας οι οποίες είχαν ακουστεί τις προηγούμενες ημέρες. Για παράδειγμα, είχε γίνει λόγος για περιθώριο μόνο σε όσους δίνουν ήδη πολλά για άμυνα και το αντίθετο μόνο σε κράτη που δίνουν λίγα (πχ η Ιταλία και η Ισπανία).
Επίσης είχε προταθεί η καθολική εφαρμογή της ρήτρας για όλα τα κράτη, αλλά με πιο αυστηρούς όρους/δημοσιονομικούς περιορισμούς για όσα έχουν υψηλό χρέος, ή για παρέμβαση που θα αλλάζει και τους δημοσιονομικούς κανόνες, προκειμένου να «διευκολύνει» ισχυρές χώρες όπως η Γαλλία, που δεν θέλουν εξαίρεση μόνο για την ετήσια μεταβολή των δαπανών, αλλά για όλη την επιπλέον δαπάνη (κάτι που είναι επωφελές και για την Ελλάδα).
