Tο κλαμπ των χωρών της ΕΕ που τάσσονται υπέρ του ελεύθερου εμπορίου φαίνεται να χάνει ένα ιδρυτικό του μέλος. Με τον ακροδεξιό πολιτικό Γκερτ Βίλντερς να σχηματίζει τελικά νέα κυβέρνηση συνασπισμού στην Ολλανδία που περιλαμβάνει το υπέρμαχο υπέρ του προστατευτισμού Κίνημα Αγρότη Πολίτη (ΒΒΒ), η υποστήριξη του ελεύθερου εμπορίου από την Χάγη θα μπορούσε σύντομα να δώσει τη θέση της σε μία γαλλικού τύπου στρατηγική αυτονομία.
Η διαφορά είναι ότι η προστατευτική στάση του εμπορίου απορρέει από διαφορετικές αφετηρίες και βάσεις ανάμεσα στις δύο χώρες - στη Γαλλία αποτελεί πρωτοβουλία του ίδιου του προέδρου Εμανουέλ Μακρόν που ζητά μία πιο αυτόνομη Ευρώπη με προστασία βιομηχανιών και μεγαλύτερη κρατική βοήθεια σε κλάδους και στην Ολλανδία προέρχεται από τη γραμμή προστατευτισμού που προωθείται γενικότερα από τα κόμματα που βρίσκονται στο άκρο του πολιτικού φάσματος. Ο Μακρόν είναι από τους κύριους υποστηρικτές της σκληρής γραμμής απέναντι στο Πεκίνο σε αντίθεση με τη Γερμανία που φοβάται ότι αυτό θα έπληττε τους εξαγωγείς της, με τις δύο μεγάλες πρωτεύουσες να διαφωνούν στο θέμα της επιβολής δασμών στις εισαγωγές κινεζικών επιδοτούμενων ηλεκτρικών αυτοκινήτων. Το βασικό ερώτημα είναι εάν αυτή η προέγγιση και η διαφαινόμενη συμμαχία θα βρει την χρυσή τομή και θα συμπορευθεί μαζί με τις υπόλοιπες χώρες μέλη, δεδομένου ότι υπάρχουν «διαφορετικών ταχυτήτων» προσεγγίσεις απέναντι στο Πεκίνο.
Οι Γάλλοι αξιωματούχοι βρίσκουν ότι αυτή είναι μία καλή συγκυρία και «τρίβουν τα χέρια τους» με την προοπτική να στρατολογήσουν την Ολλανδία ως σύμμαχο στην εκστρατεία τους για να στηρίξουν την εμπορική άμυνα της ένωσης, δίδοντας ωστόσο με αυτόν τον τρόπο ακόμη ένα πλήγμα στη συρρικνούμενη ζώνη ελεύθερoυ εμπορίου. Η Σουηδία και η Φινλανδία κάλεσαν πρόσφατα την ΕΕ να ανακτήσει την εμπορική δυναμική της. «Το τελευταίο διάστημα, οι ολλανδικές θέσεις για το εμπόριο κλίνουν σταδιακά προς τις γαλλικές, ειδικά όσον αφορά την οικονομική ασφάλεια. Με τη νέα κυβέρνηση, αυτή η δυναμική θα μπορούσε ακόμη και να επιταχυνθεί», ανέφερε Γάλλος αξιωματούχος στο Politico.
Εντός της ΕΕ, η Γαλλία πρωτοστάτησε σε μία αμυντική πολιτική που δίνει έμφαση στην προστασία των εγχώριων πρωταθλητών έναντι ανταγωνιστών από την Κίνα και τις ΗΠΑ. Ειδικότερα, το Παρίσι επιμένει ότι η Ευρώπη δεν πρέπει να υπονομεύεται από χώρες με πιο χαλαρά περιβαλλοντικά και εργασιακά πρότυπα - μια φωνή που αντηχεί ολοένα και περισσότερο σε άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. «Η Ολλανδία μπορεί να είναι το καναρίνι στο ευρωπαϊκό ανθρακωρυχείο εδώ», δήλωσε ο ερευνητής Ρεμ Κόρτεβεμπ του Clingendael, think tank με έδρα τη Χάγη. Βλέπει τη στροφή από το ελεύθερο εμπόριο στη γαλλικού τύπου βιομηχανική πολιτική ως τη βάση που θα μπορούσε να ακολουθήσει ολόκληρη η ΕΕ.
- Δείτε επίσης: Bloomberg: Εξαιρετική στιγμή να είσαι Έλληνας εφοπλιστής σε περιόδους παγκόσμιας αβεβαιότητας
Βεβαίως, αυτό δεν σημαίνει ότι οι οικονομίες των δύο χωρών είναι τόσο παρόμοιες. Το γαλλικό ΑΕΠ, ύψους 3 τρισ. ευρώ πέρυσι, είναι τριπλάσιο από αυτό της Ολλανδίας και ενώ η Γαλλία παρουσιάζει διαρθρωτικό εμπορικό έλλειμμα, η πιο ανοιχτή ολλανδική οικονομία παρουσιάζει πλεόνασμα. Και παρά το γεγονός ότι έχει ένα μαχητικό κόμμα αγροτών στο υπουργικό συμβούλιο, η Ολλανδία είναι επίσης η κορυφαία χώρα εξαγωγής τροφίμων της ΕΕ - και η δεύτερη μεγαλύτερη στον κόσμο μετά τις ΗΠΑ.
Επιπλέον, η σύγκλιση στις εμπορικές πολιτικές δεν σημαίνει ότι οι δύο χώρες θα συμφωνήσουν σε όλα - το αντίθετο, καθώς όπως αναφέρουν Γάλλοι Ευρωβουλευτές, οι θέσεις της Γαλλίας και της Ολλανδίας θα μπορούσαν να αποκλίνουν όλο και περισσότερο στο άλλο παραδοσιακό σημείο τριβής: τις δαπάνες της ΕΕ και τον κοινό δανεισμό.
Χρησιμοποιώντας ως «όπλο» το εμπόριο
Η αλλαγή εμπορικής πολιτικής στην Ολλανδία ξεκίνησε επί του απερχόμενου πρωθυπουργού Μαρκ Ρούτε, ο οποίος είχε επανειλημμένως δηλώσει ότι η χώρα του κλίνει προς το γαλλικό δόγμα της στρατηγικής αυτονομίας - για παράδειγμα να εξαρτάται η πρόσβαση στην αγορά της ΕΕ από περιβαλλοντική δράση από τους εμπορικούς εταίρους ή να τεθούν περισσότερα εμπόδια για την προστασία της ευαίσθητης τεχνολογίας από χώρες, όπως η Κίνα και η Ρωσία.
Μόλις πέρυσι, υπό την πίεση της Ουάσιγκτον, ο Ρούτε περιόρισε τις εξαγωγές της ολλανδικής κατασκευάστριας εξοπλισμού τσιπ ASML στην Κίνα, καθιστώντας τη χώρα του παράδειγμα για να ακολουθήσουν και άλλες χώρες της ΕΕ και να ενισχύσουν την οικονομική τους ασφάλεια. Αυτή η σύγκλιση προς τη βιομηχανική στρατηγική έλαβε περαιτέρω ώθηση πέρυσι, όταν ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν επισκέφθηκε την Ολλανδία.
- Δείτε ακόμη: Bloomberg για ΕΚΤ: «Αχτίδα φωτός» σε μία προβληματική Ευρωζώνη η μείωση επιτοκίων - Τα «αγκάθια»
«Αυτή η νέα συμμαχία δεν είναι διαμορφωτής των τάσεων. Ήδη, έχει αρχίσει να φυσάει ένας νέος άνεμος, όταν η Ολλανδία άρχισε να βλέπει τα όρια της εμπορικής πολιτικής laissez-faire όπου η αγορά μπορεί να κάνει ό,τι θέλει», ανέφερε ο Κόρτεβεμπ. Όμως είναι η νέα κυβέρνηση συνασπισμού του Βίλντερς που δίδει το έναυσμα στο Παρίσι να προωθήσει μία πολιτική για πιο ισχυρές εμπορικές άμυνες ώστε να αντιμετωπίσει τους κορυφαίους ανταγωνιστές Κίνα και ΗΠΑ.
«Καταφέραμε να κάνουμε όσους παρουσιάζονται πάντα ως το κέντρο του φιλελευθερισμού, να κατανοήσουν την ανάγκη για μια ισχυρότερη, πιο δυναμική εμπορική πολιτική που να υπερασπίζεται τα συμφέροντά μας πιο δυναμικά», δήλωσε επίσης στο Politico η Ευρωβουλευτής Μαρί-Πιέρ Βεντρέν, ειδική σε θέματα εμπορίου από την ομάδα Renew Εurope του Μακρόν. Οι διαμαρτυρίες των αγροτών και ο μεγαλύτερος σκεπτικισμός των πολιτών για το εμπόριο έπαιξαν το ρόλο τους στη ολλανδική αλλαγή, είπε, ενώ τόνισε ότι ούτε η Γαλλία ούτε η Ολλανδία στρέφονται σε ακραίο προστατευτισμό δεδομένης της σημασίας του εμπορίου για την οικονομική τους ευημερία.
Η πίεση των αγροτών
Με τη νέα κυβέρνησή τους, οι Ολλανδοί είναι πιθανό να προχωρήσουν σε αλλαγές. Για παράδειγμα, το BBB εκτοξεύτηκε στην εξουσία από ένα αγροτικό κίνημα διαμαρτυρίας που συγκλόνισε για πρώτη φορά την Ολλανδία το 2019 και στη συνέχεια εξαπλώθηκε σε όλη την Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας.
Ακόμη και ο πιθανός διορισμός του πρώην αρχηγού των μυστικών υπηρεσιών Ντικ Σουφ στην πρωθυπουργία είναι ενδεικτική. Ένας από τους πρώην συναδέλφους του είπε ότι η επιλογή του Σουφ επιβεβαιώνει ότι η ολλανδική "νοοτροπία του οπορτουνιστικού εμπόρου" έχει φτάσει στο τέλος της και ότι ζητήματα όπως η ασφάλεια, ο νόμος και η τάξη είναι πλέον υψηλότερα στην πολιτική ατζέντα.
Υποστηριζόμενο από τον Σουφ - ο οποίος δεν έχει κομματική σύνδεση - το BBB και το ακροδεξιό PVV του Βίλντερς θα ενωθούν με δύο κεντροδεξιά κόμματα, το φιλελεύθερο VVD του Ρούτε και το κεντρώο Νέο Κοινωνικό Συμβόλαιο.
Παρά την ελάχιστη προσοχή στο εμπόριο, το προσχέδιο συμφωνίας συνασπισμού 26 σελίδων δίνει στο Παρίσι λόγο αισιοδοξίας: Δεδομένου ότι διευκρινίζει μόνο τα βασικά σημεία και πολλά θα εξαρτηθούν από τους υπουργούς, υπάρχει συναίνεση σε όλο το πολιτικό φάσμα για την εστίαση στην ασφάλεια και όχι στο άνοιγμα των αγορών. Όμως, σε σύγκριση με άλλες προτεραιότητες, όπως η εσωτερική ασφάλεια και η μετανάστευση, το σύμφωνο συνασπισμού αφιερώνει μόνο μερικές γραμμές στο εμπόριο στο πλαίσιο της ενότητας για τη «διεθνή ασφάλεια», στο οποίο η εμπορική πολιτική αναγνωρίζεται ως μέσο για την προστασία των αγορών και της πνευματικής ιδιοκτησίας από γεωπολιτικούς αντιπάλους.
Κλείνοντας το μάτι στο Παρίσι, το έγγραφο τονίζει την ανάγκη «μείωσης των στρατηγικών εξαρτήσεων», δεδομένου ότι η Γαλλία ηγείται της εκστρατείας για την αναμόρφωση της στρατηγικής παραγωγής και για να καταστεί πιο αυτονομη η ΕΕ. Το σχέδιο δεν κάνει επίσης αναφορά στη σύναψη περισσότερων εμπορικών συμφωνιών.
Οι εμπορικές συμφωνίες θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι οι εμπορικοί εταίροι τηρούν τα ίδια πρότυπα, αναφέρει το έγγραφο, κάτι που ο Μακρόν θεωρεί ως προϋπόθεση για τη σύναψη εμπορικών συμφωνιών, όπως με την ένωση Mercosur των χωρών της Νότιας Αμερικής. Στο ίδιο πνεύμα, το ολλανδικό κοινοβούλιο απειλεί εδώ και χρόνια να μπλοκάρει τη συμφωνία με τη Mercosur - μέλη της οποίας περιλαμβάνουν τη Βραζιλία, την Αργεντινή, την Ουρουγουάη και την Παραγουάη - με το σκεπτικό ότι εγκυμονεί «θεμελιώδεις κινδύνους» για τους Ολλανδούς αγρότες. Όταν η φιλελεύθερη πρώην υπουργός Οικονομικών Σίγκριντ Κάαγκ κάλυπτε ακόμη το εξωτερικό εμπόριο, είπε ότι η συμφωνία θα έπρεπε να ανανεωθεί.
Οι πρόσφατες διαμαρτυρίες των αγροτών έχουν αναζωπυρώσει τη διελκυστίνδα για τη συμφωνία. Οι αντίπαλοι, και ειδικότερα η Γαλλία, υποστηρίζουν ότι θα άνοιγε την αγορά της ΕΕ σε μια πληθώρα βοείου κρέατος από τη Βραζιλία και την Αργεντινή και θα έπληττε τους ντόπιους παραγωγούς. Ενώ η Αριστερά και οι Πράσινοι αντιτίθενται στη συμφωνία για περιβαλλοντικούς λόγους, υποστηρίζοντας ότι κινδυνεύει να ενισχύσει την αποψίλωση των δασών στον Αμαζόνιο, τα ακροδεξιά κόμματα θέλουν τον αποκλεισμό των γεωργικών αγαθών από τις εμπορικές συμφωνίες.
Τώρα το Παρίσι πιστεύει ότι η Ολλανδία θα μπορούσε να είναι σύμμαχος σε αυτό το μέτωπο. «Στην Ολλανδία και την Αυστρία βλέπουμε ότι υπάρχουν άνθρωποι που θέλουν να κάνουν τα πράγματα να εξελιχθούν στη γεωργία», ανέφερε ο Γάλλος Ευρωβουλευτής και κτηνοτρόφος Τζέρεμι Ντεσέρλ, ο οποίος είναι υποψήφιος ξανά με το Renew Εurope και θεωρεί ότι η Γαλλία θα μπορούσε να συνεργαστεί με την Ολλανδία για να διασφαλίσει την προστασία της γεωργικής παραγωγής στις εμπορικές στις συμφωνίες.
