Ανοδική πορεία καταγράφει η ναυτική απασχόληση στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια, σύμφωνα με την έκθεση του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής και του ΝΑΤ, που παρουσιάστηκε χθες από τον Διοικητή του Ταμείου Κωνσταντίνο Τσαγκαρόπουλο.
Το ξέσπασμα της πανδημίας και οι συνακόλουθες επιπτώσεις της στις διεθνείς και εγχώριες μεταφορές εμπορευμάτων και επιβατών είχαν μεν αρνητική επίδραση στη ναυτική απασχόληση το 2020 (σε παγκόσμιο επίπεδο), όμως ήδη από το 2021, παρατηρείται σταθερή ανάκαμψη της εγγεγραμμένης στο ΝΑΤ ναυτικής απασχόλησης.
Συνολικά, η εγγεγραμμένη ναυτική απασχόληση το 2022 παρουσιάζει αύξηση κατά 5% σε σχέση με το 2020. Ειδικά, όμως, η αύξηση της συνολικής γυναικείας ναυτικής απασχόλησης είναι ιδιαίτερα δυναμική, καθώς αγγίζει το 31%.
Πιο συγκεκριμένα, η απασχόληση των ναυτικών μας από 22.992 το 2020 αυξήθηκε στις 24.162 το 2023, με τη γυναικεία απασχόληση να φτάνει στο 6,7% έναντι 2% του παγκόσμιου μέσου όρου. Το 70,% των γυναικών απασχολούνται στην επιβατηγό ναυτιλία, ενώ η ηλικία τους κυμαίνεται από 18 έως 30 ετών.
Τα στοιχεία καταδεικνύουν ότι η συνολική εγγεγραμμένη γυναικεία ναυτική απασχόληση παραμένει γενικά στην περιοχή των 1.000 ατόμων. Ωστόσο, παρουσιάζει σαφή ανοδική τάση, καθώς το 2022 ανήλθε σε 1.619 άτομα, σημειώνοντας αύξηση 6,8% από το 2018 (1.516 άτομα).
Οι ναυτιλιακές δραστηριότητες που συνδέονται με τον τουρισμό (επιβατική ναυσιπλοϊα και ναυσιπλοϊα αναψυχής) φαίνεται να αποτελούν κρίσιμο μοχλό για την προαγωγή της γυναικείας ναυτικής απασχόλησης.
Στην κατηγορία των επιβατηγών πλοίων, όπου απασχολούνται κυρίως οι γυναίκες ναυτικοί, η μείωση της απασχόλησης λόγω του COVID-19 αποκαταστάθηκε με πιο γρήγορο ρυθμό χάρις στη δυναμική ανάκαμψη της τουριστικής κίνησης κατά τα δύο τελευταία έτη.
Νέοι μπαίνουν στη ναυτιλία - Προτιμούν τις θαλαμηγούς
Εάν και η απασχόληση στις κατηγορίες των δεξαμενόπλοιων και των φορτηγών πλοίων παρουσιάζει διακυμάνσεις, η απασχόληση στην ευρύτερη κατηγορία των επιβατηγών χαρακτηρίζεται από σταθερά ανοδική τάση. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον, μάλιστα, παρουσιάζει η σημαντική αύξηση της απασχόλησης στον τομέα των θαλαμηγών.
Η προσέλκυση νέων στο ναυτικό επάγγελμα, ιδίως σε ειδικότητες που παρουσιάζουν υψηλή ζήτηση (π.χ. αξιωματικοί πληρώματος), αποτελεί βασική προϋπόθεση διατήρησης και ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας της Ελληνικής ναυτιλίας, καθώς αντιμετωπίζει τα (σύνθετα) προβλήματα γήρανσης του Ελληνικού ναυτικού δυναμικού που εντοπίσθηκαν τη δεκαετία του 2000.
Τα διαθέσιμα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για τη ναυτική απασχόληση το 2020 αποτυπώνουν μία σχετική βελτίωση της ηλικιακής σύνθεσης των ανθρώπινων πόρων της ναυτιλίας σε σχέση με τις αρχές της δεκαετίας του 2010.
Σύμφωνα με την εγγεγραμμένη στο ΝΑΤ ναυτική απασχόληση:
- ποσοστό 70% των εγγεγραμμένων ναυτικών (η συντριπτική πλειοψηφία των οποίων είναι Έλληνες) είναι ηλικίας κάτω των 45 ετών
- ποσοστό 40% των εγγεγραμμένων ναυτικών ανήκουν στην ηλικιακή κατηγορία 31 -45 ετών
- ποσοστό 30% των εγγεγραμμένων ναυτικών ανήκουν στην ομάδα των νεοεισερχόμενων στο ναυτικό επάγγελμα (ηλικίας έως 30 ετών).
Ειδικά σε ό, τι αφορά τους άνδρες, ποσοστό 69% περίπου είναι ηλικίας 18 έως 45 ετών, με την ηλικιακή κατηγορία 31 - 45 ετών να είναι η πολυπληθέστερη (40 % επί του συνόλου).
Στις γυναίκες, η συμμετοχή των νεαρότερων ηλιακών ομάδων είναι εντονότερη, καθώς το ποσοστό των εγγεγραμμένων ηλικίας κάτω των 45 ετών φτάνει το 84%. Η διαφορά μεταξύ ανδρών και γυναικών εξηγείται, προφανώς, από την σχετικά πρόσφατη είσοδο του γυναικείου φύλου στην ναυτική αγορά εργασίας.
Οι ειδικότητες ναυτολόγησης ήταν το 2022:
- μηχανικοί Α΄, Β΄και Γ΄ (5.201)
- ναύτες (3.093)
- θαλαμηπόλοι (2.378)
- πλοίαρχοι (2.370)
- ανθυποπλοίαρχοι (2.291)
- κυβερνήτες (1.638)
- υποπλοίαρχοι (1.614).
Παγκόσμια έλλειψη αξιωματικών
Ο ναυτιλιακός κλάδος εμφανίζει ένα έλλειμμα περίπου 16.500 αξιωματικών (2,1%), ενώ υπολογίζεται ότι θα υπάρξει ανάγκη για επιπλέον 147.500 αξιωματικούς έως το 2025, για την αποτελεσματική λειτουργία του παγκόσμιου εμπορικού στόλου.
Παρότι η παγκόσμια προσφορά αξιωματικών προβλέπεται να αυξάνεται σταθερά, αλλά αυτό προβλέπεται να ξεπεραστεί από την αυξανόμενη ζήτηση. Εντοπίζονται σημαντικές ελλείψεις σε συγκεκριμένες κατηγορίες αξιωματικών, όπως οι αξιωματικοί μηχανικοί σε επίπεδο διοίκησης και οι αξιωματικοί για εξειδικευμένα πλοία (χημικά, LNG και LPG carriers).
Εάν δεν αυξηθούν σημαντικά τα επίπεδα εκπαίδευσης, η αύξηση της ζήτησης για ναυτικούς θα μπορούσε να δημιουργήσει σοβαρή έλλειψη στη συνολική προσφορά αξιωματικών.
Η Κίνα έχει ξεπεράσει τις Φιλιππίνες ως η μεγαλύτερη μεμονωμένη πηγή ναυτικών που πληρούν τις προϋποθέσεις για το διεθνές εμπόριο. Ωστόσο, είναι περιορισμένη η διαθεσιμότητα των Κινέζων ναυτικών για διεθνή υπηρεσία, με τις Φιλιππίνες και τη Ρωσία να θεωρούνται εξίσου σημαντικές πηγές αξιωματικών, ακολουθούμενες από την Ουκρανία και την Ινδία.
