«Η ισχυρή υποδομή δημοκρατίας και ανάπτυξης που έχουμε δημιουργήσει τα τελευταία 19 χρόνια μας παρέχει ένα μεγάλο πλεονέκτημα στην επίτευξη της θέσης που στοχεύουμε στο παγκόσμιο διοικητικό και οικονομικό σύστημα, το οποίο έχει μπει σε διαδικασία αναδιάρθρωσης». Αυτό ήταν το κεντρικό μήνυμα που απηύθυνε ο Πρόεδρος της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, κατά την έναρξη του 12ου Φόρουμ Μεταφορών και Επικοινωνιών που έγινε στο Αεροδρόμιο Ατατούρκ της Κωνσταντινούπολης.
Ο Πρόεδρος Ερντογάν συνέχισε ως εξής: «Είμαστε αποφασισμένοι να επωφεληθούμε από τις ευκαιρίες που έχουμε μπροστά μας, χρησιμοποιώντας την υπάρχουσα υποδομή μας με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο και επεκτείνοντάς την περαιτέρω μέσω νέων επενδύσεων. Θέλουμε να ενισχύσουμε τις ευκαιρίες συνεργασίας δείχνοντας τα μέσα και τις δυνατότητές μας σε εκείνους που εξακολουθούν να θεωρούν τη χώρα μας ως την προηγούμενη Τουρκία. Η διαφορά μας από πολλές άλλες χώρες είναι ότι επιδιώκουμε να κερδίσουμε όχι μόνο για εμάς αλλά μάλλον να κερδίσουμε μαζί. Προσεγγίζουμε τους φίλους μας σε όλες τις περιοχές από την Αφρική έως την Ασία με αυτήν την προσφορά και κάνουμε τα βήματά μας με αυτήν την κατανόηση».
Για το ΑΚΡ δημοκρατία = οικονομία
Είναι προφανές, όχι μόνο από αυτή τη δήλωση αλλά και από άλλες παρόμοιες, ότι ο Τούρκος Πρόεδρος βλέπει μια συνύπαρξη ενός ορισμένου μοντέλου δημοκρατίας με την αύξηση των επενδύσεων στη χώρα του. Αυτός είναι και ο λόγος που είναι αρκετά δραστήριος όσον αφορά τις συνταγματικές αλλαγές. Μετά από το περίφημο δημοψήφισμα του 2017 για συνταγματική αναθεώρηση, το οποίο έγινε στο φόντο του αποτυχημένου πραξικοπήματος του 2016 και το οποίο έδωσε στο αξίωμα του Προέδρου μεγαλύτερη εκτελεστική εξουσία, επανέρχεται με μια νέα πρόταση συνταγματικής αναθεώρησης. Στον πυρήνα της συνταγματικής αναθεώρησης αυτή τη φορά θα είναι η «διευκόλυνση των επενδύσεων», όπως υπαινίχθηκε στο ίδιο φόρουμ αλλά και η εναρμόνιση με τα μεγάλα προβλήματα του καιρού μας, «την κλιματική αλλαγή και την ανάδυση νέων μεταφορικών διαδρομών», την οποία πρέπει να αντιμετωπίσουν οι χώρες από κοινού, προβάλλοντας κοινές αξίες.
Σύμφωνα με τις δηλώσεις του ίδιου, ελπίζει ότι το νέο σύνταγμα που συντάσσεται για τη χώρα και αναμένεται να δοθεί στη δημοσιότητα στο τέλος του έτους, θα είναι πιο δημοκρατικό και έτοιμο για δημόσια διαβούλευση το 2022.
Το νέο τούρκικο σύνταγμα δεν συντάσσεται μόνο από το AKP. Η αρχή έγινε τον Μάιο του 2021 από τον Ντεβλέτ Μπαχτσελί. Ο ηγέτης της Εθνικιστικής Δράσης (MHP) και κυβερνητικός σύμμαχος του Ερντογάν, κατέθεσε πρόθεση για νέο σύνταγμα, εξετάζοντας κυρίως την αναθεώρηση του δικαστικού συστήματος.
«Εάν καταφέρουμε να συμβιβαστούμε με τη συνταγματική πρόταση του άλλου κόμματος, μπορούμε να ολοκληρώσουμε τις εργασίες για το πρώτο πολιτικό σχέδιο Συντάγματος της Τουρκίας μέχρι το τέλος του έτους», δήλωσε ο Ερντογάν εχθές.
Η διαμάχη για τα τέσσερα πρώτα άρθρα του Συντάγματος
Ο Ερντογάν, στην εναρκτήρια ομιλία του για την έναρξη της νέας κοινοβουλευτικής περιόδου στην Τουρκία, που έγινε την προηγούμενη εβδομάδα, αναφέρθηκε εκτενώς στο νέο σύνταγμα. Εκεί, δεν παρέλειψε να επικρίνει το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) για την πρότασή του να τροποποιήσει τα πρώτα τέσσερα άρθρα του συντάγματος. Ο Ερντογάν κατηγόρησε το CHP ότι συνεργάστηκε κρυφά με το Λαϊκό Δημοκρατικό Κόμμα (HDP) υπέρ του PKK και υπενθύμισε ότι σύμφωνα με την τουρκική νομοθεσία, τα τέσσερα πρώτα άρθρα δεν μπορούν να αλλάξουν.
Το ενδιαφέρον είναι ότι τα τρία πρώτα άρθρα του συντάγματος της Τουρκίας θέτουν τις βασικές αρχές της χώρας ως δημοκρατικής, κοσμικής και κοινωνικής δημοκρατίας που διέπεται από το κράτος δικαίου, με επίσημη γλώσσα τα τουρκικά και πρωτεύουσα την Άγκυρα. Το τέταρτο άρθρο εγγυάται ότι τα τρία πρώτα είναι αμετάκλητα και αμετάβλητα. Δηλαδή αποτελούν τα στοιχειώδη άρθρα που μπορούν να αλλαχθούν για να μπορέσει το τούρκικο κράτος να καταστεί πιο δημοκρατικό, αν όντως αυτή είναι η στόχευση του ΑΚΡ.
Η συζήτηση αυτή στην Τουρκία δεν γίνεται σε κενό αέρος. Πρόσφατα, ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, ηγέτης του κύριου αντιπολιτευόμενου Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP), αναφέρθηκε σχετικά με το κουρδικό ζήτημα στην Τουρκία και δήλωσε ότι «χρειαζόμαστε ένα νόμιμο όργανο για την επίλυση του κουρδικού ζητήματος» δείχνοντας το κοινοβούλιο ως τόπο επίλυσης του σπουδαίου ζητήματος για την Τουρκία. Εκτός όμως από την επίλυση του κουρδικού ζητήματος, το CHP βάζει και θέμα αλλαγής του πολιτεύματος, με επιστροφή στο πριν το 2018 σύστημα ενισχυμένου κοινοβουλίου, αντί ενισχυμένης προεδρίας.
Ο ηγέτης του εθνικιστικού ΜΗΡ απάντησε τότε στον Κιλιντσάρογλου ότι «το να συζητάμε το λεγόμενο κουρδικό ζήτημα σημαίνει να συζητάμε για το έθνος. Το να συζητάμε για το έθνος είναι συνώνυμο με το να ανοίγουμε τη συζήτηση για τη μορφή του κράτους».
Τί λέει η αντιπολίτευση;
Ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου αρνήθηκε εξ αρχής τις εκκλήσεις του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να συμμετάσχει στις προσπάθειες του κυβερνώντος κόμματος για να συνταχθεί καινούργιο σύνταγμα, εκτός αν θα επέστρεφε η Τουρκία στο προηγούμενο, ενισχυμένο κοινοβουλευτικό σύστημα, κάτι που απορρίπτει το κυβερνών ΑΚΡ
«Δεν θα διαπραγματευτούμε ποτέ τις συνταγματικές τροποποιήσεις με το ΑΚΡ διότι αυτό σημαίνει ότι νομιμοποιούμε την αυταρχική του διακυβέρνηση», δήλωσε ο Κιλιτσντάρογλου στην εφημερίδα Hürriyet σε συνέντευξή του στις 7 Οκτωβρίου.
Το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) πρέπει πρώτα να δηλώσει ότι θέλει να εγκαταλείψει το τρέχον εκτελεστικό-προεδρικό σύστημα, που ισχύει από τα μέσα του 2018, είπε, τονίζοντας ότι ο κύριος στόχος του Ερντογάν δεν είναι η αλλαγή του συνταγματικού χάρτη αλλά η αλλαγή της πολιτικής ατζέντας.
«Τόσο το σύνταγμα όσο και το κράτος δικαίου έχουν ήδη ανασταλεί στην Τουρκία και ο πρόεδρος θέλει να στρέψει την προσοχή των πολιτών από τις οικονομικές δυσκολίες», δήλωσε ο Κιλιτσντάρογλου στην ίδια συνέντευξη για να συμπληρώσει: «Ο Ερντογάν δεν χρειάζεται συνταγματική αναθεώρηση. Όλα όσα λέει γίνονται ούτως ή άλλως νόμος».
Η τουρκική αντιπολίτευση καταγγέλλει επίσης τον Ερντογάν ότι βρίσκεται αποκομμένος από την πραγματικότητα και δεν βλέπει ότι η κατάσταση στην Τουρκία επιδεινώνεται σε όλους τους τομείς και εξαιρετικά γρήγορα. Η πρόταση του CHP είναι να υπάρξει συνταγματική αναθεώρηση η οποία θα δώσει περισσότερες εξουσίες στο κοινοβούλιο και έτσι θα εκτονωθεί η πολιτική ένταση, καθώς το κοινοβούλιο θα ξαναγίνει ένας χώρος διαλόγου και διαφωνιών, όπου κάθε πολιτική ομάδα θα μπορεί να εκφράζει ελεύθερα τις απόψεις της.
Τελικά, η εμμονή του Ερντογάν με το Σύνταγμα, δεν είναι μόνο η απομόνωση των πολιτικών αντιπάλων, η μια πιο συγκεντρωτική διακυβέρνηση. Είναι ότι επιμένει στην κλιμάκωση των αντιπαραθέσεων εντός του τουρκικού πολιτικού συστήματος για να μπορεί να συσπειρώνει διαρκώς γύρω του μεγαλύτερες κοινωνικές ομάδες. Όμως, όπως όλα δείχνουν δεν αρκεί κάτι τέτοιο, όσο η οικονομία τρέχει όπως στην Τουρκία με τον πληθωρισμό να είναι στα ύψη για 7ο συνεχόμενο μήνα και να κάνει για 4ο συνεχόμενο μήνα νέο ρεκόρ.
