Οικονογράφημα: Ο εφιάλτης του πληθωρισμού και το νέο Μπρέτον Γουντς

«Υπάρχει μία πλευρά του ζητήματος που συνήθως εμείς οι …παλιότεροι την αγνοούμε…», παρατήρησε ο κ. Χ.

Ήμασταν οι δυο μας ακόμα στην διαδικτυακή σύνδεση και εκείνη ακριβώς την στιγμή συνδέθηκε και ο κ. Ψ.

Είχε όμως προλάβει να ακούσει το τέλος της φράσης και όπως ήταν φυσικό ρώτησε «τι λέτε για μας τους …παλιότερους; Τι έχουμε κάνει πάλι στραβά;». Μας χαιρέτησε και ενημέρωσε ότι του είχε τηλεφωνήσει η Ελένη πως θα καθυστερούσε να μπει στην συνάντηση γιατί είχε κατέβει στην Αθήνα για ένα ραντεβού με κάποιο δικηγόρο.

Η συνάντησή μας αυτή την φορά για πρακτικούς λόγους έγινε διαδικτυακά και για τους τρείς μας.

«Έλεγα» είπε ο κ. Χ, αφού ανταπέδωσε τον χαιρετισμό «ότι έχουν περάσει πολλά χρόνια από τότε που ο πληθωρισμός ήταν πρόβλημα οικονομικό και πολιτικό. Λίγο πολύ οι πάνω από τα 60 μπορεί να πει κανείς ότι έχουν νιώσει τι πάει να πει πληθωρισμός… οι νεότεροι δεν έχουν προλάβει να καταλάβουν τι σημαίνει να κρατάς το χιλιάρικο στο χέρι μπροστά στο ταμείο του Σούπερ Μάρκετ και μέσα σε λίγους μήνες να χρειάζεται να χρειάζεται να κρατάς δύο χιλιάρικα για να πληρώσεις τα χρειαζούμενα…».

Ο κ. Ψ μας ξάφνιασε με το ερώτημα του. «Γιατί πήγαινες εσύ ποτέ στο Σούπερ Μάρκετ;» σχολίασε στον κ. Χ.

Τον κοιτάξαμε παράξενα και οι δύο γιατί προφανώς το θέμα δεν ήταν αυτό…

Ο κ. Ψ το κατάλαβε και συμπλήρωσε «καλά – καλά, το είπα έτσι για να σε πειράξω, γιατί δεν νομίζω ότι είχες σταθεί ποτέ σου στην ουρά στο Ταμείο για να πληρώσεις, σαν εμάς τα …φτωχαδάκια».

«Κατ’ αρχήν φτωχαδάκι δεν νομίζω ότι είναι ακριβής έκφραση για σένα. Τότε, εντάξει είχες τις δυσκολίες σου απ’ ότι θυμάμαι, δεν λέω, αλλά δεν θα έλεγα και οτι σκεφτόσουνα την …δραχμή που θα ξόδευες. Τον πληθωρισμό όμως τον έζησες και ξέρεις γιατί μιλάω».

«Δίκιο έχεις» παραδέχθηκε το κ. Ψ. «Ακόμα και οι πενηντάρηδες σήμερα δεν θα έλεγα ότι ξέρουν τι πάει να πει πληθωρισμός. Και ακόμα περισσότερο δεν πιστεύω ότι οι εργαζόμενοι σήμερα να ξέρουν τι σήμαινε για μας αγώνας για τιμαριθμική αναπροσαρμογή μισθών… Οι αυξήσεις ήταν ζήτημα επιβίωσης και βέβαια ήταν πάντα μικρότερες από τον πληθωρισμό. Κράταγες το χιλιάρικο στο χέρι και παρ’ ότι το αισθανόσουνα περισσότερο σαν «χαρτί» και λιγότερο σαν «λεφτά» με αξία, δίσταζες να το χαλάσεις γιατί ήξερες ότι τα …ρέστα θα εξαφανίζονταν πριν το καταλάβεις. Γιατί το βάζεις έτσι το θέμα όμως; Θεωρείς ότι επιστρέφουμε στην δεκαετία του 70 και του 80; Μη ξεχνάς ότι τώρα έχουμε ευρώ και όχι δραχμή…».

Δεν είχα παρέμβει στην κουβέντα μέχρι εκείνη την στιγμή, αλλά αισθάνθηκα την ανάγκη να μιλήσω.

«Έχεις δίκιο που τα θυμίζεις αυτά, αλλά δεν πιστεύω ότι θα το ξαναζήσει κανένας αυτό. Τουλάχιστον όχι σε τέτοιο επίπεδο. Δεν λέω ότι δεν υπάρχει λόγος να το συζητάμε. Ίσα – ίσα όλα δείχνουν απότομες αλλαγές. Σκέψου ότι από τις αρχές του χρόνου στην Ελλάδα ο δείκτης έχει ανέβει 3 μονάδες, από το – 2% στο +1%. Είναι πολύ απότομη η αύξηση, αλλά είναι επίσης πολύ …ανισόμερη. Είχες τεράστια αύξηση για παράδειγμα στα τυριά ή το αρνάκι και είχες μία …αόρατη μείωση στο χοιρινό, είχες τεράστια αύξηση στα καύσιμα, πετρέλαιο, φυσικό αέριο, μεταφορές, αλλά είχες μειώσεις σε άλλες τιμές. Τέλος πάντων νομίζω ότι είναι νωρίς να οριστικοποιήσει κανείς εκτιμήσεις και προβλέψεις ακόμα. Άλλωστε και οι κεντρικοί τραπεζίτες μιλάνε για προσωρινές αυξήσεις, που κυρίως έρχονται σαν αποτέλεσμα των στρεβλώσεων που προκάλεσε η πανδημία…».

Ο κ. Χ έριξε ένα …χαιρέκακο γελάκι και σχολίασε «οι κεντρικοί τραπεζίτες … τι λες τώρα; Σου θυμίζω αυτό που σας είχα ξαναπεί, ο Βόλκερ, μετά την κατακόρυφη αύξηση των επιτοκίων το '81, τότε που την πάτησε και ο Παπανδρέου, εξηγώντας την στάση του είχε πει στους δημοσιογράφους ότι όταν η κατάσταση είναι σοβαρή είναι καθήκον του κεντρικού τραπεζίτη να επιμένει για το αντίθετο, μέχρι να κάνει την δουλειά του... Άλλωστε και στις αρχές του 70’ όταν είχε αρχίσει να εκτινάσσεται ο πληθωρισμός οι κεντρικοί τραπεζίτες πάλι έλεγαν ότι θα ήταν προσωρινό φαινόμενο μέχρι να ισορροπήσουν οι αναταράξεις από το δολάριο και την ανεξαρτητοποίησή του από τον χρυσό… και όλοι ξέρουμε πόσο προσωρινό ήταν τελικά».

Ο κ. Ψ που άκουγε προσεκτικά μέχρι εκείνη την στιγμή παρατήρησε, «φίλε μου έχεις απόλυτο δίκιο. Και καλό θα ήταν να σκεφτεί κανείς το τι …ευρώ έχει «τυπώσει» τόσο καιρό η ΕΚΤ και τι σχέση έχει το ευρώ σήμερα με το ευρώ της πρώτης κυκλοφορίας του. Και το ίδιο συμβαίνει και με το δολάριο. Και με την στερλίνα…Ακόμα και οι σχετικές αλλαγές που γίνονται στις ισοτιμίες τους σήμερα, εγώ τις βλέπω περισσότερο σαν αλλαγές στις …ταχύτητες με τις οποίες «πέφτουν» όλα μαζί σαν πραγματικές αξίες και όχι σαν ανατιμήσεις ή υποτιμήσεις μεταξύ τους. Και αυτό χρειάζεται χρόνο για να αρχίσει να φαίνεται στις οικονομίες. Και θα αρχίσει να δαγκώνει όταν αρχίσουν τα πράγματα να μπαίνουν ξανά στην θέση τους μετά την πανδημία. Όποτε δηλαδή τελειώσει αυτός ο εφιάλτης…

Ακόμα και το '71 σας θυμίζω ότι αυτό κράτησε μία ολόκληρη δεκαετία, από την στιγμή που κατέρρευσε η Συμφωνία του Μπρέτον Γουντς και άρχισαν οι ανατιμήσεις πρώτα του πετρελαίου και μετά των άλλων βιομηχανικών προϊόντων και των υπηρεσιών…».

Προφανώς ο κ. Ψ είχε ξεχάσει ότι στην αρχή της κουβέντας μου είχε υπενθυμίσει ότι «τώρα έχουμε ευρώ και όχι δραχμή». Αλλά κανείς μας δεν του επισήμανε την …ανακολουθία αυτή στις παρατηρήσεις του.

«Δεν υποτιμώ τον νομισματικό πληθωρισμό που έχει χρησιμοποιηθεί για να αντιμετωπισθεί η κρίση» σχολίασα όταν τελείωσε ο κ. Ψ. «Αλλά ας μη ξεχνάμε ότι ένας τέτοιος συντονισμός Κεντρικών Τραπεζών, αλλά και δημοσιονομικών προγραμμάτων στήριξης διεθνώς και σε τέτοια κλίμακα, είχε να γίνει από τον καιρό του …Μπρέτον Γούντς» είπα. «Και αυτό δεν έχει τελειώσει ακόμα. Προσωπικά δεν πιστεύω ότι τα έχουμε ακόμα δει …όλα. Η πανδημία από μία άποψη με την μετάλλαξη Δέλτα τους έχει δώσει …χρόνο. Και ο πληθωρισμός, αν μπορούσαν να τον ελέγχουν, είναι ένα εργαλείο που μέχρι στιγμής δεν διέθεταν και θα τους ήταν προσωρινά χρήσιμος ειδικά για το χρέος. Εμένα θα μου επιτρέψετε να είναι επιφυλακτικός ακόμα για την συνέχεια».

«Από μία άποψη» μπήκε στην κουβέντα το κ. Χ, «δεν λέω ότι έχεις άδικο να είσαι επιφυλακτικός. Πράγματι υπάρχουν παράγοντες που πρέπει να τους δει κανείς εντελώς διαφορετικά απ’ ότι το '70 . Ειδικά το θέμα του διαστημικού χρέους που έχει συσσωρευτεί, μετά το 2008 και την πανδημία. Όπως επίσης – συμφωνώ σ’ αυτό - δεν πρέπει να υποτιμήσει κανείς και το ότι αυτός ο συντονισμός των Κεντρικών Τραπεζών είναι σε ιστορικό επίπεδο για το σύστημα, πρωτοφανής…».

«Βέβαια» πρόσθεσα πάνω στο σχόλιο του κ. Χ, «κανείς δεν μπορεί να ξεχάσει επίσης ότι την δεκαετία του '70 όσο ο πληθωρισμός αυξανόταν ο κόσμος γνώρισε τεράστιες πολιτικές και οικονομικές ανατροπές. Η πρώτη μεταπολεμική ήττα των «νικητών» αμερικάνων στο Βιετνάμ, η πτώση του φασισμού στην Πορτογαλία, η εκκίνηση της ανατροπής του Φράνκο στην Ισπανία, η πτώση της χούντας στην Ελλάδα, πόλεμοι και ανατροπές στην Μ. Ανατολή, όλα είχαν στο έδαφος που τα «γέννησε» το σπέρμα του Αυγούστου του 1971… Ακόμα και η σημερινή κρίση έχει στο γονίδιό της εκείνο τον Αύγουστο, πριν από 50 χρόνια…».

Ακολούθησε μια μικρή σιωπή που διέκοψε η εμφάνιση της Ελένης στην οθόνη του laptop, «λοιπόν φοβερή κίνηση και ζέστη στην Αθήνα σήμερα, τι λέτε εσείς εδώ;».

Σχεδόν ταυτόχρονα την καλωσορίσαμε, αλλά κανείς μας δεν συνέχισε την συζήτηση από εκεί που είχε σταματήσει…

Γ. Αγγέλης