Οικονογράφημα: Ο Νίξον, η κακή τύχη του Ανδρέα Παπανδρέου και οι Ταλιμπάν

Η Ελένη μας ξάφνιασε, αλλά έτσι κι αλλιώς υπήρχε η πρόθεση να βρεθούμε διαδικτυακά. Με ένα τηλέφωνο στον κ. Χ του ζήτησε να βρεθούμε και πήρε βέβαια την απάντηση ότι έτσι κι αλλιώς θα το κάναμε. Είχε όμως προκαλέσει το ενδιαφέρον όλων μας το γεγονός ότι είχε ζητήσει να βρεθούμε και η... αντροπαρέα περίμενε να δει ποια ήταν η αιτία αυτής της ξαφνικής πρωτοβουλίας της Ελένης.

Ο κ. Ψ είχε στείλει τους κωδικούς και ο κ. Χ ήταν ήδη συνδεδεμένος όταν σχεδόν ταυτόχρονα μπήκαμε, τόσο εγώ όσο και η Ελένη.

Το καλωσόρισμα σε όλους από τον κ. Ψ ακολούθησε το ερώτημα της Ελένης που... αποκάλυψε και την αιτία της ανάγκης για τη συνάντηση.

«Τι γίνεται βρε παιδιά στο Αφγανιστάν, οι Ταλιμπάν μπαίνουν στην Καμπούλ από ότι βλέπω στα αγγλόφωνα site, οι Αμερικάνοι φεύγουν και οι ευρωπαίοι έχουν ήδη εγκαταλείψει τις πρεσβείες τους όλοι… Η σαρία γίνεται νόμος και η φρίκη για τις γυναίκες κυριαρχεί σε όλη την χώρα. Δεν λέω αισθάνεται κανείς περίεργα γι' αυτό που γίνεται, οι Αμερικάνοι να χάνουν για πολλοστή φορά μετά το Βιετνάμ και το Ιράκ τα αυγά και τα... πασχάλια, αλλά από την άλλη είναι εφιάλτης αυτό που συμβαίνει, είναι μια δεύτερη χειρότερη πανδημία σ’ αυτό το λαό και ειδικά στις γυναίκες. Είναι τρομακτικό. Τελικά αυτοί κατάφεραν να κάνουν τους Ταλιμπάν κυρίαρχους στο Αφγανιστάν...». Και οι τρεις υποθέσαμε ότι με το «αυτοί» εννοούσε τους Αμερικάνους...

Δεν κάναμε λάθος.

«Είναι εντυπωσιακό» διέκοψε την μικρή σιωπή ο κ. Χ, «μέσα σε 20 χρόνια από τότε που μπήκαν στο Αφγανιστάν και αφού ξόδεψαν περί τα 90 δισ. δολ. για να «φτιάξουν» αφγανικό στρατό, υποχρεώνονται να εγκαταλείψουν την Καμπούλ άρον άρον. Σχεδόν τόσο όσο έμειναν και στο Βιετνάμ…».

Ο κ. Ψ μπήκε στην κουβέντα παρατηρώντας ότι αυτό που είχε φτιαχτεί σαν κράτος απέναντι στους Ταλιμπάν κατέρρευσε σαν πύργος από τραπουλόχαρτα. «Δεν καταλαβαίνω τίποτα» είπε, «Αμερικάνοι, Γερμανοί, Γάλλοι, Ιταλοί, το ΝΑΤΟ, όλοι είχαν αναλάβει να εκπαιδεύσουν τον αφγανικό στρατό με τα τελευταίας λέξης και τεχνικής όπλα και δεν κατάφεραν να τα βάλουν με τους Ταλιμπάν, ούτε για δύο εβδομάδες, από την στιγμή που άρχισαν να αποχωρούν οι ξένοι... Αυτό δεν ήταν στρατός ήταν ένα τραγικό αστείο εκεί. Ακόμα και ελληνική αποστολή είχε πάει εκεί. Ελπίζω να έχουν αποσύρει έγκαιρα τους φαντάρους...» πρόσθεσε σαν να μιλούσε στον εαυτό του.

Η συζήτηση που άνοιξε η Ελένη πήρε διαστάσεις και έφτασε να ανοίξει και την παλιότερη «πληγή», την... έξοδο της ΕΣΣΔ από το Αφγανιστάν και το «κενό» που πίστεψαν ότι μπορούσαν να γεμίσουν οι ΗΠΑ στη συνέχεια ξοδεύοντας εκατοντάδες δισ. δολ. μετά τους δίδυμους πύργους.

Ο κ. Χ σε κάποια στιγμή μίλησε αρκετά για τη σημασία που έχει αυτή η ανατροπή για την ευρύτερη γεωπολιτική ισορροπία της περιοχής, που επηρεάζει τόσο την Μ. Ανατολή όσο και την ευρύτερη περιοχή της Κεντρικής Ασίας, ακόμα και την Κίνα.

Ήταν όμως φανερό ότι τα όσα ειπώθηκαν δεν άλλαξαν σε κάτι την αγωνία της Ελένης για τα όσα θα συμβούν στις Αφγανές γυναίκες. Θα έλεγα ότι διέκρινα και μία σιωπηρή και διακριτικά εκφρασμένη δυσαρέσκεια εκ μέρους της για την τροπή που πήρε η συζήτηση. Δεν μας το είπε αλλά ήταν σαφές ότι θεωρούσε πως η προσοχή μας στα γεγονότα δεν εστίαζε σ’ αυτό που εκείνη εκτιμούσε ως τη μεγαλύτερη φρίκη, την επιβολή της σαρία και τον γενικευμένο εφιάλτη για τις γυναίκες στη χώρα αυτή.

Η αλήθεια είναι ότι δεν είχε άδικο... αλλά θα μπορούσε να της απαντήσει κανείς ότι και μέχρι τώρα η κατάσταση δεν ήταν και πολύ διαφορετική, αν εξαιρέσεις μικρές περιοχές κυρίως στα 2 – 3 μεγαλύτερα αστικά κέντρα...

Κάποια στιγμή, αργότερα ο κ. Χ άρχισε να γυρίζει τη συζήτηση στο θέμα που ο ίδιος εδώ και καιρό είχε διαρκώς στο μυαλό του, την επέτειο των 50 χρόνων από την κατάρρευση της Συμφωνίας στο Μπρέτον Γουντς.

Η άποψή του, στην οποία συμφωνούσα, ήταν ότι η απόφαση του Νίξον να σπάσει την σταθερή σχέση δολαρίου χρυσού στις 19 Αυγούστου του 1971, παρ’ ότι αναπόφευκτη δεδομένων των συνθηκών που είχαν δημιουργηθεί, ήταν η γενεσιουργός αιτία των όσων συμβαίνουν όσον αφορά την οικονομική κρίση μέχρι και σήμερα.

Άλλωστε του είχα στείλει ένα σχέδιο κειμένου που επρόκειτο να ανεβάσουμε στο Μέσο που εργάζομαι για το θέμα αυτό και μου το είχε επιστρέψει σχεδόν... διπλάσιο σε μέγεθος, με τις προσθήκες και τις πληροφορίες που είχε βάλει. Τον δυσαρέστησα λιγάκι όταν του είπα ότι το κείμενο θα δημοσιευθεί στην αρχική του μορφή, αφού δεν είχε καμία διαφωνία όσο αφορά τα βασικά του σημεία. Αλλά έσπευσα να του δηλώσω ότι θα περιμένω ένα δικό του άρθρο σχετικό για να το δημοσιεύσουμε.

Κάπου εκεί, που φαινόταν σαν να είναι θέμα που αφορούσε τον κ. Χ και εμένα, παρενέβει αναπάντεχα η Ελένη.

«Συμφωνώ μαζί σας αλλά δεν πιστεύω ότι αρκεί να το πει κανείς αυτό για την απόφαση του Νίξον. Άλλωστε υπάρχει μεγάλη βιβλιογραφία σχετική. Θα σας ξαφνιάσω αλλά πριν από μερικά χρόνια είχε πέσει στα χέρια μου ένα σχετικό βιβλίο του Τσακαλώτου που υποστήριζε ακριβώς αυτή την άποψη. Το ζήτημα όμως δεν είναι αυτό κατά την γνώμη μου…».

Ο κ. Χ κοιτούσε με μεγάλη περιέργεια την Ελένη και περίμενε την συνέχεια. Ο κ. Ψ δεν την περίμενε και ρώτησε «τι εννοείς Ελένη;».

«Εννοώ ότι πρέπει να δει κανείς στην συνέχεια τι ακολούθησε. Και δεν εννοώ τα γεγονότα της δεκαετίας του 70’, μέσα στα οποία παρεμπιπτόντως συμπεριλαμβάνεται και η – καλή ώρα όπως τώρα με το Αφγανιστάν – ήττα και αποχώρηση των ΗΠΑ από το Βιετνάμ. Εννοώ τα γεγονότα ειδικά τις δεκαετίας του 80’ και την μεγάλη στροφή στην κίνηση των κεφαλαίων. Μη ξεχνάτε ότι το 81’ έγιναν δύο επίσης καθοριστικές κινήσεις, ο Βόλκερ της Fed αύξησε μέσα σε ένα βράδυ τα επιτόκια στο 18% για να σταματήσει τον διψήφιο πληθωρισμό και ο Ρήγκαν ανέτρεψε την φορολογική πολιτική των προκατόχων του μειώνοντας τους φόρους κατά 25% αν δεν γελιέμαι…Ο Μπούς ο μετέπειτα πρόεδρος τότε τον είχε κοροϊδέψει δημόσια, είχε αποκαλέσει την φορολογική πολιτική του «βουντού»… Και μετά ακολούθησε η Συμφωνία στο Plaza το 85. Έγιναν τόσα και τόσα μέχρι να φτάσουμε στην Lehman Brothers και στο σήμερα. Έτσι δεν είναι;…».

Ο κ. Χ χαμογελούσε, γιατί είχε αντιληφθεί ότι τόσο εγώ όσο και ο κ. Ψ είχαμε μείνει με το στόμα ανοικτό από τα όσα φαινόταν να γνωρίζει για την οικονομική ιστορία, ένας άνθρωπος της τέχνης, όπως την Ελένη.

«Πρέπει να σας πω ότι η Ελένη πριν ασχοληθεί με τα εικαστικά στο Λονδίνο, είχε κάνει για καιρό σπουδές στην Οικονομία. Το λέω αυτό για να μη ξαφνιάζεστε…» σχολίασε ο κ. Χ, ενώ η Ελένη με την... φούρια που είχε μπει στην κουβέντα δεν είχε ακόμα καταλάβει την έκπληξή μας.

Προς επιβεβαίωση των όσων παρατήρησε η Ελένη, ο κ. Χ στην συνέχεια ανάμεσα στα άλλα αναφέρθηκε στο πόσο τα γεγονότα του 81’ είχαν επηρεάσει οικονομικά και την Ελλάδα. Ειδικά στο θέμα του χρέους και της «ατυχίας» της πρώτης κυβέρνησης Παπανδρέου να πέσει πάνω στην κατακόρυφη αύξηση των επιτοκίων, ένα γεγονός που η πολιτική σκοπιμότητα, όπως είπε, ποτέ δεν άφησε να εξηγηθεί επαρκώς στην οικονομική ιστορία της Ελλάδας…

Είχαν περάσει ήδη δύο ώρες από την στιγμή που είχαμε συναντηθεί και θα συνεχίζαμε αν ο κ. Ψ δεν μας υπενθύμιζε ότι έπρεπε να φύγει για ένα ραντεβού (σε μία τοπική ταβέρνα).

Αποφασίσαμε να μη συνεχίσουμε και δώσαμε ραντεβού πάλι σε τρεις ημέρες. Λίγες ώρες μετά βλέπαμε στην τηλεόραση την είσοδο των Ταλιμπάν στην Καμπούλ…