Την τελευταία δεκαετία, ο όρος «κυκλική οικονομία» έχει εισέλθει στο λεξικό της βιομηχανίας της μόδας, με τα υλικά και τα υφάσματα να κατευθύνονται προς την ανακύκλωση και την επαναχρησιμοποίηση.
Ωστόσο, δεν έχουμε δει το ίδιο επίπεδο ανακύκλωσης στη μόδα όπως έχουμε σε άλλους χώρους (π.χ στον τομέα των πλαστικών), κάτι το οποίο οφείλεται κυρίως στο ότι η αξιοποίηση των προϊόντων της ανακύκλωσης ρούχων είναι πολύ πιο δύσκολη.
Για παράδειγμα, η χρήση ανακυκλωμένου πολυεστέρα και βαμβακιού από μάρκες όπως η H&M και η Cotton On αποτελούν βασικές πτυχές των πρωτοβουλιών βιωσιμότητας αυτών των εταιρειών αλλά η πηγή αυτών των ανακυκλωμένων ινών συνήθως δεν είναι τα ρούχα. Ο ανακυκλωμένος πολυεστέρας τείνει να προέρχεται από πλαστικά μπουκάλια και το ανακυκλωμένο βαμβάκι συνήθως κατασκευάζεται από απόβλητα οικοδομικών υλικών.
Η αλήθεια είναι ότι τα περισσότερα ρούχα απλά δεν είναι σχεδιασμένα για ανακύκλωση. Αλλά ακόμα κι όταν είναι, η βιομηχανία της μόδας δεν διαθέτει το την υποδομή που χρειάζεται για να αγκαλιάσει πραγματικά ένα μοντέλο κυκλικής οικονομίας.
Γιατί είναι δύσκολη η ανακύκλωση ρούχων
Η ανακύκλωση ρούχων δεν είναι όπως η ανακύκλωση χαρτιού, γυαλιού ή μετάλλου. Τα υλικά των ρούχων μεταβάλλονται καθ’ όλη τη διάρκεια της χρήσης τους και μάλιστα με τρόπο απρόβλεπτο. Επομένως, δεν είναι συμβατά με τις τεχνολογίες ανακύκλωσης, οι οποίες απαιτούν ένα σταθερό και σταθερό υλικό προέλευσης.
Ακόμη και ένα φαινομενικά απλό ρούχο μπορεί να περιέχει πολλά υλικά και μείγματα ινών όπως βαμβάκι/πολυεστέρας και βαμβάκι/ελαστάν.
Οι διαφορετικές ίνες έχουν διαφορετική ικανότητα ανακύκλωσης. Οι φυσικές ίνες όπως το μαλλί ή το βαμβάκι μπορούν να ανακυκλωθούν μηχανικά. Σε αυτή τη διαδικασία το ύφασμα θρυμματίζεται και μετατρέπεται εκ νέου σε νήμα, από το οποίο μπορούμε να υφάνουμε ή να πλέξουμε νέο ύφασμα.
Ωστόσο, οι ίνες που προκύπτουν είναι πιο κοντές μέσω της διαδικασίας τεμαχισμού, με αποτέλεσμα να προκύπτει νήμα και ύφασμα χαμηλότερης ποιότητας. Για αυτό το λόγο και το ανακυκλωμένο βαμβάκι αναμιγνύεται συχνά με παρθένο βαμβάκι για να διασφαλιστεί ένα νήμα καλύτερης ποιότητας.
Τα περισσότερα υφάσματα βάφονται επίσης με χημικά, τα οποία μπορεί να έχουν επιπτώσεις στην ανακύκλωση. Εάν το αρχικό ύφασμα είναι ένα μείγμα πολλών χρωμάτων, το νέο νήμα ή ύφασμα πιθανότατα θα χρειαστεί λεύκανση για να βαφτεί σε νέο χρώμα.
Ένα περίπλοκο ρούχο, όπως ένα σακάκι με επένδυση, περιέχει περισσότερα από πέντε διαφορετικά υλικά, καθώς και επιπλέον προσθήκες, όπως κουμπιά και φερμουάρ. Εάν ο στόχος της ανακύκλωσης είναι να φτάσει σε ένα υλικό όσο το δυνατόν πιο κοντά στο αρχικό, όλα τα εξαρτήματα και οι ίνες του ενδύματος θα πρέπει πρώτα να διαχωριστούν.
Αυτό απαιτεί επιπλέον εργασία και κόστος. Συχνά είναι πιο εύκολο να τεμαχίσουμε το ρούχο και να το μετατρέψουμε σε προϊόν χαμηλής ποιότητας, όπως το υλικό που χρησιμοποιείται για μόνωση.
Το πρόβλημα με το πλαστικό
Σχεδόν όλος ο ανακυκλωμένος πολυεστέρας στα ρούχα σήμερα προέρχεται από ανακυκλωμένα πλαστικά μπουκάλια και όχι από ανακύκλωση ρούχων από πολυεστέρα. Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία αν ληφθεί υπόψη ότι ο πολυεστέρας αντιπροσωπεύει περισσότερο από το 60% της συνολικής χρήσης ινών.
Δεδομένης της ταχείας αύξησης της παραγωγής συνθετικών ινών και της άγνωστης ακόμη επίδρασης των μικροπλαστικών (που καταγράφηκαν σε ανθρώπινους πλακούντες πέρυσι) εγείρεται θέμα για το ποια θα πρέπει τελικά να είναι τα πρωτογενή υλικά κατασκευής των ρούχων.
Τα ρούχα από πολυεστέρα, ανεξαρτήτως προέλευσης ινών, συμβάλλουν στη ρύπανση από μικροπλαστικά, αποβάλλοντας ίνες όταν φοριούνται και πλένονται.
Μια νέα γενιά συνθετικών ινών (ανακυκλώσιμες αλλά και βιοαποικοδομήσιμες) όπως είναι η ίνα Kintra είναι φτιαγμένη από καλαμπόκι, αποτελούν κάποια βήματα προς αυτή την κατεύθυνση.
Κάποιοι ειδικοί επιστήμονες υποστηρίζουν ότι η μείωση της κατανάλωσης ρούχων με την παράταση του χρόνου χρήσης τους και την αγορά μεταχειρισμένων είναι προτιμότερη από την αγορά ρούχων από ανακυκλωμένες ίνες.
