Δεν έχουν τέλος οι αναταραχές στον πλανήτη καθώς, μετά την πανδημία, βρίσκεται ήδη αντιμέτωπος με δύο βάρβαρους πολέμους, έναν επίμονο πληθωρισμό και τα αυξημένα επιτόκια που δυσχεραίνουν την ανάκαμψη της οικονομίας. Ωστόσο, μία ακόμη πηγή αναταραχής έρχεται να προστεθεί στην εποχή της πολυκρίσης: το 2024 είναι η χρονιά όπου 40 χώρες έχουν εκλογές.
Βγάλτε τον «αυτόματο πιλότο» από τα επενδυτικά σχέδια του 2024
Ξεκινώντας από την Ταϊβάν τον Ιανουάριο και μέχρι τις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ το Νοέμβριο, η νέα χρονιά επιφυλάσσει 40 εθνικές εκλογές.
Το Bloomberg Economics υπολογίζει ότι οι ψηφοφόροι σε χώρες που αντιπροσωπεύουν το 41% του παγκόσμιου πληθυσμού και το 42% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος του έχουν την ευκαιρία να εκλέξουν νέους ηγέτες το επόμενο έτος.
Με δύο πολέμους να μαίνονται ήδη, τις εντάσεις μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας να κλιμακώνονται και την πολιτική πόλωση να επιδεινώνεται πριν από τις κρίσιμες εκλογές, η πιθανότητα αναταραχών το 2024 είναι τεράστια. Τον κώδωνα κινδύνου κρούουν οι διαχειριστές περιουσίας που αναφέρουν πως το 2024 δεν είναι η χρονιά που τα επενδυτικά σχέδια πρέπει να οδηγεί «αυτόματος πιλότος».
Η πιο ταραχώδης χρονιά από γεωπολιτική σκοπιά
Είναι «μια πολύ σημαντική χρονιά», λέει η πολιτικός επιστήμονας του Πανεπιστημίου Στάνφορντ, Έιμι Ζέγκαρτ, η οποία στο παρελθόν συμβούλεψε την κυβέρνηση των ΗΠΑ για την εθνική της ασφάλεια. «Όσο περισσότερη αβεβαιότητα υπάρχει για οτιδήποτε - οι κανόνες του παιχνιδιού, τα επιτόκια, το πώς θα κινηθούν οι αγορές- τόσο πιο δύσκολο είναι από επιχειρηματική σκοπιά.»
Οι απειλές εξηγούν γιατί ο ιδρυτής της Elliott Investment Management, Paul Singer, γνωστός από καιρό για τις σταθερά bearish απόψεις του, λέει ότι οι παγκόσμιες συνθήκες είναι πολύ πιο επικίνδυνες από αυτές τις οποίες προεξοφλούν οι αγορές. «Ο κόσμος εξαρτάται πλέον πλήρως από την καλή αίσθηση των ηγετών για να αποφύγει έναν Αρμαγεδδώνα», είπε ο δισεκατομμυριούχος επενδυτής σε ένα πάνελ στις 19 Οκτωβρίου. «Είναι δύσκολο να αποφευχθεί το συμπέρασμα ότι οι επενδυτές δεν ανησυχούν τόσο, όσο θα έπρεπε».
Η Jennifer Welch, επικεφαλής γεωοικονομική αναλύτρια στο Bloomberg Economics, λέει ότι ο κόσμος αντιμετωπίζει ίσως την πιο ταραχώδη χρονιά του από γεωπολιτική σκοπιά. Οι κυβερνήσεις και οι εταιρείες ανταγωνίζονται για την προμήθεια πρώτων υλών που απαιτούνται για τη μετάβαση σε καθαρότερη ενέργεια και την προστασία των τοπικών βιομηχανιών.
«Οι επερχόμενες εκλογές θα επιτείνουν την ανάγκη για τα κυβερνώντα κόμματα να σημειώσουν γεωπολιτικές νίκες», λέει η Welch. «Στις ΗΠΑ, για παράδειγμα, η υιοθέτηση σκληρής στάσης έναντι της Κίνας είναι πιθανό να θεωρηθεί ως στρατηγική διεκδίκησης ψήφων και από τα δύο μεγάλα κόμματα. Αυτό, και η πιθανότητα οι εκλογές να οδηγήσουν σε νέες πολιτικές, θα δημιουργήσουν μια περίοδο αυξημένης αβεβαιότητας για άλλες κυβερνήσεις και πολυεθνικές».
Χρονιά εκλογών από την Ινδονησία ως το Νότιο Σουδάν
Οι χώρες που οδηγούνται στις κάλπες το 2024 ποικίλουν σε μέγεθος και επιρροή: Περιλαμβάνουν έθνη πλούσια σε πόρους όπως η Ινδονησία και η Βενεζουέλα, το Μεξικό, το πολιτικά ασταθές Νότιο Σουδάν και τα γεωπολιτικά hot spots Ταϊβάν και Πακιστάν. Η Τυνησία, όπου γεννήθηκε η Αραβική Άνοιξη το 2011, ενδέχεται να διεξαγάγει προεδρικές εκλογές γύρω στον Οκτώβριο του επόμενου έτους. Και ορισμένοι από τους παραδοσιακούς ευρωπαίους συμμάχους των ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένης της Αυστρίας, του Βελγίου και του Ηνωμένου Βασιλείου, θα κληθούν να συμμετάσχουν σε κούρσες ηγεσίας.
Τα σενάρια που θα προκύψουν από την κάλπη
Εξετάστε μερικά πιθανά αποτελέσματα: Οι προεδρικές εκλογές στην Ταϊβάν θα μπορούσαν να ορίσουν τον τόνο στις σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας για τα επόμενα χρόνια, με τις εντάσεις να είναι πιθανό να κλιμακωθούν περαιτέρω εάν ο σημερινός αντιπρόεδρος Lai Ching-te κερδίσει, όπως προβλέπεται.
Η Ινδονησία ψηφίζει τον Φεβρουάριο, με τον Πραμπόβο Σουμπιάντο, έναν πρώην υποστράτηγο της εποχής του Σουχάρτο, που κάποτε αρνήθηκε τη χορήγηση βίζας από τις ΗΠΑ για φερόμενες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, να προηγείται. Τον Ιούνιο πρότεινε ένα ειρηνευτικό σχέδιο για την Ουκρανία που θα άφηνε τις ρωσικές δυνάμεις κατοχής στη θέση τους.
Για πρώτη φορά από το τέλος του απαρτχάιντ στις αρχές της δεκαετίας του 1990, το κυβερνών Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο της Νότιας Αφρικής αντιμετωπίζει την προοπτική να χάσει τη συνολική του πλειοψηφία, αναγκάζοντάς το να κυβερνήσει τη χώρα σε συνασπισμό με άλλα κόμματα.
Μια αιφνιδιαστική απώλεια για τον Ινδό πρωθυπουργό Narendra Modi, ο οποίος βρίσκεται στην εξουσία από το 2014, θα μπορούσε να τρομάξει τους επενδυτές σε ένα έθνος στο οποίο οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους υπολογίζουν να αποτελέσουν αντίβαρο στην οικονομική και στρατιωτική ισχύ της Κίνας.
Στις ΗΠΑ, ο πρώην πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ προηγείται σε βασικές πολιτείες, σύμφωνα με πρόσφατες δημοσκοπήσεις του Bloomberg News, φέρνοντας νέα αβεβαιότητα για το μέλλον της αμερικανικής πολιτικής για την Κίνα, τη Ρωσία, το ΝΑΤΟ, το εμπόριο και άλλα.
Σε οποιεσδήποτε εκλογές, πολλά θα εξαρτηθούν από το πόση απόκλιση υπάρχει μεταξύ των διαφόρων κομματικών απόψεων σε ευαίσθητους τομείς όπως η εθνική ασφάλεια, το εμπόριο και η μετανάστευση. Η ευρεία συναίνεση σε αυτά τα θέματα μπορεί να μειώσει κάθε πολιτικό κίνδυνο, λέει η Sarah Bauerle Danzman, εμπειρογνώμονας στην πολιτική οικονομία των διεθνών επενδύσεων και χρηματοδότησης στο Πανεπιστήμιο της Ιντιάνα.
Εκτός από τον κίνδυνο ασυνέχειας της πολιτικής, οι επενδυτές πρέπει να παραμείνουν σε επιφυλακή για αλλαγές στην ηγεσία που οδηγούν σε νέες τριβές μεταξύ των χωρών ή αναζωπυρώνουν παλιές εχθρότητες. «Βλέπουμε μεγαλύτερη χρήση βίας καθώς οι προηγουμένως παγωμένες συγκρούσεις έχουν ξεπαγώσει», λέει ο Bauerle Danzman. «Εκεί δημιουργείται ο μεγαλύτερος πολιτικός κίνδυνος».
Ορισμένοι επενδυτές είναι επιφυλακτικοί σχετικά με την εταιρεία παραγωγής τσιπ της Ταϊβάν, την Taiwan Semiconductor Manufacturing Co., επειδή η κινεζική κυβέρνηση δεν έχει κρύψει τις φιλοδοξίες της να επανενώσει μια μέρα το νησί με την ηπειρωτική Κίνα.
Φυσικά, οι εκλογές μπορούν να φέρουν ταλαντεύσεις προς κάθε κατεύθυνση. Η Πολωνία ψήφισε τον Οκτώβριο μια λαϊκιστική κυβέρνηση που συγκρούστηκε επανειλημμένα με την Ευρωπαϊκή Ένωση, θέτοντας το έθνος σε μια διόρθωση πορείας σε σχέση με την ευρύτερη περιοχή. Η αναταραχή στην Πολωνία θέτει αμφιβολίες για τις προβλέψεις ότι τα ακροδεξιά κόμματα θα εξασφαλίσουν αποφασιστική πλειοψηφία στις εκλογές του Ιουνίου για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο – ένα αποτέλεσμα που θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο τη συνέχιση της βοήθειας προς την Ουκρανία και να προκαλέσει περαιτέρω οπισθοδρόμηση στους στόχους για το κλίμα.
Μπάιντεν: Σημείο καμπής στην ιστορία το 2024
Ωστόσο, οι δυνατότητες αλλαγής είναι υπαρκτές, μαζί με την πιθανότητα ορισμένοι ηγέτες που δυσανασχετούν με τη δυτική ηγεμονία να κερδίσουν επανεκλογή και να σκληρύνουν αυτές τις θέσεις. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν προειδοποίησε ότι ο κόσμος «αντιμετωπίζει ένα σημείο καμπής στην ιστορία».
Στη Ρωσία, οι ψηφοφόροι πηγαίνουν στις κάλπες που έχουν προγραμματιστεί για τον Μάρτιο, και παρόλο που ο Πούτιν δεν είναι πιθανό να αντιμετωπίσει σοβαρή αντιπολίτευση, ο κόσμος ανησυχεί για τις υψηλές απώλειες στον πόλεμο με την Ουκρανία. Επίσης, η φετινή εξέγερση των μισθοφόρων Βάγκνερ είναι μια υπενθύμιση ότι οι πιο επικίνδυνοι αντίπαλοι ενός αυταρχικού συχνά παραμονεύουν στις τάξεις εκείνων που έχουν αυτοχαρακτηριστεί ως σύμμαχοι.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, όλες οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι το αντιπολιτευόμενο Εργατικό Κόμμα με επικεφαλής τον Keir Starmer νικά τους Συντηρητικούς του Rishi Sunak στις εκλογές που αναμένονται το επόμενο φθινόπωρο. Όμως, ο Στάρμερ θα χρειαστεί να εξασφαλίσει μια αρκετά μεγάλη πλειοψηφία για να αντιμετωπίσει τα βαθιά ριζωμένα οικονομικά προβλήματα της Βρετανίας.
Το πώς θα εξελιχθούν όλες αυτές οι ψηφοφορίες θα υπαγορεύσει τις τάσεις στο εμπόριο, την ασφάλεια και τις χρηματοπιστωτικές αγορές για τα επόμενα χρόνια.
«Οι εκλογές έχουν σημασία με τρόπους που δεν είχαν πριν», λέει ο Christopher Smart, πρώην ανώτερος αξιωματούχος οικονομικής πολιτικής στο Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ και στον Λευκό Οίκο, και τώρα διευθύνων εταίρος του Arbroath Group. Οι κυβερνητικές αλλαγές δεν προκαλούν απαραιτήτως άμεσους κλυδωνισμούς πολιτικής, αλλά μπορούν να αναγκάσουν τις χώρες να στραφούν σε διαφορετικούς δρόμους, λέει.
Όλα τα βλέμματα στην Ουάσιγκτον
Με βάση μια έρευνα του 2023 που διεξήχθη από το Κέντρο Δημοκρατίας των Ηνωμένων Πολιτειών σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Brookings σε 22 θεσμικούς επενδυτές με περιουσιακά στοιχεία σχεδόν 10 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, διαπιστώθηκε ότι περισσότερο από το 90% πιστεύει ότι οι απειλές για τη δημοκρατία των ΗΠΑ αυξάνονται και λιγότερο από το 30% είναι βέβαιο ότι οι δημόσιες εταιρείες είναι έτοιμες να διαχειριστούν αυτόν τον κίνδυνο.
«Αυτές οι εκλογές έχουν τη δυνατότητα να επιδεινώσουν την αβεβαιότητα και την αστάθεια που πλήττουν την παγκόσμια οικονομία», λέει ο Eswar Prasad, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Cornell και ειδικός στο εμπόριο. «Κάτι τέτοιο έχει τη δυνατότητα να περιορίσει τις ιδιωτικές επενδύσεις σε όλο τον κόσμο».
