Η κλιματική αλλαγή έχει τεθεί στο επίκεντρο της ευρωπαϊκής πολιτικής με τις εθνικές κυβερνήσεις, τους δημόσιους φορείς και τις επιχειρήσεις να πρωτοστατούν αλλά οι βασικοί υπεύθυνοι της αύξησης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου είναι οι ίδιοι οι πολίτες.
Ο Οργανισμός Οικονομικής Ανάπτυξης και Συνεργασίας (ΟΟΣΑ) αναμένει την παγκόσμια κατανάλωση για υλικά όπως η βιομάζα, τα ορυκτά καύσιμα, τα μέταλλα και τα ορυκτά θα διπλασιαστούν έως το 2060 ενώ η παραγωγή αποβλήτων αναμένεται να αυξηθεί από 2 δισεκατομμύρια σε 3,4 δισεκατομμύρια τόνους έως το 2050.
Σε παγκόσμιο επίπεδο καταγράφεται μια ταχεία αύξηση των καταναλωτών μεσαίου ή υψηλού εισοδήματος. Ταυτόχρονα, αυτή η αύξηση της κατανάλωσης και της παραγωγής οδηγεί σε μια άνευ προηγουμένου υπερεκμετάλλευση των φυσικών πόρων και αυξάνει τις εκπομπές ρύπων.
Σύμφωνα με σχετική ανάλυση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος, τα νοικοκυριά και ο τρόπος που καταναλώνουν αγαθά και χρησιμοποιούν υπηρεσίες έχουν άμεσο αντίκτυπο στο περιβάλλον και στις προσπάθειες για των περιορισμών των εκπομπών. Είναι ενδεικτικό ότι οι χώρες υψηλού εισοδήματος χρησιμοποιούν 10 φορές περισσότερα υλικά ανά άτομο σε σχέση με εκείνες χαμηλού εισοδήματος, κάτι που δεν είναι σίγουρο ότι θα μετριαστεί παρά τα μέτρα που έχουν ληφθεί μέσω της Πράσινης Συμφωνίας η οποία θέτει φιλόδοξους στόχους για μετριασμό της κλιματικής αλλαγής.
Όπως αναφέρει η έκθεση του ΕΟΠ, το 2020, οι υπηρεσίες και τα αγαθά που χρησιμοποιήθηκαν και καταναλώθηκαν από τα ευρωπαϊκά νοικοκυριά οδήγησαν στην παραγωγή εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου 4,9 δισεκατομμυρίων τόνων ισοδυνάμου διοξειδίου του άνθρακα. Όσον αφορά στις τάσεις μεταξύ 2000 και 2020 παρατηρείται μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από το 2006 και μετά παρά το γεγονός ότι τα επίπεδα κατανάλωσης αυξήθηκαν. Σε σύγκριση με το 2000, οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου ήταν 9 % χαμηλότερες το 2019 και 12 % χαμηλότερες το 2020, και αυτό παρά την αύξηση κατά 69 % της καταναλωτικής δαπάνης των νοικοκυριών.
Στον τομέα της οικιακής κατανάλωσης, η στέγαση (και η κατανάλωση ενέργειας για θέρμανση, ζεστό νερό και φωτισμό) είναι υπεύθυνη για τον μεγαλύτερο όγκο εκπομπών αερίων συμβάλλοντας κατά 40 % στις συνολικές εκπομπές το 2019. Αέρια θερμοκηπίου εκπέμπονται επίσης κατά την παραγωγή του οικοδομικά υλικά και την κατασκευή κατοικιών και, σε μικρότερο βαθμό, από δημόσιες δραστηριότητες που σχετίζονται με τη στέγαση. Οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου που σχετίζονται με τη στέγαση μειώθηκαν κατά 13 % μεταξύ 2000 και 2019 και αυτό οφείλεται στις βελτιώσεις στην τεχνολογία, στη χρήση καθαρότερων καυσίμων, σε πολιτικές που ενθαρρύνουν τη μόνωση, την αύξηση ενεργειακής απόδοσης των συστημάτων θέρμανσης/ψύξης και την μεγαλύτερη χρήση ηλιακής ενέργειας.
Η κατανάλωση των τροφίμων συμβάλει κατά 22% στις συνολικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου στα ευρωπαϊκά κράτη αλλά σε αντίθεση με τη στέγαση, δεν σημειώθηκε σημαντική μείωση μεταξύ 2000 και 2019 (άγγιξε μόλις το 4%). Τα ζωικά προϊόντα όπως κρέας, γάλα, τυρί και αυγά ευθύνονται για το 40 % των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου ενώ άλλα προϊόντα διατροφής, όπως είναι τα έτοιμα γεύματα συνεισφέρουν σχεδόν στο 25% ενώ τα ποτά (αλκοολούχα και μη αλκοολούχα) ευθύνονται για σχεδόν το 10% των εκπομπών. Τα ξενοδοχεία και τα εστιατόρια συνεισέφεραν 13% το 2019, αλλά αυτό μειώθηκε το 2020 λόγω του COVID 19.
Όσον αφορά στα λοιπά καταναλωτικά αγαθά, υπολογίζεται ότι περίπου το 30 % των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου που σχετίζονται με την ευρωπαϊκή οικιακή κατανάλωση παράγονται εκτός Ευρώπης. Υπάρχουν, ωστόσο, τεράστιες διαφορές μεταξύ των τομέων κατανάλωσης. Ενώ τα μερίδια των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου που συμβαίνουν εκτός Ευρώπης που προκαλούνται από την κινητικότητα (14 %) και την στέγαση (24 %), είναι αρκετά χαμηλά, το μερίδιο της ένδυσης και υπόδησης είναι αρκετά υψηλό (70 %) και των οικιακών αγαθών και υπηρεσιών (50 % ).
Προχωρώντας ένα βήμα παραπέρα, οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου που σχετίζονται με τις υπηρεσίες ευθύνονται για το 17 % του συνόλου των αερίων θερμοκηπίου. Το 50% αυτών προκαλείται από κρατικές δαπάνες για την υγεία και την εκπαίδευση. Στον τομέα των μεταφορών, οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου που σχετίζονται με την κινητικότητα μειώθηκαν κατά 25% μεταξύ 2000 και 2019, μια αλλαγή στην οποία συνέβαλαν σημαντικά τα ηλεκτρικά και τα υβριδικά οχήματα.
