Σε ποιες σκέψεις μάς έβαλε ο Μάριο Ντράγκι με την Έκθεσή του;

Προφανώς μέσα σε λίγες ώρες δεν έχουμε διαβάσει και τις 400 σελίδες της Έκθεσης Ντράγκι για το μέλλον της ανταγωνιστικότητας στην ΕΕ. Θα το κάνουμε όμως με προσοχή. Όχι γιατί διαθέτουμε -που δε διαθέτουμε- την τεχνοκρατική επάρκεια των συντακτών της για να έχουμε αντίστοιχη άποψη αλλά γιατί διαθέτουμε το ελάχιστο της (φιλοευρωπαϊκής) εμπειρίας ώστε να αντιλαμβανόμαστε αν μπορεί να αποδειχθεί αυτό που πολλοί Ευρωπαίοι πολίτες θα επιθυμούσαν: τις ρεαλιστικές προγραμματικές δηλώσεις της νέας Επιτροπής αλλά και τις απαραίτητες επακόλουθες δεσμεύσεις των 27 αρχηγών κρατών.

Μπορούμε επίσης, σε πρώτο χρόνο, να καταθέσουμε μία σειρά σκέψεων που προκάλεσε η παρουσίαση της Έκθεσης μετά την πρώτη ανάγνωση των «sos».

Το βασικό συμπέρασμα είναι σαφές. Χρειαζόμαστε επιπλέον 800 δισ. ευρώ επενδύσεων σε συγκεκριμένους τομείς αιχμής που θα διασφαλίσουν ένα ανταγωνιστικό μέλλον της Ευρώπης (ως Ένωσης αλλά -μεταξύ μας- και ως γεωγραφικής περιοχής στην οποία από μόνη της κάθε χώρα ελάχιστα μπορεί να πετύχει). Και για το σκοπό αυτό απαιτείται -σύμφωνα με τον Ντράγκι- κοινός δανεισμός.

Το άκουσμα και μόνο έχει προκαλέσει ήδη θετικές αντιδράσεις από πολιτικούς και αξιωματούχους που ανήκουν στους λιγότερο ισχυρούς της ΕΕ και αρνητικές σε ορισμένους που προέρχονται από τους ισχυρούς (frugals). Ποιος έχει δίκιο και ποιος άδικο; Η απάντηση είναι και οι δύο αλλά όχι για τους λόγους που οι ίδιοι συνήθως επικαλούνται. Κάποιος μάλιστα από βασικούς λόγους ήδη τους επεσήμανε ο ίδιος ο Ντράγκι.

Δεν μπορείς να δανείζεσαι σταθερά από κοινού χωρίς να έχεις διαμορφώσει ένα κοινό πλαίσιο πολιτικών και έργων που θα στηρίζεις. Έργων με κοινό όφελος και σε συγκεκριμένους τομείς, το οποίο προφανώς απέχει από την εν μέρει επιδοματική χρήση του τρέχοντος Ταμείου Ανάκαμψης. Από την άλλη δεν μπορείς να πρεσβεύεις μία πολιτική κοινού δανεισμού αν δεν μπορείς, χρόνια τώρα, να συμφωνήσεις στην… Capital Market Union. Επίσης, δεν μπορεί να προσφεύγεις συστηματικά σε κοινό δανεισμό αν δεν έχεις συμφωνήσει και πραγματώσει το σύνολο των πρωτοβουλιών που μεγιστοποιεί την κινητοποίηση ιδιωτικών κεφαλαίων σε σχέση με τα απαιτούμενα δημόσια.

Η σκέψη του Ντράγκι (και η δική μας αναπόφευκτα) προχωρά περαιτέρω. Δεν είναι δυνατό να συνεχίσεις να «παίζεις καθυστερήσεις» όταν διαφωνείς σε σημαντικά θέματα αλλά να αναζητάς τάχιστα και εμπροσθοβαρώς σημαντικά κοινά κονδύλια. Προέχει να αλλάξεις τον τρόπο που αποφασίζεις τουλάχιστον σε συγκεκριμένους τομείς. Ποιος όμως μπορεί να καταργήσει το «βέτο» σε πολλούς από αυτούς παρά το γεγονός ότι οι αποφάσεις συχνά οφείλουν να λαμβάνονται ταχύτερα;

Ο Μάριο Ντράγκι προχώρησε σε πληθώρα παρατηρήσεων, όπως π.χ. την ανάγκη φθηνής «πράσινης» ενέργειας και συνεπώς την αποδέσμευση του υπολογισμού της τιμής της από αυτή των ορυκτών πόρων. Δύσκολα αυτό θα περνούσε σε περιοχές που εξαρτώνται από την παραγωγή και τη διακίνησή τους και από όσους εμπλέκονται σε αυτή. Και αυτός δεν είναι ο μόνος τομέας που θα συναντήσει έντονες αντιδράσεις.

Εν τέλει, μάλιστα, πόσο εύκολο (ή και πόσο εύλογο) είναι να προχωρήσει και να καθιερωθεί συστηματικός κοινός δανεισμός τα επόμενα χρόνια όταν ένα σημαντικό μέρος των σημερινών κοινοτικών πόρων καταλήγουν σε αντιαναπτυξιακά έργα τοπικού χαρακτήρα με πρακτικό στόχο το τοπικό και εγχώριο πολιτικό όφελος; Δεν είναι ελληνικό το προνόμιο, μην οδηγηθεί κατ’ ανάγκη η σκέψη σας εκεί έστω κι αν πολλούς από εμάς μάλλον δε μας ξενίζει η παρατήρηση.

Αυτό λοιπόν που -τουλάχιστον όπως κατανοήσαμε σε πρώτο χρόνο- έκανε ο Ντράγκι και η (επιστημονική) παρέα του είναι να βάλουν -και να τεκμηριώσουν- την πραγματικότητα σε μία λογική σειρά. Έχει καταγράψει βολικές και άβολες αλήθειες και έχει προτείνει βολικές και άβολες πρωτοβουλίες αναλόγως της οπτικής του καθενός και του πολιτικού κόστους που καλείται να αναλάβει. Ακόμα και ο ίδιος ο Ιταλός οικονομολόγος -πρώην διοικητής της ΕΚΤ και πρώην Ιταλός πρωθυπουργός- επεσήμανε με νόημα ότι αναμένει με ενδιαφέρον τις αντιδράσεις των αρχηγών κρατών όταν θα τους παρουσιάσει την πρότασή του αναφορικά με τον τρόπο λήψης των αποφάσεων.

Η συζήτηση για την Έκθεση Ντράγκι θα συνεχιστεί και οι τόνοι προφανώς και θα ανεβαίνουν όσο πλησιάζουμε χρονικά στις κρίσιμες αποφάσεις που θα κληθούν να λάβουν οι «27». Ειδικά αναφορικά με τον επόμενο προϋπολογισμό. Από την πλευρά μας, περιμένουμε ωστόσο να διαπιστώσουμε αν και κατά πόσο θα αποτελέσουν τη βάση των πολιτικών (και των αρμοδιοτήτων των Επιτρόπων) της νέας Κομισιόν. Αυτό θα φανεί σύντομα.