Επτά νέες άδειες για εργαζόμενους, γονείς και φροντιστές στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα προβλέπουν νόμοι των υπουργείων Εσωτερικών και Εργασίας.
Οι νέες άδειες -με αποδοχές- θεσπίστηκαν τον τελευταίο χρόνο, με στόχο την συμφιλίωση της επαγγελματικής με την οικογενειακή ζωή και την ισονομία σε ότι αφορά τα δικαιώματα όσων εργάζονται στον δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα.
Άδεια για Μονογονεϊκές Οικογένειες
Στους εργαζόμενους γονείς, ή τρίτα πρόσωπα, που τους έχει ανατεθεί η κατ’ αποκλειστικότητα άσκηση της γονικής μέριμνας του προσώπου του τέκνου/παιδιού με δικαστική απόφαση, καθώς και τους γονείς στους οποίους έχει ανατεθεί η κατ’ αποκλειστικότητα άσκηση της επιμέλειας του προσώπου του τέκνου τους, με δικαστική απόφαση ή με έγγραφη συμφωνία λύσης του γάμου ή του συμφώνου συμβίωσης, ή σε περίπτωση διακοπής της συμβίωσης των συζύγων ή των μερών του συμφώνου συμβίωσης, ή ακύρωσης του γάμου, ως ορίζεται κάθε φορά από τις σχετικές διατάξεις η ρύθμιση των θεμάτων αυτών χορηγείται άδεια 6 εργάσιμων ημερών ετησίως, με αποδοχές, επιπλέον αυτής που δικαιούνται από άλλες διατάξεις. Γονέας με τρία παιδιά ή περισσότερα, δικαιούται άδειας 8 εργάσιμων ημερών ετησίως.
Tο δικαίωμα στην άδεια των μονογονεϊκών οικογενειών μπορεί να ασκηθεί από τους δικαιούχους αυτής, κατά τον χρόνο που ο γονέας ασκεί αποκλειστικά τη γονική μέριμνα ή την επιμέλεια του προσώπου του παιδιού.
Το δικαίωμα στην άδεια αυτή παύει να ισχύει όταν σταματά να υφίσταται δικαίωμα/υποχρέωση στη γονική μέριμνα ή στην επιμέλεια του τέκνου, με την ενηλικίωση αυτού, δηλαδή με τη συμπλήρωση του δέκατου όγδοου έτους ηλικίας του.
Λαμβάνοντας ωστόσο υπόψη τις σχετικές διατάξεις (άρθρα 281 και 288 του Αστικού Κώδικα) την καλή πίστη, τα χρηστά και συναλλακτικά ήθη, καθώς και τον κοινωνικό και οικονομικό σκοπό του δικαιώματος για την υποστήριξη του μόνου γονέα κατά τα ανωτέρω, η εν λόγω άδεια θα πρέπει να χορηγείται και μετά την ενηλικίωση του παιδιού, εφόσον αυτό έχει αποδεδειγμένα ανάγκη από ειδική φροντίδα για λόγους βαριάς ή χρόνιας ασθένειας ή αναπηρίας, κατά την έννοια του άρθρου 42 του ν. 4808/2021.
Άδεια πατρότητας
Κάθε εργαζόμενος πατέρας δικαιούται άδεια πατρότητας 14 εργάσιμων ημερών, με αποδοχές, η οποία πρέπει να λαμβάνεται κατά τη γέννηση του τέκνου. Χορηγείται υποχρεωτικά από τον εργοδότη και δεν εξαρτάται από προηγούμενη απασχόληση ή προϋπηρεσία ή από τη συζυγική ή οικογενειακή κατάσταση του εργαζόμενου. Η άδεια δύναται να χορηγηθεί συνολικά ή τμηματικά σύμφωνα με την αίτηση του εργαζόμενου ως εξής:
- ο εργαζόμενος λαμβάνει δύο (2) ημέρες άδειας πριν την αναμενόμενη ημερομηνία τοκετού, προκειμένου να καλύπτονται οι ανάγκες που συνδέονται με την εγκυμοσύνη και τον τοκετό, οπότε στην περίπτωση αυτή, οι υπόλοιπες 12 ημέρες, χορηγούνται, συνολικά ή τμηματικά, άμεσα λόγω της γέννησης του τέκνου, εντός τριάντα (30) ημερών από την ημερομηνία γέννησης είτε
- χορηγείται το σύνολο των ημερών αδείας μετά την ημερομηνία γέννησης.
Για την εύρυθμη λειτουργία της επιχείρησης, ο εργαζόμενος γνωστοποιεί την πιθανολογούμενη ημέρα τοκετού στον εργοδότη, προκειμένου ο τελευταίος να λάβει εγκαίρως γνώση. Η γνωστοποίηση αυτή μπορεί να λάβει χώρα, προφορικά, γραπτά, ηλεκτρονικά, ή με όποιον άλλο τρόπο εξυπηρετεί τα μέρη.
Σε περίπτωση υιοθεσίας ή αναδοχής τέκνου, ηλικίας έως οκτώ (8) ετών, η άδεια πατρότητας χορηγείται από την ένταξη του παιδιού στην οικογένεια.
Η άδεια δεν προσαυξάνεται λόγω γέννησης διδύμων, τριδύμων ή περισσότερων πολύδυμων τέκνων.
Σε περίπτωση νοσηλείας του νεογνού μετά τον τοκετό, κατά το διάστημα του πρώτου μήνα από την γέννησή του, λόγω της οποίας η χορήγηση της άδειας κατά το διάστημα αυτό δε συμβαδίζει με το σκοπό της χορήγησής της, που είναι η φροντίδα αυτού και η ενίσχυση του συναισθηματικού δεσμού του πατέρα με το παιδί, τότε είναι δυνατή, έπειτα από συμφωνία των μερών (άρθρο 46, παρ. 3), η χορήγηση τμήματος ή και συνόλου της άδειας άμεσα μετά την ολοκλήρωση της νοσηλείας του τέκνου (Ν. 4808/2021 άρθρο 27, Εγκ. 47972/2021).
Άδεια για Υποβολή σε Μεθόδους Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής
Εργαζόμενες, οι οποίες υποβάλλονται σε μεθόδους ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής του Ν. 3305/ 2005 (Α’ 17), δικαιούνται άδεια επτά εργάσιμων ημερών με αποδοχές, ύστερα από βεβαίωση του θεράποντος ιατρού ή του διευθυντή μονάδας ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής (ΜΙΥΑ).
Γονική άδεια διάρκειας 4 μηνών
Επεκτείνεται και στον πατέρα η άδεια που λαμβάνουν οι νέοι γονείς, κατά τη γέννηση του παιδιού τους. Η άδεια χορηγείται συνεχόμενα ή τμηματικά και για τους δύο γονείς, με επίδομα από τον ΟΑΕΔ για τους δύο πρώτους μήνες, ίσο με τον κατώτατο μισθό. Μόνη προϋπόθεση είναι η επί ένα έτος απασχόληση του εργαζόμενου στον ίδιο εργοδότη.
Αν υπάρχουν περισσότερα παιδιά, οι γονείς έχουν δικαίωμα να πάρουν άδεια και για αυτά, εφόσον από τη λήξη της άδειας που δόθηκε για το προηγούμενο παιδί μεσολάβησε ένας χρόνος πραγματικής απασχόλησης στον ίδιο εργοδότη. Κατ’ εξαίρεση, γονείς διδύμων, τριδύμων ή και περισσότερων πολύδυμων τέκνων δικαιούνται να λάβουν τη γονική άδεια για κάθε παιδί ξεχωριστά, διακεκομμένα ή και συνεχόμενα, χωρίς να μεσολαβήσει ένας χρόνος πραγματικής υπηρεσίας.
Σε περίπτωση υιοθεσίας ή αναδοχής τέκνου ηλικίας έως οκτώ ετών, η γονική άδεια χορηγείται από την ένταξη του παιδιού στην οικογένεια. Έπειτα από αίτηση του εργαζόμενου η γονική άδεια μπορεί να χορηγείται εναλλακτικά με τη μορφή μειωμένου ημερήσιου ωραρίου ή σε ημέρες άδειας, χωρίς να θίγεται το δικαίωμα του εργαζόμενου να λάβει το επίδομα γονικής άδειας.
Σύμφωνα με μεταβατική διάταξη, ο ΟΑΕΔ υποχρεούται να καταβάλει το επίδομα της γονικής άδειας και στους γονείς που έλαβαν την άδεια με βάση το προηγούμενο πλαίσιο (που δεν προέβλεπε επίδομα) εφόσον η άδεια αυτή δεν είχε λήξει στις 19 Ιουνίου 2021, ημερομηνία που τέθηκε σε ισχύ ο νέος νόμος.
Άδεια φροντιστή
Η άδεια (άνευ αποδοχών) χορηγείται για την κάλυψη σημαντικών αναγκών ή φροντίδας συγγενών ή άλλων προσώπων που κατοικούν στο ίδιο νοικοκυριό, για σοβαρό ιατρικό λόγο. Προϋπόθεση είναι η συμπλήρωση 6 μηνών εργασίας και η διάρκεια της άδειας είναι έως 5 ημέρες για κάθε ημερολογιακό έτος.
Παράλληλα θεσμοθετείται δικαίωμα απουσίας του γονέα ή φροντιστή έως δύο φορές το χρόνο και για μία ημέρα κάθε φορά για λόγους ανωτέρας βίας (π.χ. ασθένεια ή ατύχημα του παιδιού ή του προσώπου που χρήζει φροντίδας η οποία βεβαιώνεται με ιατρική γνωμάτευση). Η άδεια είναι με αποδοχές.
Γονείς παιδιών έως 12 ετών και φροντιστές δικαιούνται να ζητούν ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας (όπως τηλεργασία, ευέλικτο ωράριο εργασίας ή μερική απασχόληση) με προϋπόθεση ο εργαζόμενος να έχει συμπληρώσει έξι μήνες εργασίας στον ίδιο εργοδότη.
Άδεια για επίσκεψη στο γυναικολόγο
Άδεια προβλέπεται για τις γυναίκες του ιδιωτικού τομέα που θέλουν να επισκεφθούν τον γυναικολόγο τους. Η εν λόγω άδεια ήδη ισχύει για τον δημόσιο τομέα, για την πραγματοποίηση γυναικολογικού ελέγχου (μία ημέρα με αποδοχές ετησίως).
Με τη ρύθμιση αυτή επιδιώκεται η στήριξη των εργαζόμενων γυναικών στον ιδιωτικό τομέα με τη διευκόλυνση της πραγματοποίησης απαραίτητων ιατρικών εξετάσεων, ενώ εφαρμόζεται η αρχή της ίσης μεταχείρισης των εργαζόμενων σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα.
Υπενθυμίζεται πως στις γυναίκες στον δημόσιο τομέα σύμφωνα με το άρθρο 40 του ν.4808/2021 οι έγκυοι εργαζόμενες απαλλάσσονται από την εργασία, χωρίς περικοπή αποδοχών, κατόπιν προηγούμενης ενημέρωσης του εργοδότη, με κάθε πρόσφορο μέσο, προκειμένου να υποβάλλονται σε εξετάσεις προγεννητικού ελέγχου, εφόσον αυτές οι εξετάσεις πρέπει να γίνουν κατά τη διάρκεια του χρόνου εργασίας.
Άδεια λόγω δυσμενών καιρικών συνθηκών
Νέα άδεια ψηφίστηκε πρόσφατα για τους δημόσιους υπαλλήλους, οι οποίοι θα μπορούν δικαιολογημένα να λείψουν από τις δουλειές τους εξαιτίας των δυσμενών καιρικών συνθηκών.
Σύμφωνα με τροπολογία του υπ. Εσωτερικών «σε περίπτωση ανυπαίτιας αδυναμίας προσέλευσης στην εργασία για λόγους που οφείλονται σε δυσμενείς καιρικές συνθήκες και εφόσον έχει εκδοθεί αρμοδίως σύσταση για περιορισμό των μετακινήσεων, δύναται να χορηγείται στους υπαλλήλους ειδική άδεια έως δύο εργασίμων ημερών ανά ημερολογιακό έτος».
