Μέχρι τις ευρωεκλογές της 9ης Ιουνίου, υποψήφιοι ευρωβουλευτές απαντούν σε 6 βασικές ερωτήσεις του Γιάννη Παπαγεωργίου για την επόμενη μέρα της Ένωσης, τις οικονομικές της προοπτικές και τη θέση της Ελλάδας σε αυτή. Ο Γιώργος Σταθάκης, πρώην υπουργός Ανάπτυξης και υποψήφιος με τη Νέα Αριστερά δίνει τις δικές του απαντήσεις.
«Ένα ευρύ φάσμα της Αριστεράς, των Πρασίνων και των Σοσιαλδημοκρατών, βλέπουν την αναγκαιότητα του διπλασιασμού του προϋπολογισμού και της δυνατότητας δανεισμού της Κομισιόν, της ενίσχυσης των κοινών πολιτικών σε πράσινη μετάβαση, βιομηχανική και τεχνολογική πολιτική και για πρώτη φορά ίσως της κοινωνικής Ευρώπης (…) Η ενίσχυση της αμυντικής βιομηχανίας και των δαπανών εξοπλισμού είναι μάλλον πιο περίπλοκο ζήτημα καθώς διχάζει και τις ίδιες τις δυνάμεις της ευρύτερης κεντροαριστεράς» επισημαίνει χαρακτηριστικά, αναφερόμενος στον επόμενο προϋπολογισμό της ΕΕ.
Υποστηρίζει ότι οι ελληνικές και οι ευρωπαϊκές προτεραιότητες ταυτίζονται με την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης και την πράσινη μετάβαση, τη δημιουργία μίας οικονομίας που να εδράζεται στην τεχνολογική-παραγωγική στροφή, την ανάπτυξη που θα υποστηρίζει τη μείωση των περιφερειακών και κοινωνικών ανισοτήτων καθώς και την υποστήριξη της δημοκρατίας και του κράτος δικαίου να προέχουν.
Είναι η πρώτη φορά στην ιστορία της ΕΕ που τα κράτη-μέλη θα κληθούν μέσα στα επόμενα χρόνια να εξασφαλίσουν χρηματοδότηση για πρόσθετες πολλαπλές προκλήσεις. Τις ανάγκες για την ενίσχυση της αμυντικής βιομηχανίας, την αντιμετώπιση των συνεπειών της κλιματικής κρίσης και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των προϊόντων που παράγονται εντός ΕΕ. Την ίδια ώρα, οι net contributors εμφανίζονται φειδωλοί σε ό,τι αφορά την ουσιαστική αύξηση του προϋπολογισμού της ΕΕ. Πώς θα προτείνατε να εξασφαλιστούν τα σημαντικά απαιτούμενα κονδύλια και ποιους συμμάχους θεωρείτε ότι θα βρουν οι προτάσεις σας εντός της Ένωσης;
Η απάντηση στο ερώτημα είναι μονοσήμαντη. Η άνοδος της Ακροδεξιάς και η μετατόπιση των ψηφοφόρων από τα συντηρητικά κόμματα, που υπερθεμάτιζαν τη λιτότητα, στα αντιευρωπαϊκά Ακροδεξιά κόμματα, καθιστά τη συζήτηση προβληματική. Το κοινό μοτίβο των αντιευρωπαϊστών, αλλά και των συντηρητικών ευρωπαϊστών, στις χώρες που είναι net contributors, είναι ότι τα λεφτά μας «τα τρώνε οι άλλοι» και «τα στερούμαστε εμείς».
Η καμπάνια του Brexit στηρίχθηκε στα υποτιθέμενα χρήματα που θα πήγαιναν στο βρετανικό ΕΣΥ. Στην καμπάνια της Ακροδεξιάς στις πρόσφατες εκλογές στην Ολλανδία η ακύρωση του net contribution ήταν κεντρικό σύνθημα. Αντίθετα ένα ευρύ φάσμα της Αριστεράς, των Πρασίνων και των Σοσιαλδημοκρατών, βλέπουν την αναγκαιότητα του διπλασιασμού του προϋπολογισμού και της δυνατότητας δανεισμού της Κομισιόν, και της ενίσχυσης των κοινών πολιτικών σε πράσινη μετάβαση, βιομηχανική και τεχνολογική πολιτική και για πρώτη φορά ίσως της κοινωνικής Ευρώπης. Άρα το πολιτικό ζήτημα στην Ευρώπη είναι το καθοριστικό. Η ενίσχυση της αμυντικής βιομηχανίας και των δαπανών εξοπλισμού είναι μάλλον πιο περίπλοκο καθώς διχάζει και τις ίδιες τις δυνάμεις της ευρύτερης κεντροαριστεράς.
Περίπου το 80% των δημοσίων επενδύσεων της χώρας προέρχονται από την πολιτική συνοχής. Ήδη έχει ξεκινήσει ο διάλογος αναμόρφωσής της για την περίοδο 2028-2034. Ποιες βασικές αλλαγές θα επιδιώκατε και σε συνεργασία με ποιους; Θεωρείτε ότι η παρακαταθήκη της λειτουργίας Ταμείου Ανάκαμψης που ολοκληρώνεται το 2026 μπορεί να φανεί χρήσιμη στη συζήτηση αυτή; Και πώς θα βλέπετε την εξέλιξή του μετά το 2026;
Το Ταμείο Ανάκαμψης ήταν μία καταλυτική αποτυχία για την Ελλάδα, από αναπτυξιακή και κοινωνική σκοπιά. Ενίσχυσε τα επενδυτικά προγράμματα ενός πολύ μικρού αριθμού εταιρειών σε κατασκευές, πράσινη μετάβαση, ψηφιακά, κατάρτιση αφήνοντας εκτός την προοπτική ενός παραγωγικού μετασχηματισμού της οικονομίας (άμεσες παραγωγικές επενδύσεις), το πρασίνισμα της βιομηχανίας (κυρίως της ενεργοβόρου), την πράσινη ανάπτυξη των πολλών (φωτοβολταϊκά στέγης για νοικοκυριά, ενεργειακές κοινότητες για αγρότες, δημόσια κτίρια, ευάλωτους, βιοτεχνίες, βιομηχανίες, τοπικά δίκτυα, κ.ο.κ), τον ψηφιακό μετασχηματισμό ευρείας κλίμακας και φυσικά την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης με πράσινα έργα σε αγροτικές περιοχές και πόλεις. Κοινώς είναι ένα ακόμα Πρόγραμμα της Ελλάδας του χθες, που παγιδεύει την Ελληνική οικονομία σε μία αναπόδραστη απόκλιση από την Ευρωπαϊκή οικονομία του αύριο.
Η Ελλάδα έχει θέσει ως στόχο τα επόμενα χρόνια τη σύγκλιση με τον μέσο όρο των ευρωπαϊκών δεικτών σε σημαντικούς τομείς της οικονομίας της. Το ίδιο και σε ό,τι αφορά τους δείκτες κοινωνικών ανισοτήτων. Με δεδομένα τα χαρακτηριστικά της οικονομίας αλλά και τη γεωγραφική της θέση της χώρας, υπάρχουν ρεαλιστικές πρωτοβουλίες που θα προτείνατε να αναληφθούν εντός των ευρωπαϊκών θεσμών οι οποίες θα ενίσχυαν τη θωράκιση της;
Η ελληνική οικονομία αποκλίνει συστηματικά από την Ευρώπη με κατάληξη την προτελευταία θέση, με την τελευταία, την Βουλγαρία, να είναι οριακά πιο κάτω. Η Ελλάδα χάνει συνεχώς από άποψη επενδύσεων, ως ποσοστό του ΑΕΠ, παραγωγικότητας της εργασίας, και διαθέσιμου εισοδήματος. Χωρίς παραγωγικές και τεχνολογικές επενδύσεις η δομή της οικονομίας με την εξειδίκευση της σε υπηρεσίες, κατασκευές και τουρισμό, δημιουργεί εισοδήματα, αλλά δεν παράγει «πλούτο».
Η μέριμνα της κυβέρνησης είναι η αναδιανομή ανάμεσα σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα των υπηρεσιών κοινωνικής ασφάλισης, υγείας και εκπαίδευσης, η διαμόρφωση πεδίων σταθερών αποδόσεων σε δίκτυα και υποδομές, η στήριξη του τουρισμού, και η απόδοση της ενεργειακής μετάβασης στην ιδιωτική αγορά. Όλα αυτά από κοινού παγιδεύουν την οικονομία σε θέσεις εργασίας χαμηλής παραγωγικότητας και αμοιβών, και μόνιμη εξαγωγή ανθρώπινου δυναμικού και δυναμικής επιχειρηματικότητας. Η απόκλιση από την Ευρώπη θα συνεχιστεί, αν δεν αλλάξει ρότα η αναπτυξιακή και οικονομική πολιτική.
Μία από τις σημαντικότερες συζητήσεις που έχει ξεκινήσει εντός ΕΕ είναι η ανάγκη εμβάθυνσής της. Αυτό ενέχει και την παράμετρο παραχώρησης δικαιωμάτων από τα κράτη-μέλη στον τρόπο που λαμβάνονται οι αποφάσεις. Πώς αντιλαμβάνεστε τη συζήτηση αυτή; Θα μπορούσε η Ελλάδα να στηρίξει σε συγκεκριμένες περιπτώσεις την άρση την αναγκαιότητας ομοφωνίας και υπό ποιες προϋποθέσεις;
Η Ευρώπη χρειάζεται περισσότερη Ευρώπη, καθώς οι σημαντικές προκλήσεις της αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης, η βιομηχανική και τεχνολογική αναβάθμιση της οικονομίας (καθώς υστερεί εξόφθαλμα έναντι των ΗΠΑ και της Κίνας) και η απομείωση των κοινωνικών ανισοτήτων που μας κληροδοτεί η νεοφιλελεύθερη συντηρητική Ευρώπη των περασμένων δεκαετιών, δεν μπορεί να απαντηθεί σε εθνικό επίπεδο. Το ίδιο ισχύει και για την αναγκαιότητα σχετικής ενίσχυσης της εξωτερικής πολιτικής και των κοινών πρωτοβουλιών που οφείλει να λαμβάνει σε διεθνείς κρίσεις. Η άρση της ομοφωνίας είναι προς συζήτηση, και σωστά, αλλά οι κανόνες και οι όροι οφείλουν να τηρούν με σαφήνεια την ισοτιμία των χωρών που αποτελεί καταστατική μορφή ύπαρξης της Ε.Ε.
Η Ελλάδα σε απόλυτους αριθμούς διαθέτει περιορισμένη κοινοβουλευτική εκπροσώπηση, εκλέγει 21 από τους 720 ευρωβουλευτές. Η χώρα δεν έχει συνεπώς την πολυτέλεια να εκλεγούν και βρεθούν στις Βρυξέλλες ευρωβουλευτές με περιορισμένη γνώση των λειτουργιών των ευρωπαϊκών θεσμών. Κατά την άποψή σας, οι 21 αποτελούν περισσότερο «Εθνική Ομάδα» ή μέλη των ευρωομάδων τους; Αν εκλεγείτε πώς βλέπετε το ρόλο σας στο πλαίσιο αυτό;
Η πολιτική είναι ιδεολογία και πολιτική ταυτότητα και η αντιπαράθεση Δεξιάς-Αριστεράς είναι ο πυρήνας της πολιτικής εδώ και σχεδόν δύο αιώνες, όπως πολύ ωραία μας κληροδότησε με τα γραφτά του ο Μπόμπιο. Το ίδιο ισχύει και στο ευρωκοινοβούλιο. Αυτό είναι αναπόδραστο και σήμερα. Ταυτόχρονα η Ε.Ε. περιλαμβάνει θεματικές που εμφανώς κυριαρχούν εθνικές προτεραιότητες εκ των πραγμάτων η συγκρότηση ενιαίων θέσεων από τις εθνικές κοινοβουλευτικές ομάδες είναι απόλυτα καθοριστική στα θέματα αυτά.
Τέλος, μπορείτε να μου ιεραρχήσετε τις τρεις βασικές ελληνικές προτεραιότητες για την επόμενη θητεία των ευρωπαϊκών θεσμών; Σε ποια από αυτές θεωρείτε ότι μπορείτε να προσφέρετε περισσότερο και πώς;
Οι ελληνικές προτεραιότητες είναι απόλυτα ταυτισμένες με τις ευρωπαϊκές προτεραιότητες και προκλήσεις. Κλιματική κρίση και πράσινη μετάβαση, οικονομία που να εδράζεται στην τεχνολογική-παραγωγική στροφή, οικονομική πολιτική προσανατολισμένη στην ανάπτυξη και τη μείωση των περιφερειακών και κοινωνικών ανισοτήτων, και φυσικά δημοκρατία και κράτος δικαίου. Εκ των πραγμάτων, λόγω θητείας μου στο Υπουργείο Ανάπτυξης και στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, είμαι απόλυτα εξοικειωμένος με τα θέματα της οικονομίας, της πράσινης μετάβασης και της οικονομικής πολιτικής.
