Η ενεργειακή αξιοποίηση των αποβλήτων αποτελεί ένα ακόμη βήμα που πρέπει να κάνει η Ελλάδα στο δρόμο προς την κυκλική οικονομία ενώ στο παιχνίδι πρέπει να ενταχθούν πιο ενεργά και οι δήμοι αλλά και να ενισχυθούν οι ΦΟΣΔΑ και οι υποδομές που υπάρχουν στην Ελλάδα.
Στο webinar που διοργάνωσε το ΙΕΝΕ, ο κ. Γιώργος Κρεμλής, Σύμβουλος του πρωθυπουργού σε θέματα Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης και ο κ. Παναγιώτης Θάνου, Programme Manager - EU policies, Desk Officer , Senior specialist in administrative capacity core matrix της DG Regi ανέλυσαν τις στρατηγικές της Ελλάδας προς αυτή την κατεύθυνση, τις προοπτικές αξιοποίησης αποβλήτων από πολλές διαφορετικές δραστηριότητες καθώς και τη δυναμική των νέων μονάδων ανάκτησης ανακύκλωσης.
Τα 1,5 δισ. και η αξιοποίηση των πόρων
Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν για τη διαχείριση αποβλήτων σε εθνικό επίπεδο, το 2019, το ποσοστό ανακύκλωσης στην Ελλάδα έφθανε το 21% και της ταφής το 78% ενώ ο ευρωπαϊκός μέσος όρος ήταν 46% και 24% αντίστοιχα. Ο ευρωπαϊκός στόχος για το 2035 προβλέπει ελάχιστο ποσοστό ανακύκλωσης 65% και μέγιστο ποσοστό ταφής 10%.
Οι διαθέσιμοι πόροι από το ΕΣΠΑ για την χώρα για τις δύο προγραμματικές περιόδους (2014-2020 και 2021-2027) ανέρχονται σε περίπου 1,5 δις για τον τομέα διαχείρισης αποβλήτων (800 εκατ. για την πρώτη περίοδο και 750 εκατ. για την δεύτερη) και όπως σημείωσε ο κ. Θάνος «είναι μια καταπληκτική ευκαιρία με 1,5 δις ευρώ να κάνουμε την ανατροπή και να δώσουμε νέα εικόνα στον τομέα διαχείρισης αποβλήτων». Στην ανατροπή αυτή θα συντελέσουν το νέο μοντέλο μονάδων ανάκτησης ανακύκλωσης (αναβάθμιση μονάδων, χωριστή συλλογή, παραγωγή δευτερογενούς πρώτης ύλης), η ενίσχυση του ρόλου των πρωταγωνιστών (δήμο, ΦΟΣΔΑ), τα ρεαλιστικά Περιφερειακά Σχέδια Διαχείρισης Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ) και η ύπαρξη δεσμευτικών υποχρεώσεων.
Στο πλαίσιο αυτό οι δήμοι θεωρούνται βασικοί συντελεστές και χρειάζονται συστηματική υποστήριξη ενώ πρέπει να ενισχυθούν και οι ΦΟΣΔΑ, να στελεχωθούν και να αποτελούν βασικό πυλώνα στη διαχείριση απορριμμάτων καθώς κάποιοι ΦΟΣΔΑ δουλεύουν πολύ καλά (Δυτική Μακεδονία, Κρήτη, Στερεά) ενώ κάποια άλλα, όχι.
«Τα ΦΟΣΔΑ πρέπει να ωριμάσουν συνολικά και όχι ως ατομικά έργα, αν αφιερώσουμε το 4% για την ωρίμανση ενός ΦΟΣΔΑ θα έχουμε υψηλής ποιότητας έργα. Για να επιτύχουμε τους στόχους του 2035 χρειάζεται μια ολιστική προσέγγιση», σημείωσε σχετικά ο κ. Θάνος.
Ως προς την αξιοποίηση των κεφαλαίων, κατά την τελευταία τριετία τα εργοστάσια στην Ελλάδα κατασκευάζονται με όρους υψηλής τεχνολογίας και μπορούν αν επεξεργάζονται και οργανικά και κάθε είδους ανακυκλώσιμων υλικών (όπως είναι για παράδειγμα το εργοστάσιο στην Ήπειρο). Επομένως, δεν χρειάζονται μεγάλες επενδύσεις αλλά είναι κυρίως θέμα οργάνωσης του τομέα, όπως εκτίμησε ο κ. Θάνος.
Κρεμλής: Συγκεκριμένη στρατηγική για την ενεργειακή αξιοποίηση των αποβλήτων
Ο κ. Κρεμλής αναφέρθηκε στις προϋποθέσεις αξιοποίησης των αποβλήτων και στις επιχειρηματικές ευκαιρίες που προκύπτουν στο πλαίσιο της κυκλικής οικονομίας και των ευρωπαϊκών σχεδίων δράσης αλλά και της ελληνικής στρατηγικής.
Εκτός από τα βιοαπόβλητα τα οποία πρέπει να αξιοποιηθούν στο σύνολό τους, πρέπει να λυθεί και το θέμα με εκείνα που βρίσκονται στον πράσινο κάδο και μολύνουν όλα τα άλλα απόβλητα λόγω της ζύμωσης που δημιουργείται από τα βιοαπόβλητα. Για αυτά, θα πρέπει να προβλέπονται χωριστά ρεύματα και μάλιστα η δυνατότητα της διαλογής τους στην πηγή όπως είναι για παράδειγμα στα ξενοδοχεία, όπως εξήγησε. Ομοίως σε τουριστικούς προορισμούς όπως είναι π.χ η Σαντορίνη όπου λειτουργούν περί τα 2.500 εστιατόρια μπορούν να παραχθούν βιοκαύσιμα από τα λίπη κατά το παράδειγμα της επιτυχούς αξιοποίησης του τηγανέλαιου στην αγορά.
Στο ίδιο πλαίσιο, για τα γεωργικά και κτηνοτροφικά απόβλητα υπάρχουν τεχνολογίες αεριοποίησης που εφαρμόζονται σε κτηνοτροφικές μονάδες στη Γερμανία. Μπορεί να παραχθεί βιοαέριο και κομπόστ και να αυξηθεί το ποσοστό στο ενεργειακό μας μείγμα.
Ως προς την ενεργειακή αξιοποίηση των αποβλήτων, ο κ. Κρεμλής εξήγησε ότι στόχος της ΕΕ είναι να μην επιτρέπεται σε απόβλητα στα οποία δεν έχει προηγηθεί διαλογή και αφαίρεση ανακυκλώσιμων καθώς δεν μπορούν να αξιοποιηθούν ενεργειακά απόβλητα στα οποία υπάρχουν ανακυκλώσιμα υλικά.
Με αυτή τη λογική στο πλαίσιο της κυκλικής οικονομίας, είναι σημαντικό να υπάρχουν χωριστά ρεύματα διαλογής, κάτι που προβλέπεται και από τα δύο σχέδια δράσης της ΕΕ για την κυκλική οικονομία όπου μάλιστα δεν μένουν μόνο στις συσκευασίες αλλά υπάρχουν προβλέψεις και για άλλα χωριστά ρεύματα όπως είναι τα υφάσματα, τα ρούχα, οι μπαταρίες, τα έλαια κλπ.
Μία ακόμη πρόκληση για την κυκλική οικονομία στην Ελλάδα είναι η αξιοποίηση του ανακτημένου καυσίμου RDF/SRF (ανακτημένο από τα αστικά και εμπορικά απορρίμματα, υψηλής θερμογόνου αξίας κλάσμα, το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως δευτερογενές καύσιμο σε ενεργοβόρες βιομηχανίες), ενός ενεργειακού πόρου που πρέπει να αξιοποιηθεί από την Ελλάδα (και να μην βασίζεται στις εξαγωγές). Το ζητούμενο είναι να μην υπάρχουν μεγάλες ποσότητες RDF που να καταλήγουν σε ΧΥΤΑ καθώς αυτό είναι διπλή απώλεια. Θα μπορούσαν να γίνουν ειδικές μονάδες παραγωγής ενέργειας ή για παράδειγμα στις μονάδες λιγνιτικής παραγωγής που θα κλείσουν μέχρι το 2028 να μπορεί ενεργειακά να αξιοποιηθεί το RDF/SRF.
