Ροή
Ο χρόνος κυλάει όπως το νερό, συλλέγοντας αναμνήσεις και ιστορίες στην πορεία του. Αυτές οι ιστορίες είναι κομμάτια μνήμης που συνθέτουν μια ολόκληρη παράδοση για το νερό στην Αττική. Από τα πηγάδια και τους νερουλάδες μέχρι και το εξελιγμένο σύγχρονο δίκτυο και την τηλεμέτρηση, συλλέγονται μνήμες που αποτυπώνουν το ιστορικό, πολιτικό, κοινωνικό και πολιτισμικό πλαίσιο της εκάστοτε εποχής, τη διαμόρφωση των γεωγραφικών ορίων της Αθήνας και την ανάπτυξη της πόλης της Αττικής και των κατοίκων της.
«Οι πίδακες νερού εκσφενδονίζονταν με διάφορους συνδυασμούς και το βράδυ φωτίζονταν με λαμπερά χρώματα» (1931). Διαφημιστική παρουσία της Εταιρείας Υδάτων με τους Πίδακες στους Στύλους του Ολυμπίου Διός, Πηγή φωτογραφίας: Ιστορικό Αρχείο ΕΥΔΑΠ.
Η ΕΥΔΑΠ θεματοφύλακας της ιστορίας του νερού και των ανθρώπων της επιδιώκει να διατηρήσει και να διαφυλάξει αυτή την κληρονομιά, με το «Ιστορικό Αρχείο ΕΥΔΑΠ». Ειδικότερα, μέσω της δημιουργίας και οργάνωσης του Ιστορικού της Αρχείου, επιχειρεί να «ανακατασκευάσει» την αφήγηση των αναμνήσεων και των ιστοριών που αναπτύσσονται μεταξύ του νερού, της κοινωνίας και της πολιτείας.
Μέσα από οπτικοακουστικό και έγχαρτο υλικό, η καθημερινή πρακτική των ανθρώπων και των εργασιών τους κατά τη διάρκεια των έργων κατασκευής ύδρευσης και αποχέτευσης, καθώς και τα στάδια και ο τρόπος κατασκευής των έργων αυτών, αποκτούν μορφή.
Τα ιστορικά τεκμήρια που συλλέγονται και καταγράφονται, δημιουργούν το Δίκτυο Πολιτισμού της ΕΥΔΑΠ. Μέσα από μία διαδικασία συγκέντρωσης, μελέτης, τεκμηρίωσης και χαρτογράφησης, επιδιώκεται η «αναπαράσταση» της ιστορίας του νερού και της συνολικής πορείας της Εταιρείας, μορφοποιώντας την πολιτιστική ταυτότητα της.
«Αναβρυτήρια που τοποθέτησε η Εταιρεία Υδάτων, χάριν των διερχομένων, στο Ζάππειο», Πηγή φωτογραφίας: Ιστορικό Αρχείο ΕΥΔΑΠ.
Παρακάτω παρατίθεται απόσπασμα από το Λεύκωμα «Υδάτινη Ιστοριογραφία: Χρονικό της διαχείρισης» του συγγραφέα Ευάγγελου Χεκίμογλου, το οποίο εκδόθηκε από το Δίκτυο Πολιτισμού ΕΥΔΑΠ, το έτος 2014 και βρίσκεται αναρτημένο στην ιστοσελίδα της ΕΥΔΑΠ: www.eydap.gr.
«Τα εγκαίνια της νέας ύδρευσης
Τα εγκαίνια του νέου συστήματος ύδρευσης έγιναν την Παρασκευή 3 Ιουνίου 1931 στον υπαίθριο χώρο δίπλα στους Στύλους του Ολυμπίου Διός (βλ. Ακρόπολις, 4.6.1931, σ. 2. Εστία, 3.6.1931, σσ. 2, 6. Σημαία, 3.6.1931, σ. 4). Πιθανότατα όσοι επέλεξαν τον τόπο δεν γνώριζαν ότι εκεί κάπου συγκεντρώνονταν οι Αθηναίοι της οθωμανικής περιόδου και προσεύχονταν να σταματήσει η λειψυδρία. Σε μικρή απόσταση από τους Στύλους κατασκευάστηκε κυκλική δεξαμενή από μπετόν αρμέ και στη μέση της ένας μεγάλος πίδακας, κυκλωμένος από μικρότερους. Ήταν δώρο της Ulen στο λαό της Αθήνας. Οι πίδακες του νερού εκσφενδονίζονταν με διάφορους συνδυασμούς και το βράδυ φωτίζονταν με λαμπερά χρώματα. Επειδή οι περισσότεροι Αθηναίοι είχαν δει σιντριβάνι μόνον σε εικόνες, η Ulen εκτιμούσε ότι οι πίδακες στους Στύλους του Ολυμπίου Διός θα έκαναν ιδιαίτερη εντύπωση. Η τελετή άρχισε στις 11 π.μ. Παρέστησαν ο πρωθυπουργός Ελ. Βενιζέλος, οι υπουργοί Συγκοινωνίας Δ. Δίγκας, Πρόνοιας Λ. Ιασωνίδης, Δικαιοσύνης και πρώην υφυπουργός Συγκοινωνίας Ν. Αβραάμ, Εθνικής Οικονομίας Π. Βουρλούμης και ο υφυπουργός παρά τω πρωθυπουργώ Αχ. Παπαδάτος∙ παρόντες επίσης ο πρεσβευτής των Η.Π.Α. Robert Skinner, το διπλωματικό σώμα, οι δήμαρχοι της Αθήνας και του Πειραιά και πλήθος κόσμου.
[…]Έπειτα ο πρωθυπουργός γύρισε τη βαλβίδα, και ο κεντρικός πίδακας εξαπέλυσε νερό σε ύψος 40 μέτρων, ανώτερο των Στύλων του Ολυμπίου Διός. «Ὁ Ὀλύμπιος Ζεὺς θὰ διατελῇ ἐν ἀφθόνῳ ὀργῇ ἐξ ἀφορμῆς τῆς ταπεινώσεως ταύτης», σημείωσε ένας αρθρογράφος (βλ. Ημερήσιος Τύπος, 4.6.1931, σ.1). Ήταν ίσως η πρώτη φορά, από την εποχή του Πίου Αντωνίνου, ο οποίος ολοκλήρωσε το Αδριάνειο, που σπαταλήθηκε νερό χωρίς να διψάσει η Αθήνα. «Ἡ σημερινὴ ἡμέρα θὰ μείνει ἱστορική, διότι ἀπὸ τοῦ Ἀδριανοῦ μόλις σήμερον λύεται τὸ πρόβλημα τῆς ὑδρεύσεως τῶν δύο πόλεων», δήλωσε ο πρωθυπουργός∙ επισήμανε την αντιστοιχία Αδριανείου και Μαραθώνα, όχι όμως και τη σύμπτωση των χρονολογιών, 131 π.Χ. και 1931, αντίστοιχα.
Έχει ενδιαφέρον το πώς έβλεπαν οι διψασμένοι την έλευση του νερού: «Αἱ συνοικιακαὶ κρῆναι θ’ ἀρχίσουν νὰ τρέχουν ἀφθόνως, καὶ οὐχὶ ἐπὶ ὡρισμένας ὥρας μόνον, ὡς μέχρι σήμερον συνέβαινε. Καὶ κατὰ συνέπειαν, αἱ κατ’ ἐξοχὴν φαιδραὶ γυναικο-ἔριδες θὰ σταματήσουν ἄπαξ διὰ παντός. Οὐδεὶς γκαζοντενεκὲς θὰ πέσῃ μετὰ πατάγου ἐπάνω εἰς τὴν κεφαλὴν μιᾶς σεμνοτύφου νοικοκυρᾶς καὶ οὐδείς κῶτσος θὰ ὑποστῇ πανωλεθρίαν ἀπὸ τὴν ὀργῖλον χεῖρα μιᾶς ὀργιλωτέρας γειτονίσσης» (βλ. Αυτόθι).
Πηγή: Χεκίμογλου, Ε. (2014). Υδάτινη Ιστοριογραφία: Χρονικό της διαχείρισης του νερού στην Αττική, (σ. 130-131). Αθήνα: ΕΥΔΑΠ.
