Αυξήθηκε για ακόμη μία χρονιά το ποσοστό των παιδιών τα οποία δηλώνουν φτωχά αναφορικά με τη δωρεάν υγεία, κατά το σχολικό έτος 2023 - 2024.
Πιο συγκεκριμένα, υψηλό ποσοστό παιδιών του Δημοτικού, του Γυμνασίου και του Λυκείου (4,8%) αισθάνονται ότι δεν μπορούν να απολαύσουν, απρόσκοπτα, δωρεάν και υψηλής ποιότητας, υπηρεσίες υγείας κατά το πρόσφατο σχολικό έτος 2023–2024, ποσοστό που έχει αυξηθεί κατά 1,6% συγκριτικά με το αντίστοιχο ποσοστό (3,2%) πέρυσι.
Επιπρόσθετα, στερούνται περισσότερο την ευημερία τους ως προς τη δωρεάν υγεία τα παιδιά πολύτεκνων οικογενειών με τέσσερα παιδιά και άνω (6,3%), παρά τα παιδιά που ανήκουν σε οικογένειες μικρότερου μεγέθους.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι η υγειονομική παιδική ένδεια είναι ανάλογη της αύξησης των παιδιών στην οικογένεια. Μέχρι τα τρία παιδιά στην οικογένεια η υγειονομική φτώχεια αυξάνεται περίπου κατά 1% σε κάθε επιπλέον παιδί και μετά αυξάνεται γρηγορότερα κατά 2%.
Όπως υποστηρίζει η Ανάλυση του ΚΕΠΕ με τίτλο «Τα Δικαιώματα του παιδιού, Υγειονομική ένδεια, Δημογραφικό και Ασφαλιστικό», το γεγονός ότι η υγειονομική ένδεια είναι υψηλότερη σε παιδιά πολύτεκνων οικογενειών, αποκαλύπτει ότι ένας φαύλος κύκλος κάνει την εμφάνιση του αναφορικά με το δημογραφικό.
Η μείωση των γεννήσεων δεν αφήνει ανεπηρέαστο το κομμάτι της δωρεάν υγείας και τον κύριο φορέα κοινωνικής ασφάλισης της χώρας μας (υπεύθυνο για την παροχή υπηρεσιών υγείας), ο οποίος είναι ο Εθνικός Οργανισμός Παροχής Υπηρεσιών Υγείας (ΕΟΠΥΥ).
Ειδικότερα, στις μέρες μας, ο ΕΟΠΠΥ λαμβάνει εισφορές από τους τωρινούς εργαζόμενους (μισθωτούς και μη) ακόμα και από τους απελθόντες, δηλαδή από τους τωρινούς συνταξιούχους, οι οποίες παρακρατούνται από τις κύριες και επικουρικές συντάξεις τους και χρηματοδοτεί ιατρικές πράξεις μιας ομάδας ασθενών (ασφαλισμένων εργαζόμενων, συνταξιούχων, παιδιών, κ.α.).
Ένας τέτοιος οργανισμός από τη φύση του είναι περισσότερο βιώσιμος όσο περισσότεροι είναι οι νέοι εργαζόμενοι, οι οποίοι τον τροφοδοτούν με εισφορές, χωρίς ταυτόχρονα να τον επιβαρύνουν ιδιαίτερα με έξοδα ιατρικών πράξεων τους, εξαιτίας του νεαρού της ηλικίας τους, που συνήθως συνεπάγεται την καλή υγεία του ατόμου.
Επομένως, όσο επιλύεται το δημογραφικό, αυξάνονται οι νέες γεννήσεις και το ανθρώπινο, εργατικό δυναμικό εμπλουτίζεται διαρκώς με νέους ηλικιακά ανθρώπους, τόσο αυξάνεται η βιωσιμότητα του φορέα κοινωνικής ασφάλισης στην Ελλάδα.
Όσο αποκλίνουμε από μια τέτοια κατάσταση εξαιτίας της μη επίλυσης του δημογραφικού προβλήματος, περιορίζεται και η βιωσιμότητα ενός οργανισμού, όπως είναι ο ΕΟΠΥΥ.
«Το γεγονός, λοιπόν, ότι ένα ανησυχητικά υψηλό ποσοστό παιδιών (6,3%) που εμφανίζουν υγειονομική ένδεια ανήκουν σε πολύτεκνες οικογένειες με σύνολο παιδιών τεσσάρων και άνω, αποκαλύπτει ότι αυτό από μόνο του αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα επίλυσης του δημογραφικού, η οποία επίλυση θα αναζωογονούσε τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού συστήματος» επισημαίνει το ΚΕΠΕ.
Έλλειψη κινήτρου για οικογένεια
Οι νέοι άνθρωποι δεν έχουν κίνητρο να δημιουργήσουν οικογένειες με πολλά παιδιά, εφόσον τα παιδιά αυτά πρόκειται να αντιμετωπίσουν πιθανόν, μεταξύ άλλων, και υγειονομική ένδεια. Από την άλλη, η υπογεννητικότητα εντείνει τα προβλήματα στο ασφαλιστικό, εφόσον αναστέλλει τη βιωσιμότητά του, καθιστώντας το δύσκολο να υποστηρίξει πλήρως τους ανασφάλιστους πολίτες, οδηγώντας σε αύξηση της υγειονομικής φτώχειας των ενηλίκων.
Η αύξηση της υγειονομικής φτώχειας των ενηλίκων οδηγεί σε εκ νέου μείωση των γεννήσεων και μεγέθυνση του δημογραφικού προβλήματος, εφόσον οι ενήλικες αυτοί δεν έχουν κίνητρο να δημιουργήσουν οικογένεια με πολλά παιδιά, καθώς οι ίδιοι βρίσκονται ήδη σε φτώχεια υπό το πρίσμα της δωρεάν υγείας και αυτό ούτως ή άλλως δυσχεραίνει την καθημερινότητά τους και την επιβίωσή τους.
Η νέα επιδείνωση του δημογραφικού οδηγεί σε νέες πιέσεις το ασφαλιστικό σύστημα και έτσι εγκαθίσταται ένας φαύλος κύκλος μεταξύ του δημογραφικού προβλήματος και της βιωσιμότητας του ασφαλιστικού συστήματος με κοινό παρονομαστή την υγειονομική ένδεια.
Τρεις προτάσεις
1. Όλες οι ιατρικές πράξεις των παιδιών που αντιμετωπίζουν υγειονομική ένδεια (όπως των παιδιών πολύτεκνων οικογενειών) να γίνονται με πλήρη χρηματοδότηση από τον ΕΟΠΠΥ. Ειδικότερα, η συμμετοχή των κηδεμόνων τους σε αυτές να είναι αμιγώς μηδενική.
Προκειμένου το ασφαλιστικό σύστημα να μην καταστεί ελλειμματικό από αυτή την επιπλέον υποχρέωση, καθότι όσα χρήματα εισρέουν σε αυτό, τόσα θα πρέπει και να εκρέουν, προτείνεται οι ιατρικές πράξεις αυτών των παιδιών να χρηματοδοτούνται απευθείας από τη φορολογία.
Ειδικότερα, ο ΕΟΠΠΥ ως ΝΠΔΔ μπορεί να χρηματοδοτείται απευθείας από το κράτος και οι πόροι του να είναι και τα έσοδα της φορολογίας εκτός των εισφορών. Η χρηματοδότηση των ιατρικών πράξεων των παιδιών που βιώνουν υγειονομική φτώχεια απευθείας από τη φορολογία προωθεί την αναδιανομή του εισοδήματος μέσα στην κοινωνία και ενισχύει τον δίκαιο χαρακτήρα της κοινωνικής ασφάλισης.
Πιο συγκεκριμένα, προσδίδοντας στο ασφαλιστικό σύστημα ένα περισσότερο αναδιανεμητικό πρόσημο, είναι εφικτό να ληφθούν χρήματα από τους έχοντες με την προοδευτική φορολογία και, μέσω του ΕΟΠΠΥ, να διανεμηθούν στα παιδιά που στερούνται την απρόσκοπτη πρόσβαση σε δωρεάν υπηρεσίες υγείας υψηλής ποιότητας.
Αν και δεν συνηθίζεται, ενδεχομένως η αναζήτηση επίσης δωρεών και άλλων παρόμοιων κονδυλίων (ευρωπαϊκών, κ.ά.) θα ήταν βοηθητική, ώστε να μην εκτροχιαστεί ως προς τα δημοσιοοικονομικά η χώρα μας.
2. Για να δεχθούν οι πολίτες μέρος των χρημάτων τους από τη φορολογία να κατευθύνεται στην ιατρική κάλυψη των παιδιών που αντιμετωπίζουν φτώχεια ως προς τη δωρεάν υγεία, προτείνεται προληπτικά (και προφανώς όχι κατασταλτικά) η εφαρμογή ενός προγράμματος συμμόρφωσης και ηθικής εντός των κόλπων του ΕΟΠΠΥ.
Ως πρόγραμμα συμμόρφωσης και ηθικής νοείται ένα πρόγραμμα που έχει σχεδιαστεί για την πρόληψη και τον εντοπισμό μιας παραβατικής συμπεριφοράς και μπορεί να εφαρμοστεί σε συνταξιοδοτικά ταμεία και εν γένει σε φορείς κοινωνικής ασφάλισης. Η εφαρμογή προγραμμάτων συμμόρφωσης και ηθικής σε φορείς κοινωνικής ασφάλισης έχει συνδεθεί με την ενίσχυση της βιωσιμότητας των ασφαλιστικών συστημάτων.
3. Για να ανασάνει το ασφαλιστικό σύστημα, θα πρέπει πρωτίστως να αντιμετωπιστεί το δημογραφικό πρόβλημα. Φαίνεται από τα παραπάνω ότι η βελτίωση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών της δημόσιας υγείας δε θα περιορίσει μόνο την παιδική υγειονομική ένδεια, αλλά θα θεραπεύσει και το δημογραφικό πρόβλημα.
