Το μέλλον της εργασίας στην Ελλάδα βρίσκεται αντιμέτωπο με μια μείζονα δημογραφική πρόκληση: Τη δυναμική συρρίκνωσης και γήρανσης του γενικού πληθυσμού, καθώς και εκείνου που βρίσκεται σε εργάσιμη ηλικία.
Ειδικά το ηλικιακό γκρουπ 30-44 ετών που θεωρείται το πιο παραγωγικό και υψηλά καταρτισμένο, εμφανίζει τα μεγαλύτερα ποσοστά συρρίκνωσης τα τελευταία χρόνια. Την περίοδο 2024-2023 σημειώθηκε -και πάλι- μείωση κατά 26,4 χιλ. άτομα (ή 1,7%), όπως ακριβώς είχε συμβεί και την περίοδο 2022-2023.
Πολλές γυναίκες αυτής της γενιάς είναι σε αναπαραγωγική ηλικία και επιλέγουν να μείνουν εκτός κάποια χρόνια ώστε να μεγαλώσουν την οικογένειά τους, ενώ επιστήμονες υψηλής εξειδίκευσης στρέφονται στο εξωτερικό προκειμένου να κυνηγήσουν μια καριέρα εκτός συνόρων.
Οι προβλέψεις του ΟΟΣΑ είναι τρομακτικές για την Ελλάδα. Eνώ το 2022 ο δείκτης εξάρτησης ηλικιωμένων είναι 39 (για κάθε 100 εργαζομένους υπάρχουν 39 ηλικιωμένοι άνω των 65 ετών), το 2050 ο δείκτης εξάρτησης θα είναι 74,4 και θα πέσει στο 60 το 2070.
«H δημογραφική γήρανση αναμένεται να επηρεάσει τα επόμενα χρόνια τόσο την προσφορά όσο και την ζήτηση εργασίας» ανέφερε ο υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, Πάνος Τσακλόγλου, στο πρόσφατο συνέδριο της ΕΕΝΕ.
Οι, ήδη, εκδηλούμενες ελλείψεις σε κλάδους και επαγγέλματα τεχνολογίας στην αγορά εργασίας και οι προβολές τους, αν δεν αντιμετωπισθούν έγκαιρα, αναμένεται να περιορίσουν τις μακροπρόθεσμες προοπτικές ανάπτυξης για τη χώρα μας.
Έως το 2040, οι ηλικιωμένοι άνω των 65 ετών θα αποτελούν το 60,6% του πληθυσμού εργάσιμης ηλικίας (20 έως 64 ετών), ενώ το 2050 θα φτάσουν το 74,4%, σε σχέση με το 39% σήμερα. Όσο υψηλότερος και μεγαλύτερος ηλικιακά είναι ο δείκτης γήρανσης του πληθυσμού, τόσο μεγαλύτερη είναι η πίεση που ασκεί το δημογραφικό στο ασφαλιστικό σύστημα, καθώς απαιτούνται περισσότεροι νέοι για τη συντήρηση των γηραιότερων.
Σύμφωνα με το Ageing Report 2024, το ποσοστό απασχόλησης των εργαζομένων ηλικίας 65-74 ετών εκτιμάται ότι θα αυξηθεί από 8,6% το 2022 σε 23,3% το 2070, σύμφωνα με την Έκθεση.
Αύξηση της συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό προβλέπεται:
- για τους εργαζόμενους ηλικίας 55-64 ετών (από 57,4% το 2022, σε 78,2% το 2070)
- για τους εργαζόμενους ηλικίας 65-74 ετών (από 9,3% το 2022, σε 24,3% το 2070).
«Πολιτικές ενθάρρυνσης συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό ομάδων που σήμερα υποεκπροσωπούνται σε αυτό όπως οι νέοι, οι γυναίκες, τα ΑμεΑ και οι ηλικιωμένοι, αλλά και στοχευμένες πολιτικές προσέλκυσης μεταναστών είναι αναγκαίες και ήδη η χώρα μας έχει εφαρμόσει με επιτυχία πολιτικές σε όλους αυτούς τους τομείς. Ταυτόχρονα, λόγω της γήρανσης του πληθυσμού δημιουργείται αυξημένη ζήτηση για καταρτισμένο εργατικό δυναμικό – πέραν των τομέων των ψηφιακών και πράσινων δεξιοτήτων - σε τομείς που σχετίζονται με τη φροντίδα ηλικιωμένων» επισήμανε στις δηλώσεις του ο κ. Τσακλόγλου.
Πώς το δημογραφικό επιδρά στις συντάξεις
Οι επιπτώσεις της δημογραφικής γήρανσης θα επηρεάσουν και τα συνταξιοδοτικά συστήματα.
Μέτρα όπως η δημιουργία του νέου επικουρικού ταμείου ΤΕΚΑ, που δεν υπόκειται στον δημογραφικό κίνδυνο, η αναπροσαρμογή των ποσοστών αναπλήρωσης ώστε να επιβραβεύεται η μακροχρόνια συμμετοχή στην αγορά εργασίας και η άρση των αντικινήτρων για την απασχόληση συνταξιούχων, στοχεύουν στην ανάσχεση της δραματικής επιβάρυνσης του ασφαλιστικού, λόγω της πληθυσμιακής συρρίκνωσης.
«Οι συνέπειες της γήρανσης του πληθυσμού είναι ιδιαίτερα αρνητικές σε διανεμητικά συνταξιοδοτικά συστήματα όπως αυτά των περισσοτέρων ευρωπαϊκών χωρών και της Ελλάδας. Οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες όταν αντιλήφθηκαν το μέγεθος του επερχόμενου προβλήματος έλαβαν μέτρα για την εξάλειψη των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων, την αλλαγή των ποσοστών αναπλήρωσης, τη σύνδεση των ορίων συνταξιοδότησης με το προσδόκιμο της επιβίωσης, την εισαγωγή αυτόματων σταθεροποιητών της συνταξιοδοτικής δαπάνης αλλά και την ενίσχυση ή δημιουργία κεφαλαιοποιητικών πυλώνων δίπλα στα διανεμητικά συστήματα. Η χώρα μας άργησε πολύ να λάβει παρόμοια μέτρα» παραδέχτηκε ο υφυπουργός Εργασίας.
Πάντως σύμφωνα με το Ageing Report της Ευρωπαϊκής Επιτροπής το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης της χώρας μας είναι βιώσιμο αν τηρηθούν οι υφιστάμενοι κανόνες.
