Ευνοημένοι θα βγουν χιλιάδες συνταξιούχοι, εργαζόμενοι, άνεργοι αλλά και δικαιούχοι προνοιακών επιδομάτων από το μίνι ασφαλιστικό νομοσχέδιο που αναμένεται να πάρει τον δρόμο για τη Βουλή.
Στο νομοσχέδιο περιλαμβάνονται 8 ρυθμίσεις που μηδενίζουν την παρακράτηση στη σύνταξη για όσους συνταξιούχους συνεχίζουν να απασχολούνται, απλοποιούν τη διαδικασία απονομής των επικουρικών συντάξεων, επιτρέπουν να λάβουν σύνταξη οφειλέτες του ΕΦΚΑ, εξασφαλίζουν χαμηλές εισφορές στους αγρότες που λειτουργούν παράλληλα μικρούς ξενώνες κ.α.
Ειδικότερα, σύμφωνα με τα άρθρα του νομοσχεδίου:
1. Καταργείται το πέναλτι 30% επί της σύνταξης για εργαζόμενους συνταξιούχους και θεσπίζεται η κράτηση 10% επί του μισθού (αν είναι μισθωτοί). Αν είναι ελεύθεροι επαγγελματίες θα πληρώνουν την εισφορά που αντιστοιχεί στην ασφαλιστική τους κατηγορία με προσαύξηση 50%, ενώ αν είναι αυτοαπασχολούμενοι (π.χ., δικηγόροι και μηχανικοί), θα πληρώνουν την εισφορά με προσαύξηση 40% και την εισφορά επικουρικής με προσαύξηση 40%.
2. Χορηγείται σύνταξη - υπό προϋποθέσεις- στους οφειλέτες του ΕΦΚΑ. Συγκεκριμένα θα δίνεται το 40% της σύνταξης σε όσους χρωστούν έως 30.000 ευρώ στον ΟΑΕΕ και έως 10.000 ευρώ στον ΟΓΑ. Αν είναι ελεύθεροι επαγγελματίες μόνο με κύρια ασφάλιση (π.χ., πρώην ΟΑΕΕ), θα πληρώνουν την εισφορά με προσαύξηση 50%, ενώ αν είναι αυτοαπασχολούμενοι με κύρια και επικουρική ασφάλιση (π.χ., δικηγόροι και μηχανικοί), θα πληρώνουν την εισφορά κύριας ασφάλισης με προσαύξηση 40% και την εισφορά επικουρικής με προσαύξηση 40%. Αίτηση μπορούν να υποβάλουν μόνο όσοι έχουν συμπληρώσει το 67ο έτος της ηλικίας τους και έχουν 20 χρόνια ασφάλισης, εφόσον δεχτούν άρση τραπεζικού απορρήτου.
3. Απλοποιείται η διαδικασία και οι προϋποθέσεις για τη θεμελίωση του δικαιώματος σε επικουρική σύνταξη για όλα τα Ταμεία. Βασική προϋπόθεση θα θεωρείται στο εξής η συμπλήρωση 15ετίας (4.500 ένσημα), είτε σε έναν φορέα, είτε με διαδοχική ασφάλιση, κάτι που σήμερα ισχύει μόνο για το πρώην ΙΚΑ-ΕΤΑΜ, και όχι με τις προϋποθέσεις που προέβλεπε το κάθε Ταμείο. Η εφαρμογή των ενιαίων κανόνων για την απονομή των επικουρικών συντάξεων θα επιτρέπει την υπαγωγή τους στη διαδικασία fast track, δηλαδή θα εκδίδονται εντός προθεσμίας τριών μηνών από την ημερομηνία απονομής κύριας σύνταξης
4. Προβλέπεται η χρήση προπληρωμένης κάρτας για την πληρωμή επιδομάτων. Μέσω προπληρωμένης κάρτας θα καταβάλλεται από τις αρχές του 2024 τουλάχιστον το 50% του ποσού των επιδομάτων, των βοηθημάτων και κάθε είδους παροχών και ενισχύσεων της ΔΥΠΑ και του ΟΠΕΚΑ. Τα επιδόματα ανεργίας, τέκνων, ανασφάλιστου υπερήλικα κλπ θα καταβάλλονται -σταδιακά- μέσω της κάρτας (στο 50%) και το άλλο 50% θα το παίρνουν σε μετρητά οι δικαιούχοι. Εξαιρούνται τα αναπηρικά επιδόματα, των ομογενών, τα επιδόματα στέγασης κ.ά.
5. Επεκτείνεται το επίδομα μητρότητας ύψους 780 ευρώ το μήνα και σε μητέρες ελεύθερες επαγγελματίες και αγρότισσες, αλλά και σε όλες τις μητέρες που έχουν μισθωτή απασχόληση και λαμβάνουν επίδομα κυοφορίας, όπως οι έμμισθες γυναίκες δικηγόροι. Το επίδομα χορηγείται στις νέες κατηγορίες από 1ης/1/2024 για 9 μήνες, όπως ακριβώς ισχύει για τις μισθωτές σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα.
6. Χορηγείται επίδομα προσωπικής διαφοράς 200, 150 και 100 ευρώ σε συνταξιούχους του ΕΦΚΑ που δεν δικαιούνται τις αυξήσεις του 2024 καθώς διατηρούν προσωπική διαφορά κύριας σύνταξης άνω των 10 ευρώ. Η πληρωμή του επιδόματος έχει προγραμματιστεί για να γίνει το διάστημα από 11 ως 22 Δεκεμβρίου, πριν την καταβολή των συντάξεων μηνός Ιανουαρίου. Το επίδομα είναι ανάλογο της κύριας σύνταξης ή του αθροίσματος κύριων συντάξεων. Συντάξεις άνω των 1.600 ευρώ δεν παίρνουν επίδομα.
7. Διατηρούνται ως το τέλος του 2023 οι χαμηλές εισφορές για τους αγρότες που λειτουργούν παράλληλα τουριστικά καταλύματα έως 10 δωματίων. Από 1ης/1/2024 η συγκεκριμένη κατηγορία ασφαλισμένων θα καταβάλει τις εισφορές των ελεύθερων επαγγελματιών.
8. Μειώνεται το επίδομα ανεργίας για εργασία με σύμβαση ορισμένου χρόνου που δεν ξεπερνά τις 3 μέρες την εβδομάδα ή τις 12 ημέρες το μήνα. Για το διάστημα της απασχόλησης και ανάλογα με την αμοιβή, θα μειώνεται αναλογικά και το ημερήσιο επίδομα.
Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης
Στο ίδιο νομοσχέδιο προβλέπονται και αλλαγές στη νομοθεσία των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης (TEA).
- Τι είναι τα ΤΕΑ: Τα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΤΕΑ) είναι οργανισμοί ιδιωτικού δικαίου, προαιρετικού χαρακτήρα που ιδρύονται από εργοδότες ή επαγγελματικές οργανώσεις και παρέχουν συμπληρωματικές συνταξιοδοτικές παροχές πέρα από αυτές που παρέχει η υποχρεωτική κοινωνική ασφάλιση. Οι συνταξιοδοτικές παροχές μπορεί να καταβάλλονται είτε περιοδικά, όπως για παράδειγμα με τη μορφή μηνιαίων συντάξεων, είτε εφάπαξ, προκειμένου ο ασφαλισμένος να έχει ένα επιπλέον εισόδημα όταν συνταξιοδοτηθεί.
- Πώς λειτουργούν τα ΤΕΑ: Τα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης είναι κεφαλαιοποιητικού χαρακτήρα. Κάθε ασφαλισμένος αποκτά ατομικό «κουμπαρά» στον οποίο καταβάλλει τις εισφορές που προβλέπονται στο καταστατικό του ΤΕΑ, οι οποίες επενδύονται. Εφόσον συμπληρώσει το ηλικιακό όριο ή/και τον αριθμό ετών ασφάλισης που προβλέπει το καταστατικό του ΤΕΑ, λαμβάνει τη συνταξιοδοτική παροχή που υπολογίζεται στη βάση του σωρευμένου ποσού εισφορών και των αποδόσεων. Τα ΤΕΑ μπορούν να προσφέρουν επίσης συμπληρωματικές προς τις συνταξιοδοτικές παροχές, όπως για παράδειγμα παροχές για την περίπτωση ασθένειας, ένδειας ή θανάτου.
- Πόσα υπάρχουν σήμερα στην Ελλάδα: Ο θεσμός της Επαγγελματικής Ασφάλισης υπάρχει στη χώρα μας από το 2002. Σήμερα, λειτουργούν 28 Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης που έχουν συσταθεί κατά κύριο λόγο από εργοδότες-μεγάλες επιχειρήσεις. Η χώρα μας βρίσκεται σε μία από τις χαμηλότερες θέσεις σε σύγκριση με τις υπόλοιπες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης με μόλις περίπου 50.000 ασφαλισμένους και €300 εκ. κεφάλαια διαχείρισης.
- Πως εποπτεύονται τα ΤΕΑ: Από 1/1/2025 τα ΤΕΑ θα εποπτεύονται από την Τράπεζα της Ελλάδας τόσο σε ό,τι αφορά την τήρηση της νομοθεσίας, όσο και ως προς τη βιωσιμότητά τους και την επενδυτική τους στρατηγική. Η εποπτεία ακολουθεί την Οδηγία IORP II της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που έχει ως στόχο τη χρηστή διακυβέρνηση, τη διαφάνεια και την εξασφάλιση των συμφερόντων του ασφαλισμένου.
- Τι αλλάζει από το 2024:
Στόχος του νόμου είναι η ανάπτυξη του θεσμού των ΤΕΑ στην Ελλάδα. Ειδικότερα, οι βασικοί άξονες του υπό κατάρτιση νομοσχεδίου είναι:
- Η απλοποίηση διαδικασιών σύστασης ΤΕΑ και η χρήση πρότυπου καταστατικού
- Η διευκόλυνση ίδρυσης πολυεργοδοτικών ΤΕΑ από περισσότερες επιχειρήσεις, ακόμα και χωρίς να έχουν κλαδική συνάφεια
- Η θέσπιση ενιαίων κανόνων χρηστής διακυβέρνησης
- Η ενίσχυση της εποπτείας των ΤΕΑ, με μεταφορά της στην Τράπεζα της Ελλάδος, αντί του ισχύοντος τριμερούς σχήματος (Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς και Εθνική Αναλογιστική Αρχή)
- Η παροχή κινήτρων προκειμένου να διασφαλιστεί πραγματική συμπληρωματική σύνταξη
Η συμμετοχή σε ΤΕΑ είναι εθελοντική. Το κάθε ΤΕΑ ορίζει στο καταστατικό του το εύρος εισφορών που δύναται να καταβάλει ο εργαζόμενος ή/και ο εργοδότης - εφόσον υπάρχει διπλή χρηματοδότηση. Οι καταβληθείσες εισφορές πιστώνονται στον ατομικό λογαριασμό του ασφαλισμένου τον οποίον θα μπορεί να παρακολουθεί μέσω ηλεκτρονικής εφαρμογής, όπως παρακολουθεί κατ’ αντιστοιχία σήμερα τον τραπεζικό του λογαριασμό.
- Πώς φορολογούνται οι εισφορές στα ΤΕΑ: Οι εισφορές που καταβάλλονται σε Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης εξαιρούνται από τη φορολογία εισοδήματος μέχρι του ποσού του 20% των αποδοχών του εργαζομένου ή εναλλακτικά του ποσού των 15.000 ευρώ, αναπροσαρμοζόμενο κατ’ έτος βάσει του πληθωρισμού, όποιο από τα δύο ποσά είναι μικρότερο.
- Τι παροχές προβλέπονται: Οι παροχές που λαμβάνει κάθε ασφαλισμένος υπολογίζονται στη βάση του σωρευμένου ποσού εισφορών και αποδόσεων των επενδύσεών τους, αφαιρούμενων τυχόν δαπανών διαχείρισης, και μπορεί να λάβει τη μορφή εφάπαξ παροχής ή σύνταξης. Όσο μεγαλύτερο το ποσό που έχει αποταμιευθεί στον ατομικό λογαριασμό του ασφαλισμένου και όσο υψηλότερη η απόδοση των επενδύσεών του, τόσο μεγαλύτερη παροχή θα λάβει.
- Πώς φορολογούνται οι παροχές των ΤΕΑ: Με την προτεινόμενη ρύθμιση προβλέπεται κλιμακωτή φορολόγηση των παροχών των ΤΕΑ, ανάλογα με τα χρόνια ασφάλισης κάθε ασφαλισμένου. Όσο περισσότερος χρόνος έχει διανυθεί σε ΤΕΑ ή Ομαδικό Ασφαλιστικό Συμβόλαιο, τόσο μικρότερος είναι ο συντελεστής φορολόγησης, ώστε να ενισχύεται η μακροπρόθεσμη αποταμίευση. Επιπλέον, παρέχονται επιπρόσθετα φορολογικά κίνητρα για την καταβολή σύνταξης μέσω της οποίας διασφαλίζεται συμπληρωματικό εισόδημα καθ’ όλη τη διάρκεια του συνταξιοδοτικού βίου.
- Για 0-5 έτη ασφάλισης προβλέπεται 20% φορολόγηση για τα εφάπαξ και 10% για τη σύνταξη
- Για 6-15 έτη ασφάλισης προβλέπεται 15% φορολόγηση για τα εφάπαξ και 7,5% για τη σύνταξη
- Για 16-25 έτη ασφάλισης προβλέπεται 10% φορολόγηση για τα εφάπαξ και 5 % για τη σύνταξη
- Για 26 έτη ασφάλισης και άνω προβλέπεται 5% φορολόγηση για τα εφάπαξ και 2,5% για τη σύνταξη
- Σε ποια ηλικία χορηγούνται οι παροχές από το ΤΕΑ: Προϋπόθεση λήψης της παροχής από το ΤΕΑ είναι είτε η συνταξιοδότηση από τον κύριο φορέα ασφάλισης, είτε η συμπλήρωση του 67ου έτους, ανεξαρτήτως ετών ασφάλισης, είτε η συμπλήρωση του 55ου έτους, με 20 χρόνια ασφάλισης. Εάν ο ασφαλισμένος πληροί κάποια από τις δύο τελευταίες προϋποθέσεις, είναι δηλαδή 67 ετών ή 55 ετών με 20 χρόνια ασφάλισης, και εξακολουθεί να εργάζεται, μπορεί να λάβει μέχρι το 50% του ποσού που έχει σωρευθεί στον ατομικό του λογαριασμό, αφήνοντας το υπόλοιπο για να συνεχίσει να επενδύεται.
Με την προτεινόμενη ρύθμιση προβλέπεται η δυνατότητα του ασφαλισμένου να λάβει και πρόωρα την παροχή ή μέρος αυτής, με αυξημένο (κατά 50%) φορολογικό συντελεστή εφόσον έχει τουλάχιστον 15 έτη ασφάλισης στο ΤΕΑ. Με την ρύθμιση αυτή, διευκολύνονται οι ασφαλισμένοι να χρησιμοποιήσουν το ποσό που έχουν αποταμιεύσει, για την αντιμετώπιση έκτακτων αναγκών στη ζωή τους.
