Ροή
Θα είναι ίσως η πρώτη φορά τα τελευταία πολλά χρόνια, που στην κατανομή των αρμοδιοτήτων - χαρτοφυλακίων των Eυρωπαίων Eπιτρόπων, το αγροτικό θέμα θα παίξει τόσο σημαντικό ρόλο. Για την ακρίβεια, πολύ πιο σημαντικό από αυτό που αναδείχθηκε στις αγροτικές κινητοποιήσεις του περασμένου χειμώνα. Με τους συντελεστές του παιχνιδιού να αφήνουν την πληγή να κακοφορμίσει, νέα πιο σύνθετα προβλήματα έχουν αρχίσει να βγαίνουν στην επιφάνεια.
Η αγορά εισροών γεωργίας - κτηνοτροφίας σε πτώση
Ο μεγάλος ευρωπαϊκός κατασκευαστής τρακτέρ FENDT, από αυτά που κάθε αγρότης θέλει να έχει στην αυλή του, ανακοίνωσε ότι καθιερώνει για ένα μικρό διάστημα μειωμένη εργασία σε κάποιες από τις βιομηχανικές του μονάδες. Σε ανακοίνωσή της, η εταιρεία ανέφερε ότι μετά από μια περίοδο μεγάλης ανάπτυξης, είναι φυσικό να υπάρξει επιστροφή στην καθημερινότητα. Αυτό, όμως, που προβληματίζει την μεγάλη αυτή γερμανική εταιρεία, είναι η απροθυμία των αγροτών όσο και των αγροτικών εργολάβων να επενδύσουν, τόσο σε τρακτέρ όσο και σε άλλα παρελκόμενα μηχανήματα. Αναγνωρίζει σε κάθε περίπτωση ότι η πτώση της ζήτησης είναι σημαντική.
Η άλλη μεγάλη κατασκευάστρια τρακτέρ και θεριζοαλωνιστικών μηχανών, η GLASS, ανακοίνωσε ότι ξεκινάει τις διακοπές νωρίτερα και τις παρατείνει για λίγες ακόμη ημέρες, μέχρι τέλος Αυγούστου, ενώ αμέσως μετά την επιστροφή τους, 900 εργαζόμενοι θα δουλεύουν με μειωμένο ωράριο. «Είναι η μόνη λύση ώστε να διασφαλιστούν οι θέσεις εργασίας» απάντησε εκπρόσωπος της εταιρείας. Εδώ, είναι το τμήμα θεριζοαλωνιστικών μηχανών που «θα πληρώσει τη νύφη», ενώ το τμήμα τρακτέρ και κτηνοτροφικών μηχανημάτων θα συνεχίσει κανονικά την λειτουργία του.
Στην γειτονική Αυστρία, ο κολοσσός κατασκευής παρελκόμενων μηχανημάτων Pottinger, ανακοίνωσε ότι 200 εργαζόμενοι θα πρέπει να εγγραφούν στο ταμείο ανεργίας για ολόκληρο το καλοκαίρι και 450 ακόμη να πάρουν ένα μήνα διακοπές χωρίς αμοιβή. Το γεγονός ότι στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού, ο άλλος τεράστιος παίκτης John Deere, έχει ήδη απολύσει 1.800 άτομα από το προσωπικό του, δεν μειώνει τη δραματικότητα της κατάστασης στην Ευρώπη.
Για όποιον γνωρίζει την αγοραστική συμπεριφορά (βλέπε λατρεία) των αγροτών σε σχέση με τα μηχανήματα, θα θεωρούσε τις παραπάνω ειδήσεις κάτι σαν τη συντέλεια του κόσμου. Παράγων της αγοράς μεταχειρισμένων αγροτικών μηχανημάτων, μας έλεγε στην AGROTICA πριν 6 μήνες, ότι σε κάθε γερμανική και σε πολλές ευρωπαϊκές φάρμες, τα διαθέσιμα πανάκριβα τρακτέρ είναι πολύ περισσότερα από αυτά που χρειάζονται ή μπορούν να χειριστούν. Απορούσε μάλιστα, γιατί συνεχίζουν να αγοράζουν καινούργια μηχανήματα και δεν καλύπτουν τις όποιες ανάγκες τους με πολύ φθηνότερα μεταχειρισμένα! Άρα, ο προβληματισμός δεν είναι καινούργιος...
Προφανώς, εισερχόμενοι σε φάση συστολής της οικονομίας, η λογική άρχισε να πρυτανεύει και να υπερισχύει του θυμικού. Επιπλέον, το διαθέσιμο αγροτικό εισόδημα έχει κατά πολύ μειωθεί τα τελευταία χρόνια για πολλούς λόγους. Πρώτον, η μεγάλη πτώση των τιμών και η σημαντική αύξηση των αγροτικών εισροών παραγωγής. Δεύτερον, η μείωση ή καλύτερα η αλλαγή του τρόπου διανομής των αγροτικών επιδοτήσεων, μείωσε το λεγόμενο «τσεκ» και κυρίως το κατέστησε αβέβαιο ως προς το ετήσιο ύψος του. Όσες πιο πολλές δράσεις για το περιβάλλον κάνεις, τόσα περισσότερα θα παίρνεις αλλά ποτέ δεν θα ξέρεις πόσα ακριβώς, όπως ήταν με το παλιό πρασίνισμα. Τρίτον, με την χρήση πολλών συμβούλων για πολλά και ποικίλα θέματα, τα έξοδα για αγορά υπηρεσιών και παράβολα έχουν αυξηθεί κατακόρυφα. Τέταρτον, το θολό τοπίο που σκιαγραφείται για το ρόλο της γεωργίας στην προστασία του περιβάλλοντος. Υπάρχουν πολλές ευρωπαϊκές χώρες που έχουν θεσπίσει ιδιαίτερα αυστηρούς περιορισμούς στην εκτέλεση αγροτική δραστηριότητας, όπως πχ το Σαββατοκύριακο ή στην εκπομπή λιγότερης σκόνης κατά τις αγροτικές εργασίες. Αυτά, οι αγρότες τα εκλαμβάνουν ως εχθρικές προς το επάγγελμά τους ενέργειες, ανησυχούν για το μέλλον τους και φυσικά σκέπτονται δυο και τρεις φορές πριν επενδύσουν σε μηχανές, κτήρια και ότι άλλο χρειάζονται. Προσθέστε στα παραπάνω τοπικές διατροφικές κρίσεις όπως αυτή της πανώλης αιγοπροβάτων που εξελίσσεται στη χώρα μας και θα έχετε συμπληρώσει το παζλ.
Αλλαγές στην διατροφή του μέσου Ευρωπαίου
Εδώ και 2 περίπου χρόνια, που οι τιμές των προϊόντων διατροφής έχουν αυξηθεί πολύ και αποτελούν πρόβλημα για το μεγαλύτερο μέρος των ευρωπαϊκών νοικοκυριών, οι καταναλωτές ψάχνουν να βρουν τι και ποιος φταίει. Μη ξέροντας λεπτομέρειες, τακτικά στρέφονται κατά των αγροτών τους οποίους και κατηγορούν ότι εισπράττουν υψηλές τιμές παράλληλα με τις υψηλές ευρωπαϊκές επιδοτήσεις. Οι περσινές κινητοποιήσεις άρχισαν να αλλάζουν την άποψη αυτή, αλλά υπάρχει ακόμη δρόμος. Από την άλλη, επειδή το εν λόγω πρόβλημα αγγίζει τα θεμέλια ολόκληρης της οικονομίας, ξεπερνάει τα όρια του αγροτικού χαρτοφυλακίου της νέας ΕΕ. Περισσότερα χρήματα για φαγητό, σημαίνει λιγότερα χρήματα για άλλες αγορές εντός και εκτός σπιτιού καθώς και μικρότερη συμμόρφωση προς τις φορολογικές και ασφαλιστικές υποχρεώσεις!
Η μεγάλη αλλαγή που συμβαίνει εδώ και καιρό στον τρόπο διατροφής των ευρωπαϊκών χωρών, με την απομάκρυνση από το κρέας και τα γαλακτοκομικά και στροφή προς υψηλής διατροφικής αξίας φυτικής προέλευσης προϊόντων, είναι βέβαιο ότι έχει αρχίσει να παίρνει διαστάσεις. Στα ψυγεία των σούπερ μάρκετ, βλέπει κανείς τα φυτικά ροφήματα να έχουν «στριμώξει» τα παραδοσιακά γαλακτοκομικά. Στα γειτονικά ράφια, οι υπερτροφές, τα αποξηραμένα φρούτα, τα υψηλής πρωτεΐνης προϊόντα, αποκτούν ολοένα και μεγαλύτερη βαρύτητα. Αντίθετα, η σημασία των βιολογικών, που πωλούνται σε αρκετά υψηλότερες τιμές, φαίνεται να έχει τους τελευταίους μήνες αμφισβητηθεί και πολλοί αγρότες σε ολόκληρη την Ευρώπη που είχαν πιστοποιηθεί ως βιοκαλλιεργητές, επιστρέφουν στη συμβατική γεωργία.
Επιπτώσεις στο ισοζύγιο αγροτικών προϊόντων
Οι εξελίξεις αυτές, σύντομα θα αρχίσουν να επηρεάζουν και το ισοζύγιο αγροτικών προϊόντων και τροφίμων της ΕΕ με τον υπόλοιπο κόσμο. Οι αυξημένες εισαγωγές ειδικών προϊόντων, όπως οι υπερτροφές, τα αποξηραμένα φρούτα και λαχανικά ή φυτά όπως οι σπόροι Σουσαμιού, Λιναρόσπορου, Τσία που δεν καλλιεργούνται στην Ευρωπαϊκή Ήπειρο, είναι βέβαιο ότι θα αυξήσουν κι άλλο τις εισαγωγές τους. Παράλληλα, η μείωση της εσωτερικής αγοράς σε παραδοσιακά προϊόντα, όπως τα τυριά και τα παρασκευάσματα κρέατος, θα δημιουργήσουν αυξημένη προσφορά στην αγορά, που σημαίνει και πίεση στις τιμές. Ποιος, όμως, θα την απορροφήσει; Οι αγρότες, φαίνεται ότι στις περισσότερες περιπτώσεις, βγάζουν χρήματα ίσα για να ζήσουν και τα περιθώρια υποχώρησης είναι ελάχιστα. Οι πάσης φύσεως εταιρείες που μεσολαβούν μέχρι το ράφι, δηλώνουν ότι η κερδοφορία τους είναι αδιαπραγμάτευτη. Η διεθνής αγορά γίνεται ολοένα και ποιο ανταγωνιστική.
Σε περίπτωση μαζικής αποχώρησης αγροτών από την παραγωγή μικρών επιχειρήσεων τροφίμων υψηλής αξίας και τιμής, αυτά που λέμε «χαρακτηριστικά προϊόντα», είναι βέβαιο ότι θα πλήξει και την εικόνα και το κύρος των ευρωπαϊκών τροφίμων στα μάτια της διεθνούς κατανάλωσης. Αυτό ακριβώς είναι που τρέμουν οι Ιταλοί αγρότες, τρομοκρατημένοι από την αύξηση κατά 18% την περασμένη άνοιξη των εισαγόμενων ποσοτήτων σκληρού σιταριού για την παραγωγή ζυμαρικών. «Πώς θα δικαιολογήσουμε το Made in Italy τόσο στο εσωτερικό όσο και το εξωτερικό, όταν οι μεγαλύτερες ποσότητες πρώτων υλών θα είναι εισαγόμενες;»... Αυτό μάλιστα που φοβούνται περισσότερο, είναι να βρεθούν σε ιταλικά ζυμαρικά, απαγορευμένες φυτοπροστατευτικές ουσίες που χρησιμοποιούνται στη Τουρκία και τη Ρωσία, αγορές που εισάγονται το μεγαλύτερο μέρος των σιτηρών. Η αγροτική οργάνωση Coldiretti, είναι μάλιστα πολύ συγκεκριμένη και ονοματίζει την περίφημη γλυσοφάτη για τη Ρωσία και το μυκητοκτόνο Καρμπεταζίμ (CBZ) για την Τουρκία.
Η συνέχιση ενός πλεονασματικού αγροτικού ισοζυγίου συνεπάγεται για την ΕΕ την ύπαρξη ενός ακμαίου αγροτικού πληθυσμού που θα διεκπεραιώνει δύο βασικές εργασίες: πρώτον, θα παράγει φθηνές πρώτες ύλες για εγχώρια κατανάλωση ή για εξαγωγές, όπως τα δημητριακά για ψωμί, το κριθάρι για μπύρα, το καλαμπόκι για ζωοτροφές, το γάλα για τα γαλακτοκομικά και δεύτερον, θα μεταποιεί σε μικρή και μεσαία κλίμακα αγροτικά προϊόντα, φτιάχνοντας φημισμένα τρόφιμα, όπως η παρμεζάνα στην Β. Ιταλία, το ροκφόρ στην Γαλλία, το χαμόν στην Ισπανία, τα αλλαντικά και λουκάνικα στη Γερμανία και Αυστρία, τη φέτα στην Ελλάδα. Έτσι, θα διατηρήσει τις σημερινές ροές εξαγωγής και θα ελπίζει σε μελλοντική τους αύξηση. Χωρίς αρκετούς και ικανούς αγρότες, το αγροτικό – διατροφικό ισοζύγιο θα τεθεί μελλοντικά σε κίνδυνο.
Ανάπτυξη Υπαίθρου, πτώση τιμών αγροτικών προϊόντων και στο βάθος... αγροτική δυσαρέσκεια
Σε όλα αυτά τα παραπάνω, προσθέστε ότι ο νέος Ευρωπαίος Επίτροπος για την Αγροτική Ανάπτυξη θα πρέπει να φροντίσει για δύο ακόμη θέματα: την συνέχιση της πορείας του αγροτουρισμού, την ώρα που εκατομμύρια Ευρωπαίοι κάνουν διακοπές ή μικρές αποδράσεις σε αγροκτήματα και καταλύματα με λογικές τιμές και ιδιαίτερο χαρακτήρα. Το άλλο θέμα, είναι η καλύτερη διαχείριση των ευρωπαϊκών πόρων, ειδικά τώρα που η εκπεφρασμένη πολιτική βούληση για αύξηση των αμυντικών δαπανών της Ένωσης, θα καταστήσει κάθε διαθέσιμο ευρώ πολύτιμο. Οι περιπέτειες τους δικού μας ΟΠΕΚΕΠΕ, οδηγούν στην υπόθεση ότι και σε άλλες χώρες η διαχείριση των ευρωπαϊκών πόρων δεν παίρνει άριστα 10 με τόνο…
Τέλος, το θέμα που θα αντιμετωπίσει αμέσως μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, ο νέος Επίτροπος θα είναι η μεγάλη πτώση των τιμών σε βασικά αγροτικά προϊόντα και η μεγάλη πτώση της παραγωγής για λόγους περιβαλλοντικούς. Η λειψυδρία έχει χτυπήσει «κόκκινο» στην Μεσόγειο, και όχι μόνο. Στη Ρουμανία, για παράδειγμα, οι αγρότες κάνουν μέχρι και 100 χλμ την ημέρα για να φέρουν πίσω λίγο νεράκι να ποτίσουν τα δυστυχή ζώα τους. Αντίθετα, στη βόρειο Ευρώπη, ψάχνουν να βρουν διάλειμμα από τις συνεχείς βροχοπτώσεις να συγκομίσουν τα χειμωνιάτικα σιτηρά τους. Και ξέρετε τι σημαίνουν όλα αυτά μετά την μάλλον πετυχημένη κάθοδο των αγροτών στους δρόμους πέρυσι…
Με βάση όλα τα παραπάνω, οι αγρότες ίσως αποκτήσουν νέους συμμάχους στις διεκδικήσεις τους: τους κατασκευαστές αγροτικών μηχανημάτων, για να πουλήσουν περισσότερα, τους Ευρωπαίους καταναλωτές, όταν μάθουν ότι και οι αγρότες είναι χαμένοι από αυτή την ιστορία, για να χτυπήσουν την ακρίβεια, άλλους κλάδους που θίγονται από την μείωση της αγοραστικής δύναμης της αγοράς.
Έχοντας, λοιπόν, το παραπάνω Job Desciption για το νέο Ευρωπαίο Επίτροπο, αναρωτιέται κανείς τι είδους ικανότητες θα πρέπει να έχει... Ταχυδακτυλουργού το λιγότερο, είναι η προφανής απάντηση, αλλά έτσι συμβαίνει πάντα όταν αφήνουμε τα θέματα να ξεφύγουν από τα συνήθη πλαίσια λειτουργίας.
