Η κυκλική οικονομία τείνει να καταστεί το αντίδοτο της εξάντλησης των πόρων και αποτελεί ένα ακόμη όχημα προς μια οικονομία μηδενικών εκπομπών και πολλές έρευνες έχουν αναδείξει τα οφέλη που θα προκύψουν για την οικονομία αλλά και την αγορά εργασίας.
Τα μοντέλα και οι στρατηγικές κυκλικής οικονομίας γίνονται όλο και πιο δημοφιλή μεταξύ των επιχειρήσεων και των υπευθύνων χάραξης πολιτικής ως μέσο για την αύξηση της αποτελεσματικότητας, τη μείωση των αποβλήτων και την επίτευξη των κλιματικών στόχων. Με την αύξηση της ανακύκλωσης, της επαναχρησιμοποίησης και της αναγέννησης προϊόντων και υλικών, μπορούν να δημιουργηθούν 7-8 εκατομμύρια νέες θέσεις εργασίας.
Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας εκτιμά ότι η παγκόσμια αύξηση της απασχόλησης που οφείλεται στην αύξηση της ανακύκλωσης και της επανεπεξεργασίας ξεπέρασε τις 10 εκατομμύρια θέσεις εργασίας το 2018 στη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική και το μισό εκατομμύριο στην Ευρώπη. Μάλιστα, η ευρωπαϊκή ήπειρος είναι και εκείνη που αναμένεται να έχει τα περισσότερα κέρδη στην απασχόληση είναι η ΕΕ, η οποία επωφελείται από το «πλεονέκτημα του πρώτου παίχτη» στην αγορά σε σύγκριση με τον υπόλοιπο κόσμο.
Ωστόσο, μια νέα έκθεση διαπιστώνει ότι μόνο λίγες μελέτες έχουν εξετάσει εάν και πώς μια κυκλική οικονομία μπορεί να ανακουφίσει τη φτώχεια και να ωφελήσει τις ευάλωτες κοινότητες σε χώρες χαμηλού εισοδήματος. Η έκθεση της Circle Economy, της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ILO) και του Προγράμματος Solutions for Youth Employment (S4YE) της Παγκόσμιας Τράπεζας, η οποία εντοπίζει κενά γνώσης που ενδέχεται να εμποδίσουν τη δίκαιη δημιουργία νέων ευκαιριών απασχόλησης.
Όπως αποκαλύπτει, η τρέχουσα έρευνα σχετικά με τις κυκλικές-οικονομικές ευκαιρίες απασχόλησης εμφανίζει μια ισχυρή προκατάληψη σχετικά με τον Παγκόσμιο Βορρά ενώ αποτυγχάνει να αντιμετωπίσει τον αντίκτυπο των κυκλικών παρεμβάσεων στους ανθρώπους στον Παγκόσμιο Νότο συμπεριλαμβανομένων των άτυπων εργαζομένων, των γυναικών, των μεταναστών, των νέων και άλλων ευάλωτων πληθυσμών. Επιπλέον, η μελέτη σκιαγραφεί όσα γνωρίζουμε επί του παρόντος για τις θέσεις εργασίας στην κυκλική οικονομία και επισημαίνει τα ερευνητικά κενά ζητώντας πιο συνεπή και διεθνώς σχετικά στοιχεία για τη δημιουργία ισχυρότερης βάσης για τη λήψη αποφάσεων.
Σύμφωνα με την έκθεση, το 84% της τρέχουσας έρευνας επικεντρώνεται στον Παγκόσμιο Βορρά. Η Υποσαχάρια Αφρική, η Ανατολική Ευρώπη, η Μέση Ανατολή και η Βόρεια Αφρική ήταν οι λιγότερο εκπροσωπούμενες περιοχές — παρά το γεγονός ότι οι περισσότερες κυκλικές-οικονομικές δραστηριότητες βρίσκονται πλέον στον Παγκόσμιο Νότο. Επιπλέον, ενώ το 73% των εργαζομένων σε χώρες χαμηλού εισοδήματος απασχολούνται στην άτυπη οικονομία, οι περισσότερες έρευνες αφορούν στην επίσημη καλά ρυθμισμένη αγορά εργασίας.
Η υπάρχουσα έρευνα εστιάζει επίσης δυσανάλογα στη δημιουργία θέσεων εργασίας και αγνοεί την ποιότητα της εργασίας συμπεριλαμβανομένων των συνθηκών εργασίας και των μισθών. Η έκθεση διαπιστώνει ότι μόνο λίγες μελέτες έχουν εξετάσει εάν και πώς η κυκλική οικονομία μπορεί να ανακουφίσει τη φτώχεια και να ωφελήσει τις ευάλωτες κοινότητες σε χώρες χαμηλού εισοδήματος.
«Η σχέση μεταξύ των στόχων περιβαλλοντικής βιωσιμότητας και της ανθρώπινης ανάπτυξης και των θέσεων εργασίας συχνά παραβλέπεται , ειδικά στο πλαίσιο των αναπτυσσόμενων χωρών όπου οι περισσότεροι εργαζόμενοι συγκεντρώνονται στον άτυπο τομέα ο οποίος χαρακτηρίζεται από θέσεις εργασίας χαμηλής ποιότητας και χαμηλής αμοιβής», λέει η Namita. Datta, Υπεύθυνη Προγράμματος στο S4YE. «Η στροφή σε πιο κυκλικές προσεγγίσεις απαιτεί πολιτικές που διασφαλίζουν ότι οι θέσεις εργασίας που δημιουργούνται δεν είναι μόνο καλές για το περιβάλλον, αλλά και καλές για τους εργαζόμενους», σημειώνει.
«Πρέπει να δοθεί έμφαση στην αντιμετώπιση των θέσεων εργασίας χαμηλής ποιότητας, χαμηλών αποδοχών στον άτυπο τομέα, σε συνθήκες επικίνδυνες και σε συνθήκες σε τοξικά υλικά που σχετίζονται με κυκλικές δραστηριότητες όπως η διαχείριση απορριμμάτων, η ανακύκλωση, η επισκευή και η επαναχρησιμοποίηση», εξήγησε ο Datta. «Αλλά αυτή η ενσωμάτωση θα απαιτήσει σκόπιμες και κατάλληλες πολιτικές, καθώς και περαιτέρω στοιχεία για την κατανόηση του αντίκτυπου της κυκλικής οικονομίας στα μέσα. Μια πραγματικά δίκαιη μετάβαση σε μια κυκλική οικονομία θα απαιτήσει ευκαιρίες επανεξειδίκευσης και αναβάθμισης των δεξιοτήτων για τους εργαζομένους ώστε να έχουν πρόσβαση σε καλύτερες ευκαιρίες εργασίας».
Σημειώνεται ότι η άτυπη οικονομία εκτιμάται ότι απασχολεί το 60% του παγκόσμιου πληθυσμού. Ωστόσο, οι περισσότερες μελέτες και προσεγγίσεις πολιτικής υποθέτουν ότι η οικονομία είναι μέρος μιας ρυθμιζόμενης, επίσημης οικονομίας. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό στον Παγκόσμιο Νότο όπου οι τομείς της επαναχρησιμοποίησης, της επισκευής, της συλλογής απορριμμάτων και της ανακύκλωσης παρέχουν άφθονη απασχόληση σε εργαζόμενους χαμηλού εισοδήματος. Ωστόσο, η άτυπη οικονομία δεν περιλαμβάνεται επαρκώς στην ατζέντα της κυκλικής οικονομίας του Παγκόσμιου Βορρά και τα δεδομένα που έχουν συγκεντρωθεί μέχρι τώρα δεν εξετάζουν επαρκώς τις ευρείες κυκλικές δραστηριότητες που λειτουργούν άτυπα στον Παγκόσμιο Νότο.
