Ριζικές αλλαγές στον πυλώνα της επικούρισης προβλέπει το πολυαναμενόμενο ασφαλιστικό νομοσχέδιο που παρουσιάστηκε νωρίτερα από την ηγεσία του υπουργείου Εργασίας και θα τεθεί αύριο σε δημόσια διαβούλευση.
«Το 2030 θα είμαστε η πιο γερασμένη χώρα της Ευρώπης, «τίτλο» που έχει αυτή τη στιγμή η Ιταλία» τόνισε ο υπουργός Εργασίας Κωστής Χατζηδάκης, παρουσιάζοντας το νομοσχέδιο, ενώ ανέφερε πως αυτή την στιγμή για κάθε έναν συνταξιούχο αντιστοιχούν 1,7 εργαζόμενοι.
Ο υπουργός διευκρίνισε πως το ύψος των νέων επικουρικών συντάξεων θα είναι μεγαλύτερο από εκείνο των σημερινών, ενώ εξήγησε πως θα υπάρχει διπλή εγγύηση εκ μέρους του κράτους:
- για τους σημερινούς ασφαλισμένους ότι οι επικουρικές τους συντάξεις θα έχουν την απόλυτη στήριξη από τον κρατικό προϋπολογισμό, δηλαδή το ύψος τους δεν θα επηρρεαστεί καθόλου από την μετάβαση στο νέο σύστημα
- για τους νέους ασφαλισμένους που θα μπουν στο σύστημα του «ατομικού κουμπαρά», ότι θα εισπράξουν τουλάχιστον τις εισφορές που έδωσαν.
«Με την μεταρρύθμιση η πεποίθησή μου είναι ότι οι υφιστάμενες συντάξεις των ασφαλισμένων θα αυξηθούν λίγο» τόνισε ο υφυπουργός αρμόδιος για θέματα κοινωνικής ασφάλισης Πάνος Τσακλόγλου.
Ο υφυπουργός αναφέρθηκε στους λόγους που είναι αναγκαία η ασφαλιστική μεταρρύθμιση, τονίζοντας πως η αναλογία ασφαλισμένων προς συνταξιούχους επικουρικής ασφάλισης από 2,6 που ήταν το 2020 θα υποχωρήσει στο 1,7 το 2050.
Αυτό σημαίνει ότι το 2050 1,9εκ. συνταξιούχοι θα μοιράζονται τις εισφορές 3,2 εκ. ασφαλισμένων. Ως αποτέλεσμα προβλέπεται ότι η μέση επικουρική σύνταξη να μειωθεί από 16% του μέσου μισθού που είναι σήμερα, σε λιγότερο από 10% το 2050.
Το κόστος, σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν, οφείλεται στο ότι οι απώλειες εσόδων του «παλιού» ταμείου επικουρικής ασφάλισης θα αντισταθμιστούν από τα πρόσθετα δημοσιονομικά έσοδα που θα προκύψουν χάρη στη μεταρρύθμιση:
Από τη σχεδιαζόμενη μεταρρύθμιση δεν επηρεάζεται ούτε η καταβολή ούτε το ύψος των επικουρικών συντάξεων του υφιστάμενου συστήματος. Θα αναγράφεται ρητά στο νόμο πως οι καταβαλλόμενες από το «παλιό» Επικουρικό Ταμείο συντάξεις δεν θα θιγούν από τη μεταρρύθμιση και για το λόγο αυτό θα υπάρχουν επιχορηγήσεις από τον προϋπολογισμό προς το «παλιό» ταμείο επικουρικής ασφάλισης.
Το ποσό που απαιτείται υπολογίζεται σε 300 εκατ. ευρώ –κατά μέσο όρο- κάθε χρόνο για την πρώτη δεκαετία εφαρμογής του νέου συστήματος. Ποσό απόλυτα διαχειρίσιμο, αν ληφθεί υπόψη ότι ο κρατικός προϋπολογισμός ενισχύει το συνταξιοδοτικό σύστημα με 15 δις. ευρώ σε ετήσια βάση.
Για τη συνολική περίοδο αναφοράς (2022-2070) η πραγματική μέση ετήσια επιβάρυνση του προϋπολογισμού υπολογίζεται στα 120 εκατ. ευρώ (6 δισ. ευρώ σωρευτικά). Το ποσό αυτό προκύπτει εάν από το ταμειακό κενό αφαιρεθούν τα πρόσθετα δημοσιονομικά έσοδα που θα προκύψουν χάρις στη μεταρρύθμιση. Δηλαδή, το «μέρισμα ανάπτυξης» σε μεγάλο βαθμό αντισταθμίζει το ακαθάριστο κόστος μετάβασης αφήνοντας πολύ μικρά κενά που μπορούν εύκολα να απορροφηθούν από τον προϋπολογισμό.
Επομένως η κριτική της αντιπολίτευσης για «δυσβάσταχτο κόστος» είναι απολύτως αβάσιμη. Οι υφιστάμενες συντάξεις και οι συντάξεις των ασφαλισμένων που θα συνταξιοδοτηθούν με το ισχύον σύστημα θα εξακολουθήσουν να υπολογίζονται με βάση τους υφιστάμενους κανόνες και δεν πρόκειται να θιγούν.
Η επώδυνη κρίση χρέους της προηγούμενης δεκαετίας δημιούργησε την εντύπωση πώς κάθε ασφαλιστική μεταρρύθμιση ισοδυναμεί με μείωση των συντάξεων. Όμως, οι ασφαλιστικές μεταρρυθμίσεις που γίνονται εγκαίρως και με το βλέμμα στο μέλλον –όπως αυτή που σχεδιάζουμε σήμερα- αποσκοπούν στην αποφυγή της περικοπής των συντάξεων.
Οι στόχοι της μεταρρύθμισης
Με την προτεινόμενη «Ασφαλιστική μεταρρύθμιση για τη νέα γενιά» επιχειρείται η πλήρης αναμόρφωση της αρχιτεκτονικής του συστήματος Επικουρικής Ασφάλισης ως προς το οικονομικό σύστημα. Τη σταδιακή μετατροπή του, δηλαδή, από διανεμητικό σε κεφαλαιοποιητικό, με στόχο την προσαρμογή του συστήματος επικουρικής ασφάλισης στους ραγδαία επιδεινούμενους δημογραφικούς συσχετισμούς με τρόπο ώστε να διασφαλίζεται η επάρκεια των επικουρικών συντάξεων και η αξιοπρεπής διαβίωση των συνταξιούχων αλλά και η κοινωνική προστασία και η διαγενεακή αλληλεγγύη.
Ταυτόχρονα, η μεταρρύθμιση αυτή θα δημιουργήσει πόρους για την επιτάχυνση του ρυθμού ανάπτυξης της Ελληνικής οικονομίας.
Απώτερος στόχος της μεταρρυθμιστικής προσπάθειας είναι η δημιουργία κεφαλαιοποιητικής συμπληρωματικής ασφάλισης διακριτής από την κύρια που είναι και θα παραμείνει διανεμητική, ώστε ένα τμήμα των εισοδημάτων των συνταξιούχων να προέρχεται από το διανεμητικό σύστημα και ένα τμήμα από το κεφαλαιοποιητικό σύστημα με σκοπό:
α) την ενίσχυση της βιωσιμότητας του ασφαλιστικού συστήματος που επιτυγχάνεται με την διασπορά κινδύνου και τη διαφοροποίηση των πηγών
εισοδήματος των συνταξιούχων
β) την σώρευση κεφαλαίου εθνικής αποταμίευσης που θα αξιοποιηθεί σε επενδύσεις και θα συμβάλει στην μεγέθυνση της ελληνικής οικονομίας
γ) την παροχή στους σημερινούς νέους και μελλοντικούς συνταξιούχους επικουρικών συντάξεων υψηλότερων από αυτές του υφισταμένου συστήματος
δ) την καταπολέμηση της μαύρης, αδήλωτης εργασίας με τη δημιουργία ισχυρών αντικινήτρων για την απασχόληση αυτής της μορφής
ε) την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των νέων στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης και η ενίσχυση της αμφίδρομης έννοιας της διαγενεακής αλληλεγγύης.
Τι κερδίζουν οι νέοι από τη μεταρρύθμιση
Από τις μελέτες και τις προβολές που έχον γίνει προκύπτει ότι το νέο σύστημα μπορεί να οδηγήσει σε σημαντικά υψηλότερες επικουρικές συντάξεις σε σχέση με το υφιστάμενο.
Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν, ενώ αυτή τη στιγμή το ύψος της μηνιαίας επικουρικής σύνταξης για μέσο μισθό 1.400 ευρώ και 40 έτη ασφάλισης ανέρχεται σε 235 ευρώ, με το νέο σύστημα η επικουρική σύνταξη μπορεί να φτάσει στα 326 ευρώ με βάση την επαγγελματική διαχείριση των κεφαλαίων του ΕΦΚΑ και στα 479 ευρώ με βάση τον μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ που έχουν τα κεφαλαιοποιητικά συστήματα με τις υψηλότερες αποδόσεις.
Σε ένα άλλο παράδειγμα, η μηνιαία επικουρική σύνταξη εργαζόμενου που αμείβεται με τον κατώτατο μισθό (650 ευρώ) και διαθέτει 40 χρόνια ασφάλισης διαμορφώνεται με το υφιστάμενο σύστημα στα 153 ευρώ. Με το νέο κεφαλαιοποητικό σύστημα η σύνταξη μπορεί να ανέλθει στα 219 ευρώ, να αυξηθεί δηλαδή κατά 43%, με αποδόσεις ίσες με τον μέσο όρο των κεφαλαιοποιητικών συνταξιοδοτικών συστημάτων των χωρών-μελών του ΟΟΣΑ.
Μπορεί δε να αυξηθεί ακόμα περισσότερο, στα 257 ευρώ (+68% σε σχέση με το υφιστάμενο σύστημα) εάν επιτευχθούν αποδόσεις ίσες με τη μέση ετήσια απόδοση των αποθεματικών του ΕΦΚΑ που διαχειρίζεται το Μικτό Αμοιβαίο Κεφαλαίο της ΑΕΔΑΚ Ασφαλιστικών Οργανισμών.
Πως θα λειτουργεί το νέο σύστημα
Η βασική διαφορά του νέου συστήματος επικουρικής ασφάλισης είναι ότι δημιουργούνται ατομικοί λογαριασμοί («κουμπαράδες») από τις οποίες θα καταβληθούν οι μελλοντικές συντάξεις των νέων εργαζομένων. Αντί δηλαδή οι εισφορές των νέων να χρησιμοποιούνται για την πληρωμή της επικουρικής σύνταξης των σημερινών συνταξιούχων, θα αποταμιεύονται και θα επενδύονται, δημιουργώντας ένα αποθεματικό, από το οποίο θα πληρωθούν οι μελλοντικές τους συντάξεις.
Για τον σκοπό αυτό θα συσταθεί νέο δημόσιο ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης κεφαλαιοποιητικού χαρακτήρα (θα ονομάζεται ΤΕΚΑ), που θα διοικείται από πιστοποιημένους επαγγελματίες που θα επιλέγονται με αυστηρά αξιοκρατικά κριτήρια και ανοιχτές διαδικασίες επιλογής.
Παράλληλα, θα δημιουργηθεί περιορισμένος αριθμός προσεκτικά σχεδιασμένων επενδυτικών χαρτοφυλακίων όπου, κατ’ επιλογήν του ασφαλισμένου, θα κατευθύνονται και θα επενδύονται τα κεφάλαια του ασφαλιστικού του κουμπαρά. Κάθε πολίτης θα μπορεί να έχει τον πλήρη έλεγχο των εισφορών του και των αποδόσεών τους μέσω ηλεκτρονικής πρόσβασης από το κινητό ή/και τον υπολογιστή του, ανά πάσα στιγμή.
Από τη σχεδιαζόμενη μεταρρύθμιση, δεν επηρεάζεται ούτε η καταβολή ούτε το ύψος των επικουρικών συντάξεων του υφισταμένου συστήματος.
Το νέο σύστημα επικουρικής ασφάλισης θα είναι:
- υποχρεωτικό για το σύνολο των μισθωτών και αυτοαπασχολούμενων που εισέρχονται για πρώτη φορά στην αγορά εργασίας από 01/01/2022 και είναι υπόχρεοι επικουρικής ασφάλισης
και
- προαιρετικό για ασφαλισμένους κάτω των 35 ετών οι οποίοι είτε δεν έχουν υποχρεωτική επικουρική ασφάλιση, είτε είναι ήδη ασφαλισμένοι στο υφιστάμενο σύστημα.
Το ύψος των εισφορών για το νέο επικουρικό σύστημα παραμένει στο 6%.
