Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ο Ύπατος Εκπρόσωπος της ΕΕ, στην κοινή έκθεσή τους για τις σχέσεις της ΕΕ με την Τουρκία, συνιστούν να γίνουν πρόσθετα βήματα σε βασικούς τομείς συνεργασίας, «με προοδευτικό, αναλογικό και αναστρέψιμο τρόπο», συνδέοντας την πρόοδο των μεταξύ τους σχέσεων με τη διατήρηση της σταθερότητας και της ασφάλειας στην Ανατολική Μεσόγειο.
«Η Τουρκία είναι ένας πολύ σημαντικός εταίρος κλειδί για την ΕΕ» και μια υποψήφια προς ένταξη χώρα, τόνισε ο Ύπατος Εκπρόσωπος, Ζοζέπ Μπορέλ, σημειώνοντας ότι «μέσα σε ένα περίπλοκο γεωπολιτικό πλαίσιο», η ΕΕ θέλει να αναπτύξει μια αμοιβαία επωφελή σχέση μαζί της. Ο Ζ. Μπορέλ υπενθύμισε ότι η έκθεση αυτή έρχεται σε συνέχεια της εντολής που δόθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Ιουνίου του 2023 και πως η πρώτη αξιολόγηση για τις σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας έγινε την άνοιξη του 2021, «όταν περνούσαμε δύσκολη φάση στις σχέσεις μας», με εντάσεις στην Ανατολική Μεσόγειο, δυσκολίες στις διμερείς σχέσεις με κάποια κράτη-μέλη και εμπορικούς φραγμούς. «Είδαμε μια πιο εποικοδομητική στάση από τότε, ως προς τα σημεία αυτά, αν και εξακολουθούν να υπάρχουν εκκρεμότητες - σε μεγάλο βαθμό ως προς το Κυπριακο», ανέφερε ο Ζ. Μπορέλ.
Η έκθεση για τις σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας, περιγράφει την κατάσταση των πολιτικών, οικονομικών και εμπορικών σχέσεων των δύο πλευρών και λίγο-πολύ, κινείται στο ίδιο μήκος κύματος με τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του 2021.
Ειδικότερα, στην έκθεση επισημαίνεται ότι «η ΕΕ διατηρεί στρατηγικό συμφέρον για ένα σταθερό και ασφαλές περιβάλλον στην Ανατολική Μεσόγειο και για την ανάπτυξη μιας συνεργατικής και αμοιβαία επωφελούς σχέσης με την Τουρκία». Για να συνεχιστούν αυτές οι προσπάθειες, «η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ο Ύπατος Εκπρόσωπος συνιστούν «να γίνουν πρόσθετα βήματα προς την εποικοδομητική δέσμευση σε βασικούς τομείς συνεργασίας, με προοδευτικό, αναλογικό και αναστρέψιμο τρόπο, και στη βάση των καθορισμένων όρων από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, ενώ παραμένουν αποφασισμένοι να χρησιμοποιήσουν τα μέσα και τις επιλογές που έχει στη διάθεσή της η ΕΕ για την υπεράσπιση των συμφερόντων της και των κρατών μελών της». Επιπλέον, η Επιτροπή και ο Ύπατος Εκπρόσωπος της ΕΕ τονίζουν ότι για να ενεργοποιηθούν βασικοί τομείς της συνεργασίας ΕΕ-Τουρκίας, προϋπόθεση είναι η Τουρκία να διατηρήσει τις εποικοδομητικές προσπάθειές της σε ορισμένους τομείς, «συμπεριλαμβανομένων των κυριαρχικών δικαιωμάτων των κρατών μελών της ΕΕ».
Στην έκθεση επισημαίνεται ότι από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Μαρτίου και Ιουνίου του 2021, έχουν καταβληθεί προσπάθειες και από τις δύο πλευρές (ΕΕ και Τουρκία), για να σταματήσει η κλιμάκωση της έντασης στην Ανατολική Μεσόγειο και για να συνεχιστεί η συνεργασία σε συγκεκριμένους τομείς. Η Τουρκία από τότε έχει επιδείξει μια πιο εποικοδομητική στάση σε διάφορα θέματα, συμπεριλαμβανομένων των διμερών της σχέσεων με πολλά κράτη μέλη της ΕΕ και σε μια σειρά από μακροχρόνιες εμπορικές αντιδικίες, επισημαίνει η Επιτροπή, τονίζοντας ότι «αυτά είναι θετικά βήματα προς τα εμπρός που πρέπει να διατηρηθούν».
Στο πλαίσιο του επιθετικού πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, επισημαίνεται ότι η Τουρκία ηγήθηκε ορισμένων χρήσιμων πρωτοβουλιών, συμπεριλαμβανομένης της διευκόλυνσης των ζωτικών εξαγωγών από την Ουκρανία. Ωστόσο, υπογραμμίζεται ότι «οι πρόσφατες προσπάθειες της Τουρκίας για την αντιμετώπιση της καταστρατήγησης των κυρώσεων μέσω της επικράτειάς της πρέπει ακόμη να αποφέρουν απτά αποτελέσματα».
Επίσης, γίνεται αναφορά στην υποστήριξη της Τουρκίας με στρατιωτικά μέσα σε περιφερειακές συγκρούσεις, καθώς και στις απόψεις της για τη Χαμάς, οι οποίες έρχονται σε αντίθεση με τις θέσεις της ΕΕ.
Για το Κυπριακό ζήτημα, η Επιτροπή τονίζει ότι η στάση της Τουρκίας, αλλά και οι δηλώσεις της για «λύση δύο κρατών» αποτελούν μεγάλη πρόκληση.
Επίσης, λόγω της σοβαρής εγχώριας κατάστασης στην Τουρκία, όσον αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα και το κράτος δικαίου, συμπεριλαμβανομένης της μη εφαρμογής των αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ), «η σχέση ΕΕ-Τουρκίας έχει σαφώς μπροστά της πολλά εμπόδια που πρέπει να ξεπεραστούν», αναφέρει η έκθεση. Ο διάλογος για το κράτος δικαίου και τα θεμελιώδη δικαιώματα θα παραμείνει αναπόσπαστο μέρος της σχέσης ΕΕ-Τουρκίας.
Επισημαίνεται, επίσης, ότι η ΕΕ έχει στρατηγικό συμφέρον να αναπτύξει μια σχέση με την Τουρκία, σε όλους τους πιθανούς τομείς, με βάση την εμπιστοσύνη και μια κουλτούρα συναίνεσης, ιδίως στο πλαίσιο ευρύτερων γεωπολιτικών αλλαγών.
«Η συνέχιση του διαλόγου με καλή πίστη, συμπεριλαμβανομένου του Κυπριακού, με παράλληλη αποχή από μονομερείς ενέργειες θα μπορούσε να οδηγήσει στην ανάπτυξη μιας πιο συνεργατικής και αμοιβαία επωφελούς σχέσης», αναφέρει η έκθεση και στη συνέχεια προσθέτει: «Οι προσπάθειες γεφύρωσης των βασικών διαφορών με την Άγκυρα πρέπει να συνεχιστούν. Μια προοδευτική, αναλογική και αναστρέψιμη προσέγγιση για την ενεργοποίηση βασικών τομέων συνεργασίας, όπως ορίζεται στα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Ιουνίου 2021, θα πρέπει να συνεχίσει να εφαρμόζεται».
Ταυτόχρονα, παραμένει σε ισχύ, η αποφασιστικότητα της ΕΕ να χρησιμοποιήσει, εάν χρειαστεί, τα μέσα και τις επιλογές που έχει στη διάθεσή της για την υπεράσπιση των συμφερόντων της και εκείνων των κρατών μελών της.
Όπως και το 2021, έτσι και τώρα, η Επιτροπή και ο Ύπατος Εκπρόσωπος της ΕΕ, προκειμένου να ενεργοποιηθούν βασικοί τομείς της συνεργασίας ΕΕ-Τουρκίας προτείνουν ως προϋπόθεση η Τουρκία να διατηρεί τις εποικοδομητικές προσπάθειές της σε ορισμένους τομείς, συμπεριλαμβανομένων των κυριαρχικών δικαιωμάτων των κρατών μελών της ΕΕ.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
