Σε μια έντονη συμβολική στιγμή, τη Δευτέρα, ο επικεφαλής Αμερικανός στρατηγός για το Αφγανιστάν, Ώστιν Μίλλερ, παραιτήθηκε. Την ώρα που οι Ηνωμένες Πολιτείες πλησιάζουν στο τέλος του 20χρονου πολέμου απέναντι στους Ταλιμπάν, οι τελευταίοι σαρώνουν σε όλη τη χώρα και έχουν κατακτήσει περίπου το 70% της χώρας και πλησιάζουν να πάρουν τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη, το Κανταχάρ.
Όλα όπως πριν, όλα χειρότερα
Στα 20 χρόνια που κράτησε ο πόλεμος των ΗΠΑ στο Αφγανιστάν, οι ΗΠΑ προκάλεσαν χιλιάδες αεροπορικές επιδρομές, έριξαν τόνους από βόμβες και προκάλεσαν πραγματικά χιλιάδες νεκρούς. Τελικά, μετά από μερικές βραχυπρόθεσμες νίκες και αλλαγές των κεντρικών θεσμών στο Αφγανιστάν, τελικά η συμφωνία ειρήνης που επιτεύχθηκε τον Φεβρουάριο του 2020 μάλλον ευνόησε τους Ταλιμπάν, παρά τους «στρίμωξε» στη γωνία. Ο βασικός λόγος που έγινε αυτό είναι γιατί οι θεσμοί που εγκατέστησαν οι ΗΠΑ στο Αφγανιστάν, όπως η κυβέρνηση που υποστήριζαν οι Σοβιετικοί πριν 40 χρόνια, έχουν μικρό κοινωνικό έρεισμα και δημιουργήθηκαν περισσότερο περιορίζοντας τον χώρο δράσης των Ταλιμπάν, παρά διαλύοντας τον οργανωτικό ή κοινωνικό ιστό που τους έκανε να κερδίσουν τον εμφύλιο το 1992 και να κρατηθούν στην εξουσία πρακτικά 30 χρόνια.
Αυτή τη στιγμή οι Ταλιμπάν έχουν καταλάβει ένα ποσοστό από 70% ως 85% του Αφγανιστάν (σύμφωνα με δηλώσεις των ίδιων) και η αφγανική κυβέρνηση δεν μπορεί να επιβεβαιώσει τι ακριβώς συμβαίνει. Ξέρουμε σίγουρα ότι ελέγχουν σίγουρα τις συνοριακές διελεύσεις με το Ιράν και το Τουρκμενιστάν. Όσοι είναι κοντά στην αφγανική κυβέρνηση και τις ΗΠΑ, αναφέρουν ότι οι Ταλιμπάν έχουν περίπου το 1/3 του Αφγανιστάν, αλλά ούτε αυτό μπορεί κανείς να το διασταυρώσει.
Σύμφωνα με τον σύμβουλο Εθνικής Ασφάλειας του Αφγανιστάν, Χαμντουλά Μοχίμπ, ο εθνικός στρατός και η ασφάλεια του Αφγανιστάν προσπαθούν να ανακάμψουν και δεν πρόκειται να αφήσουν τη χώρα στους Ταλιμπάν. Σε μια προσπάθεια που μοιάζει εντελώς κράτημα του πνιγμένου από τα μαλλιά, η υπηρεσία Εθνικής Ασφάλειας του Αφγανιστάν επέτρεψε ξανά τη δημιουργία τοπικών πολιτοφυλακών. Κάτι που σε πολλούς θυμίζει τον εμφύλιο που ξεκίνησε το 1992 όταν η «κομμουνιστική» κυβέρνηση του Αφγανιστάν υποχώρησε απέναντι στους Ταλιμπάν μετά τον μεγάλο πόλεμο στον οποίο ενεπλάκη και η Σοβιετική Ένωση.
Η χώρα μπροστά σε εμφύλιο
Σαφώς όλοι θα ήθελαν ο εμφύλιος να αποφευχθεί, όμως αυτό είναι το λιγότερο πιθανό σενάριο. Στην ουσία μιλάμε για επιστροφή σε ένα καθεστώς πολέμου μεταξύ φυλών για τον έλεγχο συγκεκριμένων περιοχών.
Την αδυναμία της κυβέρνησης και του εθνικού στρατού του Αφγανιστάν να επιβληθούν φαίνεται κυρίως από τις μαζικές διαφυγές στρατιωτικών ομάδων σε γειτονικές χώρες. Για παράδειγμα, νωρίτερα αυτήν την εβδομάδα, περισσότερα από 1.000 μέλη των αφγανικών δυνάμεων ασφαλείας κατέφυγαν στο Τατζικιστάν, το οποίο βρίσκεται βορειοανατολικά του Αφγανιστάν, καθώς οι Ταλιμπάν προέλαυναν καταλαμβάνοντας χωριά χωρίς καν αντίσταση.
Η Ρωσία, ως σημαντικός παράγοντας στο μεσανατολικό τα τελευταία χρόνια, επιβεβαιώνει ότι οι Ταλιμπάν έχουν καταλάβει πάνω από τα 2/3 των συνόρων του βορείου Αφγανιστάν και η εκπρόσωπος του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών Μαρία Ζαχάροβα είπε ότι η Μόσχα προτρέπει όλες τις πλευρές στο Αφγανιστάν να «επιδείξουν αυτοσυγκράτηση». Την ίδια στιγμή, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, δήλωνε ότι «Δεν θα στείλω άλλη γενιά Αμερικανών σε πόλεμο στο Αφγανιστάν χωρίς να περιμένουμε λογικά ότι θα πετύχουμε ένα διαφορετικό αποτέλεσμα» και σχολίασε ως «πολύ απίθανο» να μπορέσει η αφγανική κυβέρνηση να διατηρήσει τον έλεγχο της χώρας χωρίς πρόβλημα.
Ο επικεφαλής στρατηγός του ΗΒ, Σερ Νικ Κάρτερ, δήλωσε στο BBC ότι υπάρχουν τρία σενάρια για το Αφγανιστάν, αλλά το πιο πιθανό είναι η έλευση εμφυλίου και η διάλυση του κράτους σε περιοχές που ελέγχουν φυλές, όπως ακριβώς έγινε το 1992.
Η ημερομηνία – κλειδί για το τί θα γίνει στο Αφγανιστάν είναι η 31η Αυγούστου, όταν και επίσημα κλείνει το κεφάλαιο ΗΠΑ εκεί, την ώρα που και οι υπόλοιπες ξένες στρατιωτικές δυνάμεις θα έχουν φύγει και θα έχουν τοποθετηθεί τοποτηρητές, όπως οι Τούρκοι στο αεροδρόμιο της Καμπούλ. Μέχρι τότε το πιο αισιόδοξο σενάριο, να έχει επιτευχθεί κάποιου είδους πολιτική συμφωνία μεταξύ Ταλιμπάν και αφγανικής κυβέρνησης, ανήκει στη σφαίρα της μεταφυσικής.
