Λίγο πριν από τη δημοσιοποίηση της νέας ασφαλιστικής μεταρρύθμισης, ο υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων Πάνος Τσακλόγλου αποκαλύπτει σε συνέντευξή του στο insider.gr καίριες παρεμβάσεις στο μέτωπο των συντάξεων, ενώ αναλύει το σχέδιο της κυβέρνησης για την στήριξη της εργασίας την επόμενη μέρα.
Ο υφυπουργός εκφράζει την πεποίθηση πως η νέα κεφαλαιοποιητική επικουρική σύνταξη θα είναι υψηλότερη από την σημερινή μέση επικουρική, Μάλιστα υποστηρίζει πως το ποσό της τωρινής επικουρικής σύνταξης θα βαίνει μειούμενο χρόνο με τον χρόνο, λόγω της δημογραφικής γήρανσης.
Στο σκέλος των κύριων συντάξεων, ο κ. Τσακλόγλου επισημαίνει πως η αλλαγή στα όρια ηλικίας από το 2022 δεν θα πρέπει να οδηγήσει τους ασφαλισμένους σε μια πρόωρη συνταξιοδότηση, αλλά αντιθέτως -αξιοποιώντας τον νόμο Βρούτση- μπορούν να παραμείνουν μερικά ακόμα χρόνια στην εργασία τους και να καρπωθούν υψηλότερες συντάξεις.
Για το ζήτημα των εκκρεμών συντάξεων και την είσοδο πιστοποιημένων επαγγελματιών στην διαδικασία των απονομών, ξεκαθαρίζει πως οι ασφαλισμένοι δεν θα έχουν υποχρέωση να καταβάλλουν επιπρόσθετη αμοιβή καθώς ο ΕΦΚΑ θα επιβαρύνεται με την καταβολή των κατ’ αποκοπήν αποζημιώσεων στους δικηγόρους και λογιστές που θα εμπλακούν.
Αναφερόμενος στην περαιτέρω μείωση των ασφαλιστικών εισφορών και το 2022, τονίζει πως πρόθεση της κυβέρνησης είναι να συνεχιστεί η μείωση του μη μισθολογικού κόστους, τηρουμένων των δημοσιονομικών ισορροπιών.
Τέλος, σχετικά με τα μέτρα στήριξης επιχειρήσεων και εργαζομένων την επόμενη μέρα, ο κ. Τσακλόγλου επισημαίνει πως θα δοθεί έμφαση στους κλάδους που επλήγησαν με μεγάλη δριμύτητα από την πανδημία, όπως ο τουρισμός, η εστίαση, οι μεταφορές και οι πολιτισμός. Βασικά «όπλα» προς την κατεύθυνση αυτή θα είναι το πρόγραμμα ΣΥΝ-ΕΡΓΑΣΙΑ (που επεκτείνεται χρονικά), η κάλυψη των ασφαλιστικών εισφορών για νέες προσλήψεις (μέσω του προγράμματος των 100.000 θέσεων εργασίας) καθώς και τα σχεδιαζόμενα μέτρα κατάρτισης.
Κατά πόσο επηρεάζουν οι συνέπειες της δημογραφικής γήρανσης το ασφαλιστικό μας σύστημα και πως η επικείμενη ασφαλιστική μεταρρύθμιση θα συμβάλλει στην αντιμετώπιση των δυσμενών αυτών επιπτώσεων;
Κατά την άποψη όλων των διεθνών οργανισμών, η δημογραφική γήρανση αποτελεί τον μεγαλύτερο κίνδυνο για το ασφαλιστικό μας σύστημα των περισσοτέρων δυτικών οικονομιών – τουλάχιστον αυτών που βασίζονται κυρίως σε διανεμητικά συστήματα. Ως προς τη χώρα μας, τα διαθέσιμα στοιχεία δεν αφήνουν περιθώρια εφησυχασμού. Σήμερα, η αναλογία εργαζομένων προς συνταξιούχους είναι 1,7 προς 1 ενώ πριν μερικές δεκαετίες, όταν αναπτυσσόταν το ασφαλιστικό μας σύστημα, ήταν της τάξης του 4 ή 5 προς 1.
Η ηλικιακή μας πυραμίδα είναι αντεστραμμένη εις βάρος των νέων και οι δημογραφικές προβολές δείχνουν ότι επίκειται επιδείνωση της κατάστασης. Ζούμε περισσότερο και γεννάμε λιγότερο. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, το 2030 αναμένεται να είμαστε η πιο γερασμένη Ευρωπαϊκή χώρα, ξεπερνώντας την Ιταλία. Η δημογραφική γήρανση πιέζει τα διανεμητικά συστήματα καθώς διαρκώς περισσότεροι συνταξιούχοι μοιράζονται τις εισφορές διαρκώς λιγότερων ασφαλισμένων και τα οδηγεί, αναπόδραστα, σε χαμηλότερα ποσοστά αναπλήρωσης.
Με την επικείμενη μεταρρύθμιση επιχειρείται η σταδιακή μετατροπή της επικουρικής ασφάλισης από διανεμητική που είναι σήμερα σε κεφαλαιοποιητική. Με αυτόν τον τρόπο αποσυνδέεται το ύψος της επικουρικής σύνταξης από τους δημογραφικούς συσχετισμούς. Το ύψος της επικουρικής σύνταξης δεν θα εξαρτάται πια από το πόσοι εισφέρουν και πόσοι μοιράζονται τις εισφορές. Θα εξαρτάται μόνο από τις εισφορές που κατέβαλλε ο ίδιος ο ασφαλισμένος στο σύνολο του εργασιακού του βίου και τις αποδόσεις των επενδύσεών του.
Σύμφωνα με εκτιμήσεις της Εθνικής Αναλογιστικής Αρχής, ενώ σήμερα 1,2 εκατομμύρια συνταξιούχοι επικουρικής ασφάλισης μοιράζονται τις εισφορές 3,3 εκατομμυρίων ασφαλισμένων, το 2050 1,9 εκατομμύρια συνταξιούχοι θα μοιράζονται τις εισφορές 3,2 εκατομμυρίων ασφαλισμένων.
Σαν αποτέλεσμα, η μέση επικουρική σύνταξη προβλέπεται ότι θα μειωθεί από 16% του μέσου μισθού που είναι σήμερα σε λιγότερο από 10% το 2050. Η μείωση αυτή δεν θα είναι αποτέλεσμα περικοπών, αλλά συστηματικής υστέρησης του ρυθμού αύξησης της μέσης σύνταξης σε σχέση το ρυθμό αύξησης του μέσου μισθού.
Η κεφαλαιοποίηση της επικουρικής σύνταξης, εκτός από το κόστος μετάβασης, έχει ακόμη ένα «αγκάθι» που δημιουργεί ανασφάλεια στη νέα γενιά ασφαλισμένων. Πρόκειται για το ύψος των μελλοντικών τους συντάξεων. Πως μπορούν να είναι σίγουροι πως τα ποσά που θα εισπράξουν θα είναι υψηλότερα από την μέση επικουρική σύνταξη που σήμερα διαμορφώνεται στα 195 ευρώ περίπου;
Η σχεδιαζόμενη μεταρρύθμιση συμβάλλει στη δημιουργία ενός καλύτερου εργασιακού τοπίου με περισσότερες και καλύτερες δουλειές. Διότι οι ασφαλιστικές εισφορές που σωρεύονται μέσω της κεφαλαιοποιητικής επικουρικής, σε σημαντικό βαθμό θα επενδυθούν στην εγχώρια οικονομία και θα δώσουν ώθηση στις επενδύσεις. Αυτές, με τη σειρά τους, θα οδηγήσουν σε υψηλότερους ρυθμούς οικονομικής ανάπτυξης, υψηλότερα επίπεδα απασχόλησης και υψηλότερους μισθούς.
Πολλοί νέοι σήμερα αμφιβάλλουν – αδίκως κατά τη γνώμη μου – ακόμα και για το αν θα πάρουν σύνταξη. Με το νέο επικουρικό σύστημα και τη δημιουργία ατομικών «κουμπαράδων» αποκαθιστούμε την εμπιστοσύνη των νέων απέναντι στην κοινωνική ασφάλιση. Διότι έτσι συνδέεται με απτό τρόπο η σύνταξη που θα πάρουν με τις εισφορές που καταβάλλουν. Κάθε μήνα θα βλέπουν τις εισφορές και τις αποδόσεις των εισφορών τους να σωρεύονται στον ατομικό κουμπαρά τους και να χτίζεται το κεφάλαιο που θα χρηματοδοτήσει τη σύνταξή τους. Μάλιστα, θα μπορούν να παρακολουθούν όλα αυτά τα στοιχεία μέσα από το κινητό τους ή τον ηλεκτρονικό τους υπολογιστή με τον ίδιο τρόπο που ελέγχουν τον τραπεζικό τους λογαριασμό.
Ως προς το ύψος της νέας επικουρικής σύνταξης σε σύγκριση με αυτό του υφιστάμενου συστήματος, η εμπειρία χωρών όπου λειτουργούν εκ παραλλήλου για μεγάλα χρονικά διαστήματα συνταξιοδοτικά συστήματα νοητής κεφαλαιοποίησης, όπως το υφιστάμενο, και κεφαλαιοποιητικά, όπως το σχεδιαζόμενο, δείχνει ότι τα κεφαλαιοποιητικά έχουν σημαντικά υψηλότερες αποδόσεις. Επομένως, αναμένουμε ότι οι συντάξεις του νέου συστήματος θα είναι υψηλότερες από αυτές του τωρινού.
Από το 2022 έρχονται ανατροπές στα έτη ασφάλισης, όσο και στα όρια ηλικίας για συνταξιοδότηση. Πρέπει να ανησυχούν οι ασφαλισμένοι που θεμελιώνουν συνταξιοδοτικό δικαίωμα εντός του 2021;
Η σημερινή κυβέρνηση δεν άλλαξε κάτι από τα ισχύοντα, ούτε σκοπεύει να θίξει όσους έχουν θεμελιωμένα δικαιώματα. Το νομοθετικό πλαίσιο για την εξέλιξη των ορίων ηλικίας δεν έχει διαφοροποιηθεί αλλά και δεν πρόκειται να αλλάξει. Συγκεκριμένα, τα θεμελιωμένα συνταξιοδοτικά δικαιώματα όσων ασφαλισμένων είχαν συμπληρώσει τον απαιτούμενο χρόνο ασφάλισης και το προβλεπόμενο όριο ηλικίας έως και 18/8/2015, ούτε εθίγησαν, ούτε θίγονται.
Για τους ασφαλισμένους οι οποίοι από 19/8/2015 έως 31/12/2021 συμπληρώνουν τόσο τον θεμελιωτικό χρόνο ασφάλισης όσο και τα παλαιά όρια ηλικίας, προβλέφθηκαν νέα μεταβατικά όρια ηλικίας. Όποιος ασφαλισμένος έχει πιάσει αυτά τα όρια, έχει θεμελιώσει συνταξιοδοτικό δικαίωμα, το οποίο μπορεί να ασκήσει όποτε το θελήσει. Συνεπώς, καμία ανατροπή δεν επέρχεται από το 2022.
Θα ήθελα, επίσης, να επισημάνω ότι με το Νόμο Βρούτση έχουν αυξηθεί σημαντικά τα ποσοστά αναπλήρωσης για έτη ασφάλισης πέραν των 30. Επομένως, καλό θα ήταν οι ασφαλισμένοι να μην σπεύσουν άσκοπα προς την επιλογή της συνταξιοδότησης, εφόσον αυτό μπορεί να οδηγήσει σε χαμηλότερες συντάξεις από αυτές που μπορούν να λάβουν με μερικά ακόμα χρόνια ασφάλισης.
Αποφασίσατε να αντιμετωπίσετε το φλέγον ζήτημα των εκκρεμών συντάξεων δυναμικά, με την συνδρομή πιστοποιημένων ιδιωτών στην διαδικασία των απονομών. Θα ήθελα να μας εξηγήσετε πότε θα λειτουργήσει το νέο σύστημα και πως ο ασφαλισμένος θα επιλέγει τον δικηγόρο ή λογιστή που θα αναλάβει την σύνταξή του. Θα υπάρχει επιπλέον κόστος γι’ αυτόν;
Το πρόβλημα των εκκρεμών συντάξεων ταλαιπωρεί την ελληνική κοινωνία εδώ και πολλά χρόνια. Στόχος μας είναι η σημαντική μείωση του όγκου αυτών των συντάξεων μέχρι το τέλος της χρονιάς. Στο πλαίσιο αυτής της προσπάθειας, ανάμεσα σε άλλα μέτρα, επιστρατεύουμε και τη βοήθεια πιστοποιημένων δικηγόρων και λογιστών. Οι πιστοποιημένοι επαγγελματίες θα εγγραφούν σε ειδικό μητρώο του ΕΦΚΑ. Από εκεί θα επιλέγει ο ενδιαφερόμενος ασφαλισμένος τον επαγγελματία, προσδιορίζοντας και το αντικείμενο του έργου.
Δικηγόροι και λογιστές θα μπορούν, αφού πιστοποιηθούν αρμοδίως, να συνδράμουν στο προπαρασκευαστικό στάδιο της διαδικασίας απονομής σύνταξης. Έχοντας πρόσβαση στα απαραίτητα αρχεία του ΕΦΚΑ θα εκδίδουν βεβαιώσεις για τον χρόνο ασφάλισης, την ύπαρξη ή μη οφειλομένων εισφορών, θα εκδίδουν βεβαίωση για το οφειλόμενο ποσό και την αναγνώριση πλασματικού χρόνου. Θα υποβάλλουν αίτηση για ρύθμιση, προσυνταξιοδοτικές βεβαιώσεις, σχέδια πράξης διακανονισμού οφειλών, αλλά και σχέδια αποφάσεων προσωρινής καθώς και οριστικής κύριας και επικουρικής σύνταξης.
Αυτοί που θα εκδίδουν τις αποφάσεις θα είναι οι υπάλληλοι του ΕΦΚΑ. Σε περίπτωση που υποβληθεί σχέδιο οριστικής σύνταξης, οι υπηρεσίες του ΕΦΚΑ πρέπει να το επικυρώνουν ή να το απορρίπτουν εντός 30 ημερών. Εάν δεν συμβεί αυτό εντός του προβλεπομένου χρονικού διαστήματος, το σχέδιο θεωρείται ότι έχει εγκριθεί και η σύνταξη απονέμεται σύμφωνα με αυτό. Για λόγους διαφάνειας έχει προβλεφθεί η διενέργεια υποχρεωτικού τυχαίου δειγματοληπτικού έλεγχου κάθε μήνα στο 5% των πράξεων απονομής σύνταξης, που εκδόθηκαν τον προηγούμενο μήνα.
Τέλος, ο ΕΦΚΑ θα βαρύνεται με την καταβολή των κατ’ αποκοπήν αποζημιώσεων στους πιστοποιημένους επαγγελματίες για κάθε επιμέρους πράξη. Οι ασφαλισμένοι δεν θα έχουν υποχρέωση να καταβάλλουν επιπρόσθετη αμοιβή.
Μέσα στα επόμενα 24ωρα το υπουργείο σας θα καταθέσει στη Βουλή ένα πολύ σημαντικό νομοσχέδιο, που αφορά σε σωρεία εργασιακών θεμάτων, με πιο εμβληματική την διάταξη για την διευθέτηση του χρόνου εργασίας. Η αντιπολίτευση και τα συνδικάτα κάνουν λόγο για αποκαθήλωση εργατικών κατακτήσεων δεκαετιών. Εσείς πως θα χαρακτηρίζατε τις επίμαχες διατάξεις για τις απολύσεις, τα ωράρια και την 4ήμερη εργασία;
Κυρία Μαρίνου καθώς η τεχνολογία εξελίσσεται και η παγκοσμιοποίηση προχωρά, η αγορά εργασίας μετασχηματίζεται. Επομένως, οφείλει να αλλάξει και η ρύθμιση των εργασιακών σχέσεων. Αυτήν ακριβώς την ανάγκη καλύπτει το επικείμενο νομοσχέδιο, το οποίο καταπιάνεται με μια σειρά κρίσιμων και, κυρίως, σύγχρονων ζητημάτων.
Κατ’ αρχήν, επιτρέψτε μου την παρατήρηση ότι η διάταξη για τη διευθέτηση του χρόνου εργασίας σίγουρα δεν είναι η πλέον εμβληματική αλλαγή που επιφέρει το νομοσχέδιο. Άλλωστε, ούτε το οκτάωρο καταργεί, ούτε προβλέπει κάτι ριζικά διαφορετικό από αυτά που ισχύουν σήμερα, ενώ οι προβλέψεις του βρίσκονται κοντά στα ισχύοντα σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Άλλες αλλαγές είναι πολύ περισσότερο εμβληματικές. Για παράδειγμα, όλοι αναμένουν ότι η τηλε-εργασία ήρθε για να μείνει - πιθανότατα όχι στη σημερινή της έκταση αλλά πολύ περισσότερο από ότι πριν την πανδημία. Η θεσμοθέτηση της ψηφιακής κάρτας εργασίας εισάγει κανόνες στην τηλε-εργασία, περιφρουρώντας τον προσωπικό και οικογενειακό χρόνο των εργαζόμενων.
Ταυτόχρονα, το νομοσχέδιο ρυθμίζει την απασχόληση μέσα από πλατφόρμες, δίνοντας ξεκάθαρα δικαιώματα στους εργαζόμενους και προσδιορίζοντας τις υποχρεώσεις των εργοδοτών.
Σε ένα εντελώς διαφορετικό τομέα, οι διατάξεις για την ηλεκτρονική ψηφοφορία προκήρυξης των απεργιών διευρύνουν τη δυνατότητα τωνεργαζόμενων να συμμετέχουν ενεργά σε συλλογικές αποφάσεις που τους αφορούν άμεσα. Στο ίδιο πλαίσιο, προστατεύεται το δικαίωμα στην απεργία, αλλά ταυτόχρονα προβλέπεται και ελάχιστη εγγυημένη υπηρεσία σε κλάδους κοινής ωφέλειας κατά τη διάρκεια της απεργίας έτσι ώστε οι πολίτες να συνεχίσουν να απολαμβάνουν τις υπηρεσίες αυτές, έστω και σε μειωμένη έκταση.
Επίσης, αυξάνεται η αποζημίωση απόλυσης των εργατοτεχνιτών και εξισώνεται με αυτή των υπαλλήλων ενώ η εξίσωση των δυο φύλων έναντι του γονεϊκού ρόλου και της προστασίας που αυτός πρέπει να έχει από τυχόν εργοδοτικές αυθαιρεσίες, έρχεται να αποκαταστήσει μια αδικία και να απαλείψει μια υφιστάμενη ανισότητα. Η μέριμνα για την σεξουαλική παρενόχληση και την ρητή υποχρέωση του εργοδότη να εξασφαλίζει στους εργαζόμενους ένα περιβάλλον απαλλαγμένο από περιστατικά βίας ή παρενόχλησης, νομίζω ότι μόνο με θετικό πρόσημο μπορούν να αξιολογηθούν.
Προφανώς, οι παραπάνω ρυθμίσεις μόνο αποκαθήλωση εργατικών κατακτήσεων δεν μπορούν να χαρακτηρισθούν. Αντιθέτως, εκσυγχρονίζουν την αγορά εργασίας και προστατεύουν με πιο αποτελεσματικό και διάφανο τρόπο τα δικαιώματα των εργαζομένων.
Τι περιλαμβάνει το σχέδιο για την επόμενη ημέρα της οικονομίας; Εσείς ως επικεφαλής της ειδικής ομάδας έργου, μπορείτε να μας περιγράψετε τις βασικές κατευθύνσεις ως προς την αγορά εργασίας;
Ένα από τα κύρια μελήματα της κυβέρνησης για την επόμενη ημέρα της οικονομίας μετά την πανδημία είναι η προστασία της απασχόλησης. Μόνο έτσι θα καταφέρουμε να προστατεύσουμε αποτελεσματικά την κοινωνική συνοχή. Το σχέδιό μας αφορά τόσο τους εργαζόμενους, αλλά και τους ανέργους και όσους προσπαθούν να εισέλθουν για πρώτη φορά στην αγορά εργασίας. Η έμφαση δίνεται κυρίως στους κλάδους που επλήγησαν με μεγάλη δριμύτητα από την πανδημία, όπως ο τουρισμός, η εστίαση, οι μεταφορές και οι πολιτισμός.
Βασικό εργαλείο για την προστασία της απασχόλησης αποτελεί η επέκταση του προγράμματος ΣΥΝ-ΕΡΓΑΣΙΑ με σκοπό την παροχή στήριξης προς εργαζομένους και επιχειρήσεις έως ότου σταθούν στα πόδια τους. Άλλωστε η κυβέρνηση ακολουθεί αυτήν την πολιτική καθ’ όλη τη διάρκεια της υγειονομικής κρίσης. Μέχρι στιγμής το Υπουργείο Εργασίας έχει διαθέσει πάνω από 7 δισεκατομμύρια ευρώ σε μέτρα στήριξης, με τους ωφελούμενους – εργαζόμενους και ανέργους - να ξεπερνούν τα 3 εκατομμύρια άτομα. Το δημόσιο καταβάλλει εκτός από την αποζημίωση ειδικού σκοπού των 534 ευρώ και τις ασφαλιστικές εισφορές στο ύψος του ονομαστικού τους μάλιστα μισθού, και όχι στο ύψος του ποσού της αποζημίωσης. Κατ’ αυτό τον τρόπο, οι επιπρόσθετες μεταβιβάσεις στον ΕΦΚΑ αγγίζουν πλέον το 1 δισεκατομμύριο ευρώ.
Επιπλέον, σχεδιάζουμε την κάλυψη των ασφαλιστικών εισφορών για προσλήψεις μέσω του προγράμματος των 100.000 θέσεων εργασίας, η οποία διαρκεί 6 μήνες. Ειδικά για μακροχρόνια ανέργους, στα πλαίσια αυτού το προγράμματος παρέχουμε και επιπρόσθετη κάλυψη μέρους του μισθολογικού κόστους, ώστε αυτοί να επανέλθουν το συντομότερο δυνατό στην απασχόληση.
Πέραν αυτών, σχεδιάζουμε και ήδη εφαρμόζουμε και μέτρα κατάρτισης με σκοπό η αγορά εργασίας να ανταποκριθεί όσο το δυνατόν καλύτερα στις νέες προκλήσεις και το μετασχηματισμό της οικονομίας. Είναι κρίσιμο να μπορέσουν οι επιχειρήσεις να προσαρμοστούν με προσεκτικά βήματα στη νέα πραγματικότητα και να έχουν την απαραίτητη στήριξη εκ μέρους του κράτους.
Για το 2022 προβλέπεται η μείωση κατά 0,5 ποσοστιαίων μονάδων των εισφορών επικουρικής ασφάλισης. Σχεδιάζετε να προχωρήσετε και σε επιπλέον μείωση μέσα στο επόμενο έτος;
Πολλές οικονομικές έρευνες δείχνουν ότι το υψηλό μη μισθολογικό κόστος εργασίας επηρεάζει πολύ αρνητικά την απασχόληση. Μέχρι πρόσφατα, το κόστος αυτό στην Ελλάδα ήταν σημαντικά υψηλότερο του Ευρωπαϊκού μέσου όρου. Η μείωση του μη μισθολογικού κόστους, αποτελεί μια υψηλής προτεραιότητας δέσμευση της κυβέρνησης της οποίας η υλοποίηση έχει ήδη ξεκινήσει.
Μέχρι στιγμής, η σωρευτική μείωση του ποσοστού των ασφαλιστικών εισφορών για τον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας φτάνει τις 3,9 ποσοστιαίες μονάδες και μαζί με την προγραμματισμένη μείωση του ποσοστού των εισφορών επικουρικής ασφάλισης το ποσοστό αυτό θα ανέλθει στο 4,4%, φέρνοντας τη χώρα μας κοντά στον Ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Πρόθεση της κυβέρνησης είναι να συνεχισθεί αυτή η μείωση, αλλά πάντοτε πρέπει να βλέπουμε και τη «μεγάλη εικόνα». Η ανάγκη στήριξης της οικονομίας κατά την κρίση της πανδημίας οδήγησε σε υψηλά ελλείμματα και αύξηση του δημοσίου χρέους, περιορίζοντας, εκ των πραγμάτων, τους βαθμούς ελευθερίας στην άσκηση οικονομικής πολιτικής.
