Ποτέ άλλοτε η σύνοδος της G20 δεν ήταν τόσο βαθιά διχασμένη με το «φάντασμα» του Τραμπ και των πολιτικών του να πλανάται πάνω από τις συζητήσεις που ξεκίνησαν σήμερα και ολοκληρώνονται αύριο στο Ρίο ντε Τζανέιρο της Βραζιλίας.
Ο πρόεδρος της Βραζιλίας Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα άνοιξε τη σύνοδο κορυφής με την αναγγελία μίας παγκόσμιας συμμαχίας για την καταπολέμηση της φτώχειας και της πείνας που έχουν συμφωνήσει 81 χώρες, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, της Κίνας, της Γερμανίας και της Ρωσίας - μια από τις βασικές πρωτοβουλίες του για τη φετινή G20.
Ωστόσο, οι συζητήσεις για την φτώχεια, την φορολογία, το εμπόριο, την κλιματική αλλαγή και τη διεθνή ασφάλεια προσκρούουν στη νέα τάξη πραγμάτων που αναμένεται να φέρει ο νεοεκλεγμένος πρόεδρος των ΗΠΑ, από τους δασμούς έως την υπόσχεση για επίλυση του πολέμου στην Ουκρανία μέσω διαπραγματεύσεων. Οπότε όλα αυτά τα θέματα μπήκαν ατύπως σε δεύτερη μοίρα, καθώς αυτό που απασχολεί τους πάντες είναι οι πολιτικές του Τραμπ.
Ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν, ο Ινδός πρωθυπουργός Ναρέντρα Μόντι, ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν και άλλοι ηγέτες αγωνίζονται να βρουν κοινό τόπο στα μεγάλα ζητήματα που αφορούν κυρίους τους πολέμους.
«Το πραγματικό θέμα είναι η άφιξη του Τραμπ», είπε στο Politico ένας διπλωμάτης από δυτικοευρωπαϊκή χώρα. «Το G20 θα μπορούσε να μετατραπεί σε μία κακοφωνία απόψεων, με την κάθε πλευρά να ακούει απλώς τη δική της φωνή», συμπλήρωσε.
Ο εκλεγμένος πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ δεν θα είναι εκεί, αλλά η παρουσία του θα είναι μεγάλη καθώς διπλωμάτες προσπαθούν να καταλάβουν πώς μια Αμερική περισσότερο προστατευτική θα επιταχύνει τις διαιρέσεις στην ομάδα του G20 και ποιος θα καλύψει το ηγετικό κενό που αφήνει η Ουάσιγκτον.
Ενώ ο πρωθυπουργός της Βρετανίας, Κιρ Στάρμερ, μπορεί να θέλει να φορέσει αυτόν τον μανδύα, οι περισσότεροι περιμένουν να δουν εάν το Πεκίνο, το αντίπαλον δέος της Ουάσιγκτον, θα αναλάβει περισσότερο ηγετικό ρόλο.
Ήδη, οι συμμαχίες αλλάζουν. Ο πρόεδρος της Αργεντινής Χαβιέ Μιλέι θέλει μια στενότερη σχέση με τον Τραμπ, του οποίου η περιφρόνηση για την πολυμέρεια είναι γνωστή. Ο Μιλέι εμφανίζεται τώρα τολμηρός, φέρνοντας συνεχώς δυσκολίες στις διαπραγματεύσεις για το τελικό ανακοινωθέν της G20, σύμφωνα με δύο διπλωμάτες από χώρες της G20, που μίλησαν στο Politico. Και βρήκε έναν νέο φίλο στο πρόσωπο του Μακρόν, καθώς ο Γάλλος ηγέτης αναζητά απεγνωσμένα τρόπους να σταματήσει την επικείμενη εμπορική συμφωνία ΕΕ-Mercosur.
Οι ηγέτες προσπαθούν επίσης να διατηρήσουν από κοινού μια εύθραυστη συμφωνία για πώς να αντιμετωπιστεί ο κλιμακούμενος πόλεμος στην Ουκρανία, ακόμη και μια αόριστη έκκληση για ειρήνη χωρίς κριτική σε κανέναν συμμετέχοντα, όπως ανέφερε το Reuters επικαλούμενο πηγές.
Τι γίνεται με την Ουκρανία;
Αφού βρέθηκε στο επίκεντρο των έντονων διαπραγματεύσεων στη σύνοδο κορυφής του περασμένου έτους στο Νέο Δελχί, οι ηγέτες είναι απίθανο να καταλήξουν σε ένα κοινό έδαφος στο θέμα της Ουκρανίας στο Ρίο ντε Τζανέιρο εν μέσω ήδη βαθιών διχασμών.
«Ποιο είναι το νόημα να πείσουμε τους διαπραγματευτές μας να δώσουν σημαντική ώθηση στη γεωπολιτική γλώσσα;» ρώτησε αξιωματούχος από το Μέγαρο των Ηλυσίων σε μια ενημέρωση στους δημοσιογράφους. «Γνωρίζουμε ότι δεν θα σημειώσουμε πρόοδο στο G20», είπε στο Politico. «Προτιμούμε», προσέθεσε, «να μην έχουμε τίποτα από ένα αποδυναμωμένο κείμενο για την Ουκρανία».
Οι δυτικοί ηγέτες θα δυσκολευτούν να φορέσουν ένα γενναίο πρόσωπο και να κρατήσουν τα προσχήματα. Αρκετές χώρες της G7 ζήτησαν να συμπεριλάβουν στο τελικό ανακοινωθέν μια αναφορά που συμφωνήθηκε στην Ινδία πέρυσι για παύση της καταστροφής από στρατιωτικές επιθέσεις σε υποδομές. Αυτή η κίνηση ωστόσο δεν έγινε δεκτή από τη Βραζιλία προκειμένου να αποφύγει το άνοιγμα άλλων ζητημάτων που ζητούν κάποιες χώρες, σύμφωνα με το Bloomberg επικαλούμενο πηγές. Οι ίδιες πηγές εκτιμούν ότι το τελικό ανακοινωθέν θα αγνοήσει τις μεγάλες διαφορές που υπάρχουν τόσο στην Ουκρανία όσο και στη Μέση Ανατολή.
Την Κυριακή, οι ΗΠΑ χορήγησαν στην Ουκρανία άδεια να χρησιμοποιήσει πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς για να χτυπήσει τη Ρωσία, απόφαση που προφανώς επηρεάστηκε από την άφιξη χιλιάδων Βορειοκορεατών στρατιωτών να ενταχθούν στις δυνάμεις του Πούτιν.
Ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς, ο οποίος αρνήθηκε να δώσει όπλα μεγάλου βεληνεκούς στην Ουκρανία, υποσχέθηκε επίσης να φέρει στο προσκήνιο τη δεινή θέση της κατεστραμμένης από τον πόλεμο χώρας, σύμφωνα με δήλωση του Ουκρανού προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι.
Ωστόσο, τις επόμενες ημέρες, ο Σολτς τηλεφώνησε στον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν για πρώτη φορά μετά από δύο χρόνια, λίγο μετά την εκλογική νίκη του Τραμπ, σε μια κίνηση που άνοιξε το «κουτί της Πανδώρας», όπως είπε ο Ζελένσκι το Σάββατο. Αυτό σημαίνει ότι ο Ζελένσκι βρίσκεται τώρα υπό αυξανόμενη πίεση από ορισμένους συμμάχους να βρει τρόπους διαπραγμάτευσης, αφότου δε και ο Γάλλος Εμανουέλ Μακρόν είπε την Κυριακή ότι θα μιλήσει με τον Ρώσο ηγέτη όταν έρθει η κατάλληλη στιγμή.
Ήταν ένα σημάδι, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, ότι ήδη λαμβάνει χώρα μια αναπροσαρμογή που θα επηρεάσει την G20. Ο αντίκτυπος του Τραμπ είναι απίστευτα ορατός: Υπάρχουν νέες συνομιλίες για κατάπαυση του πυρός στο Λίβανο, ο Σολτς καλεί τώρα τον Πούτιν, συνέχισαν οι διπλωματικές πηγές σύμφωνα με το Politico. Είναι σαν να συνέβη κάτι ισχυρό και αρχίζουμε να βλέπουμε επιταχυνόμενα ωστικά κύματα σε όλο τον κόσμο.
Νέα δυναμική
Ένα μεγάλο ερώτημα που διαφαίνεται στη σύνοδο κορυφής είναι πώς μια τόσο ανόμοια ομάδα ηγετών που ήδη αγωνίζεται να βρει συναίνεση για τα βασικά, θα αντιμετωπίσει την επιστροφή του Τραμπ.
Η νίκη του Τραμπ καθιστά το μέλλον της G20 αβέβαιο, καθώς ο εκλεγμένος πρόεδρος έχει καταστήσει σαφές ότι παρέχει προνόμια στις εμπορικές διμερείς σχέσεις με άλλες χώρες αντί για την οικοδόμηση συναίνεσης μέσω διεθνών οργανισμών.
Είναι ένας πιο δύσκολος κόσμος, δεν νομίζω ότι ο Τραμπ θα μοιράζεται τους ίδιους στόχους με τον Μπάιντεν, εκτιμά ο Κρέον Μπάτλερ, πρώην εκπρόσωπος στη G20 για την κυβέρνηση της Βρετανίας.
Πέρα από τον Τραμπ, ο Μπάτλερ βλέπει ακόμη περισσότερο κατακερματισμό στο G20, με τέσσερις ομάδες να εμφανίζονται: οι ΗΠΑ, οι άλλες χώρες της G7 μαζί με τη Νότια Κορέα και την Αυστραλία, τον Παγκόσμιο Νότο και η Ρωσία με την Κίνα. Κατά ειρωνικό τρόπο, θα χρειαστούμε την G20 περισσότερο από ποτέ, είπε.
Την Κυριακή, ο Μακρόν επέκρινε το γεγονός ότι υπάρχουν τεράστιες διαφωνίες στη G20 σε σχόλια που έγιναν σε δημοσιογράφους πριν επιβιβαστεί στην πτήση του για Ρίο ντε Τζανέιρο. «Πρέπει να σταματήσουμε αυτή τη ρουτίνα να λέμε ότι δεν υπάρχει συμφωνία για την Ουκρανία με τη Ρωσία στην ομάδα. Δεν είναι όπως το G7, όπου είμαστε ανάμεσα σε δημοκρατίες, υπάρχουν πολύ διαφορετικά καθεστώτα στο G20», ανέφερε, σύμφωνα με το Reuters.
